Academia.eduAcademia.edu

"Οι θεατές του Καβάφη"

2009, Γιώργος Π. Πεφάνης: Η άμμος του κειμένου. Αισθητικά και δραματολογικά θέματα στο ελληνικό θέατρο, Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σσ.115-139

Abstract

Εξετάζονται οι δυνατότητες απάντησης στο διπλό ερώτημα της δραματικότητας των στίχων αφ’ ενός και αφ’ ετέρου της παραστασιμότητας των καβαφικών ποιημάτων. Υποστηρίζεται ότι ο ποιητής πολύ συχνά στήνει σκηνικά και ύστερα τα καταστρέφει. Συνθέτει με επιμέλεια σκηνικούς κόσμους, με προσοχή στις λεπτομέρειες (χρώματα, ανεπαίσθητες κινήσεις, ατμόσφαιρα) και ύστερα τους διαγράφει ή τους εγκαταλείπει ώστε να χαθούν στο σκοτεινό μέρος της ποιητικής αφήγησης ή στη λήθη. Στη συνέχεια παρατίθενται τα παραστασιογραφικά στοιχεία των καβαφικών ποιημάτων και παρέχεται μια κειμενική ανάλυσή τους με έμφαση στις άμεσες αναφορές των ποιημάτων στον κόσμο του θεάτρου, στις έμμεσες αναφορές της θεματολογίας, στα δραματικά στοιχεία των καβαφικών στίχων (έμμεσες σκηνικές οδηγίες, ομιλιακές πράξεις, λειτουργία της δείξης, παροντική χρόνοι της «αφήγησης», σχηματισμός διαλογικών τμημάτων) και τα μέσα ανοικείωσης (χρήση ηχητικών εφέ, ενσωμάτωση εδαφίων από ξένα έργα, παραθέματα και montage, ςιεωνική χρήση και ανασκευή των παραθεμάτων, χρήση παρένθετου προσωπικού λόγου, παραβατικές εκφράσεις ως coups théâtrals). Οι αναλύσεις αυτές φιλοδοξούν να συμβάλλουν τόσο στην ευχερέστερη ανθολόγηση των καβαφικών ποιημάτων (εντοπίζοντας τα «δραματικά» έργα, τα καλύτερα «σκηνοθετημένα», τα πιο παραστατικά στην εικονική τους διάσταση ή ακόμα και τα πιο δυναμικά ως προς την πιθανή σκηνική τους εκτέλεση) και στην καλύτερη προσέγγιση ορισμένων κεντρικών ζητημάτων της καβαφικής ποίησης (ισορροπία του αισθησιασμού και της της ειρωνείας, της δωρικότητας και της αμφισημίας, της ρεαλιστικής δραματικότητας και της υφέρπουσας συγκίνησης) όσο και στην εμπεριστατωμένη προετοιμασία θεατρικών παραστάσεων των ποιημάτων, οι οποίες θα ενεργοποιήσουν τις πιθανές εστίες παραστασιμότητάς τους.