Ankara ‘Bankalar Caddesi’ ve Ötesi

Ankara’nın Bellek Mekânları: Seksen Yıllık Bir Dönüşümün Sözlü Tarih Denemesi, 2022

Çalışmada, 1940'lı yılların sonundan günümüze kadar gelen süreçte Ankara'da gündelik hayat pratiklerinin, toplumsal ilişkilerin ve mekânın dönüşümü; sözlü tarih yöntemi aracılığıyla yerel halkın belleğine başvurularak analiz edilmektedir. Ankara'nın Çankaya ilçesinde yaşayan 60 yaş üstü yurttaşların belleklerinde kalanlardan hareketle Ankara'nın belli başlı bellek mekânlarındaki değişim ve bu değişimin mekânı deneyimleyenler tarafından nasıl algılandığı ve değerlendirildiği araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Ankara'da mekânın ve dolayısıyla belleğin nasıl dönüştüğünü, bu dönüşümün gündelik hayata nasıl yansıdığını analiz etmeyi amaçlayan çalışmada, cumhuriyet ile birlikte meydanları, parkları ve mimarisiyle oluşturulmaya çalışılan kent tasarımından yıllar içinde uzaklaşıldığı görülmektedir. Özellikle 1970'lerden itibaren modernleşme ve kapitalist üretim ilişkilerinin de güçlenmesiyle birlikte ciddi bir kentsel ve toplumsal dönüşüm yaşanmaya başlanmıştır. Bu dönüşüm de ilk olarak mekân kurgusunda kendini göstermiş; arka planında yer alan ekonomik ve siyasi unsurlar mekânı, toplumsal ve kültürel yapıları büyük ölçüde biçimlendirmiş, bu değişim süreci de gündelik hayata yansımıştır. Ankara'nın bellek mekânları tarihsel süreçte dönüşerek yok olma ile karşı karşıya kalmıştır. Kentin merkezi olarak tanımlayabileceğimiz Kızılay ve Ulus bölgesi giderek bu özelliklerini yitirmeye başlamıştır.

Ankara Araştırmaları Dergisi, 2014

Bülten-Mimarlar Odası Ankara Şubesi, 2012

YAKIN MİMARLIK DERGİSİ, 2018

Mimari ve oluşturduğu fiziksel çevre, geçmişin en önemli tanıklarıdır. Tarihi değere sahip bir yapı, içinde yer aldığı toplumun ekonomik, politik, kültürel ve sanatsal eğilimleri hakkında izleyicisine değerli ipuçları verir. Böylece, o toplumun geçmişi ve gelişmişlik düzeyi hakkında bir fikir sahibi olunabilir. Elbette ki bu tezin sağlam temellere oturabilmesi için, ele alınacak mimari çevreye farklı açılardan bakılması gerekmektedir. Buradan hareketle çalışmanın temel amacı, İstanbul’un Batılı görünüme sahip önemli akslarından biri olan Bankalar Caddesi’ni (eski adıyla Voyvoda Caddesi) 19.yüzyıldan günümüzeyapısal, işlevsel ve üslupsal olarak,üç farklı başlık altında ele almak ve belgelemektir. Bankalar Caddesi üzerinde yer alan 35 bina bu amaç doğrultusunda, sözü edilen başlıklar altında ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda, tarihi çevreyi koruma bağlamında önerilerde bulunulmuştur. ABSTRACT: The buildings and the physical texture created by them is the key witness of the past. Buildings with historical values provide priceless insights about economic, political, cultural and artistic tendencies of the past in the perception and cognition of the viewer. Therefore, one can develop ideas about history and the degree of advancement of the community as a whole. In this paper, various approaches to architectural environments are investigated in order to put forward a sound argument. The main purpose of this study is the assessment of Bankalar Avenue (formerly Voyvoda Street) since the 19th century under three main categories of meaning: structure, function and style. In this paper 35 buildings located on Bankalar Caddesi are studied and appropriate conservation techniques are proposed. The study concludes that Bankalar Caddesi is one of the most important streets in Istanbul reflecting western architectural designs and should be conserved as it is.

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2018

*Bu çalışma Sena Nur Angın'ın yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 2020

Ankara dereleri Cumhuriyet Döneminden günümüze kadar olan süreçte hızlı nüfus artışı ile birlikte ulaşım ve altyapı hizmetlerine olan taleplerin artması doğrultusunda yok edilmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında, köylerden kente göçler artmış ve dereler etrafında hızla gecekondular yayılmıştır. Artan altyapı ihtiyacı karşılanamayınca evsel ve sanayi atıkları derelere verilmeye başlanmış ve dereler açık kanalizasyon hatları haline gelmiştir. Bu duruma bir çözüm üretilememiş ve dereler beton menfezler içine alınmıştır. Günümüzde trafik ve altyapı ihtiyacı bu derelere gömülü durumdadır ve dereler trafiği taşıyan kanallara dönüştürülmüştür. Yoğun kentsel yapılaşma ile derelerin günümüzde, kentin hangi güzergâhında ilerlediklerini tespit etmek güç durumdadır. Fakat doğal yatağı bozulan derelerin bazılarının isimleri caddelere verilmiştir. Geçmişte beton menfezler içerisine alınan dereler, günümüzde ulaşım altyapısı ve üstyapısını tehdit etmektedir. Bu nedenle menfezler içinde akan derelerin ne durumda olduğunu tahmin etmek imkânsızdır. Günümüzde Ankara genelindeki yollarda, altgeçitlerde, katlı kavşaklarda, bazı kamu kuruluşlarında ve metro istasyonlarında meydana gelen seller tesadüfi değildir. Ankara kentinde ulaşım ve çevre ilişkisi iyi kurgulanamamış, eş zamanlı olarak birbirine zarar veren iki kavram haline dönüştürülmüştür. Ankara’nın kayıp derelerinin keşfedilmesi, tekrar gün yüzüne çıkarılması ve bugünkü ulaşım sistemleri ile birlikte düşünülerek dere restorasyon projelerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu araştırmanın asıl amacı ise ulaşım sistemleri için Ankara’nın doğal değeri olan derelerinin yok edilişini ortaya koymak ve Ankara’nın üzeri kapatılan ilk deresi olan Bentderesi’nin geçmişteki ve bugünkü kullanımlarını çevreye olan etkileriyle karşılaştırmaktır. Bu karşılaştırmada arşiv kaynaklarına başvurulmuş, Ankara’nın şehir planları ve haritaları, eski fotoğraf arşivleri, gazete haberleri ve hava fotoğrafları kullanılarak derenin bugünkü durumu tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

2023

Ankara şehri Anadolu'nun en eski yerleşimlerinden biri olarak birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Coğrafi konumu itibarıyla askeri, ticari güzergâhlar üzerinde bulunmaktadır. Şehir 1363 yılında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Ankara'da tarım, hayvancılık ve ticaret gelişmiş, özellikle tiftik keçisinin tüylerinden yapılan sof kumaşı büyük ün kazanmıştır. XVIII. yüzyılda Ankara'nın nüfusunun çoğunluğu Müslüman olmak üzere 30-40 bin civarında olduğu bilinmektedir. XIX. yüzyılda ise şehir nüfusunda artış ve azalışlar olduğu görülmüştür. Birinci Dünya Savaşı'nın başladığı 1914 yılındaki istatistiklere göre Ankara nüfusu bir milyona yaklaşmaktaydı. Savaş sırasında çıkan büyük Ankara yangını nüfusun önemli oranda düşmesine sebep olsa da 1919 yılına gelindiğinde İngiliz Dışişleri Bakanlığı kayıtlarında Ankara Vilayeti'nin nüfusu 903 bin olarak kaydedilmiştir. Bir sanayi şehri olmaktan ziyade ziraat ve hayvancılık merkezi olan Ankara'da Millî Mücadele yıllarında daha çok onarım ve imalat yaparak savaş ekonomisine katkı sağlayan küçük çapta iki küçük mensucat fabrikası bulunuyordu. Sanayi sektöründeki tecrübe ve birikimiyle Millî Mücadele yıllarında ordunun ihtiyaçları için etkin kullanılan imalat-ı harbiye atölyeleri ile birlikte 1920 yılında Ankara'da bir mekanizma imal etmekte olan hafif silah fabrikası kurulmuştur. Yine bu dönemde Anadolu'daki imalathaneleri tek elden idare etmek üzere Askeri Fabrikalar Müdüriyeti de burada kurulmuştur. Şehirdeki nüfus, eğitim, sağlık, ulaşım ve ordu faaliyetleri ile Millî Mücadele döneminin Ankara Valileri bu bölümde yer almaktadır.

Modernist Açılımda Bir Öncü: Seyfi Arkan Mimarlık, Değişim, Özerklik, 2012

Belediyeler Bankası, Kurtuluş Savaşı sonrasında harap olan şehirlerin imarı için, mali kaynaklardan yoksun belediyelere kredi temini amacıyla 1933 yılında kurulmuştur. 1935 yılında düzenlenen yarışmada birinci olan Mimar Seyfi Arkan’a ait Belediyeler Bankası Genel Müdürlüğü Hizmet Binası projesinin inşaatı 1937 yılında tamamlanarak, yapı hizmete açılmıştır. Modern mimarlık akımının güzel örneklerinden biri olan yapının ilk tadilatı, 1948 yıllında yapılmıştır. Söz konusu tadilatın projesi de Mimar Seyfi Arkan imzalıdır. Bu bağlamda, makale bankanın kuruluşu, yapının inşaatı ve 1948 yılındaki tadilatı kapsamaktadır. Makalede, ilk olarak, erken Cumhuriyet dönemi Türkiyesi’nde yapılaşma politikasına ve modern mimarlığın gelişimine kısaca değinilmiştir. Ardından, Belediyeler Bankası’nın kuruluşu, hizmet binası proje yarışması ve uygulanan proje ile ilgili elde edilen veriler aktarılmıştır. Son olarak, 1948 yılında inşaatı tamamlanan tadilat kapsamında yapılan değişiklikler irdelenmiştir. Tüm veriler değerlendirildiğinde, inşa edildiği günden bugüne çeşitli onarımlar geçirmesine karşın, işlev ve form çözümlerinin başarısının, yapının günümüzde de aynı amaçla kullanılabiliyor olmasında etken olduğu ve yapı için ‘dönemin nitelikli modern mimarlık örneklerinden ve Arkan tasarımlarından biri’ tanımlamasını yapmanın yanlış olmayacağı sonucuna varılmıştır.

Ankara köy müdür? Eskiden köy müydü? Uzun zamandır bu sözü araştırıyorum. İlk kim demiş olabilir? Sadece yaygın değil, çok çok yaygın bir söz bu.