Bağımlılık Teorisi

Turkish Academic Research Review - Türk Akademik Araştırmalar Dergisi [TARR], 2021

Bilim dünyası son yüzyıla kadar bağımlılığa bir hastalık olmaktan çok ahlâki bir zaâf olarak yaklaşarak koruyucu ve tedavi edici eylemlerden ziyâde cezâi uygulamalar çerçevesinde konuyu ele almıştır. Bugün ise bilimsel çalışmalar bağımlılığın insan beyni ile davranışlarını olumsuz yönde etkileyen hastalıklar kategorisinde inceleneceğini göstermektedir. Son çeyrek yüzyılda ise alanın uzmanları bağımlılık deyince ilk akla gelen alkol ve madde kullanımı dışında sosyal medya, kumar ve sanal oyunlar, toplama, biriktirme, cinsel eğilimler, temizlik gibi pek çok alışkanlığı kişinin çalışma gücünü azaltan, çevre ile ilişkilerine zarar veren, beden ve ruh sağlığı üzerinde olumsuz etkileri bulunan bağımlılıklar çerçevesinde incelemektedir. Genel olarak dinlere ve özelde İslam dînine eğildiğimizde alkol, kumar, şans oyunların açık naslarla haram kılındığı görülür. Söz konusu yasaklamaya konu olan eylemlerin kişi ve toplum üzerindeki zararlarını pek çok farklı alanda görmek mümkün se de hepsinde ortak olan özellik kişiyi içinden kurtulması güç bağımlılık döngüsüne mahkum etmesidir. Din tedrîcî bir yöntemle tebliğ süreci içinde bu yasakların içselleşmesini sağlamıştır. Bununla birlikte din, insanı bağımlılık döngüsüne düşüren unsurları bu söz konusu yasaklarla sınırlandırmamış, insanın kendisi için tezyin edilen kadın, erkek, evlat, altın ve gümüş biriktirme, besili atlar, hayvanlar ve ekinlere düşkünlüğüne dikkat çekmiştir. İnsan meyilleri, alışkanlıkları, düşkünlükleri arasında kulluk yolculuğunu gerçekleştirmeye çalışırken araçların amaç hâline gelmemesi konusunda uyarılmıştır.

2017

Bagimliligin ne oldugunu felsefenin bakis acisi ile inceledigimizde haz ve tutku kavramlari ile bagina bakmak gerekir. Genel olarak hosa giden bir seyin yarattigi, uyandirdigi bir duygu olarak tanimlanabilecek haz felsefe tarihinde Antik Yunandan gunumuze kadar insanin biyolojik, psikolojik ve ahlaki yasaminin anlamlandirilmasinda kullanilan bir kavramdir. Tutku ise siddetli ve surekli duygu, guclu istek ve egilim olarak tanimlanmaktadir. Tutku insan davranislarini yoneten guclu bir duygudur. Yoneldigi amac ya da sectigi nesne uzerinde ve disinda hicbir seyi goremeyecek kadar yogunlasmis olan tutku ayni zamanda bir tur korlesmeyi de ifade eder. Iste bu nedenle felsefe tarihinde filozoflarin cogu tutkuya karsi olumsuz tavir takinmis onu insana zarar veren bir ozellik olarak degerlendirmislerdir. Haz ve tutku ile davranislarini bicimlendiren bagimli insanin ozgurlugunu kaybettigi ve bagimlisi oldugu seyin onu kontrol ettigi dusunulmektedir. Ozgurlugun yeniden kazanilmasi kontrolun te...

ADDICTA : THE TURKISH JOURNAL ON ADDICTIONS, 2015

İNSAMER Analiz, 2019

Bireyin kullanmaya alıştığı herhangi bir ilaç ya da madde için karşı konulamaz bir şekilde fizyolojik ve psikolojik ihtiyaç duyması ve bu ihtiyaç sonucunda aldığı miktar ile alım sıklığının günden güne artması, nihayetinde bu ilaç veya maddeyi almadığında kişide birtakım yoksunluk belirtilerinin görülmesi ve yaşamsal aktivitelerinin alışılan ilaç ya da madde kullanılmadığında sekteye uğraması, bağımlılık olarak tanımlanmaktadır. Bağımlılık psikolojik, nörolojik ve kronik bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde bireyin psikolojik, sosyal ve ekonomik durumuna zarar vermesinin yanı sıra toplum yapısını da olumsuz etkilemektedir.

Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 2015

Anadolu Psikiyatri Derg. 2019; 20(Supplement Special Issue 1): 98-100, 2019

Toplumun merkezinde yer alan aile kurumu, bireylerin topluma kazandırılması ve sosyalizasyonunda birincil öneme sahiptir. Bununla birlikte, ailenin sağlıklı işlevlerini yitirmesi, sosyal hizmet biliminin konusu olan birçok sosyal soru-nun doğmasına neden olmaktadır. Bu sosyal sorunlardan biri de bağımlılıktır. Araştırmalar, ailenin sahip olduğu bazı niteliklerin bağımlılık konusunda koruyucu olduğunu, bazılarının ise risk unsuru içerdiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada, bireyi bağımlığa iten ailesel etkenlere odaklanılmış ve ekosistem kuramına göre irdelenmeye çalışıl-mıştır. Ekosistem kuramına göre, aile sistemini oluşturan bireylerin yaşamında ortaya çıkan herhangi bir değişiklik, sistemi ve dolayısıyla sistemi oluşturan diğer bireyleri karşılıklı olarak etkiler. Bu etkileme, aile yapısında mevcut dengenin bozulmasına ve gerilim nedeniyle yeni denge arayışına neden olabilmektedir. Bağımlılık da ailenin denge arayışında karşı karşıya geldiği sorunlardan biri olabilmektedir. Sonuç olarak, mikro boyutta bireyi de kapsayacak şekilde ailelerle koruyucu-önleyici, mezzo boyutta kurumlar arası gerekli işbirliği, makro boyutta bağımlılığı önlemek amacıyla bilinçlendirme çalışmaları yapılması sistem kuramına göre de gerekli görülmektedir. (Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(özel sayı.1):98-100) Anahtar sözcükler: Bağımlılık, aile, ekosistem kuramı Relationship between addiction and family ABSTRACT Family, a major institution located at the center of the society, has a primary role in the socialization and socialization of individuals. However, loss of healthy functions of the family causes many social problems that are subject of the science of social work. One of these social problems is addiction. Research shows that whereas some factors of family are protective of addiction, some could be risk factors as well. In this study, familial factors that push the individual to addiction have been focused and tried to be examined according to ecosystem theory. According to the ecosystem theory, any change in the individuals' lives who make up the family system affects the system and therefore, the other individuals who make up the system mutually. This effect may lead to the deterioration of existing balance in the family structure and a search for new balance due to tension. Addiction can be one of the problems that family faces in seeking balance. As a result, the system theory suggests: a protective-preventive work with familiesin a micro dimension that includes the individual; multi-agency cooperating in a mezzo dimension; and continuing awareness increasing research to prevent addiction in a macro dimension. (Anatolian Journal of Psychiatry 2019; 20(special issue.1):98-100)

Cyprus Turkish Journal of Psychiatry and Psychology, 2019

Yaşı 21 ve 65 arasında değişen 525 (Erkek: 497, Kadın: 28) alkol ve madde bağımlısı katılımcının bağımlılık düzeyleri ile yoğun intihar düşünceleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Elde edilen veriler Türkiye'de bir ayaktan bağımlılıkta psikolojik ve sosyal destek merkezinden alınmıştır. İntihar düşüncesinin yoğunluğu, bağımlılık şiddeti ölçümü Bapi (Ögel ve Ark., 2012) ölçeğinden elde edilen sonuçlara göre düzenlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Sentetik kannabinoid bağımlılarının %9'u yoğun olarak intihar düşüncelerine sahiptir. Çalışmada eroin bağımlısı katılımcıların %28'inin yoğun olarak intihar düşüncesine sahip olduğu görülmüştür. Yüksek şiddette esrar bağımlılarına nazaran orta şiddette esrar bağımlılarının yoğun intihar düşüncelerine sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Yüksek şiddette alkol ve ecstasy bağımlılarının yarısının neredeyse her zaman yaşamına son verme düşünesine sahip olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar genel olarak madde ve alkol bağımlılığının intihar düşüncesini arttırdığını göstermektedir.