Gecekondudan Gündüzkonduya Şehrilerde Kaybedilen Değerler

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2018

Richard Mackenney, Şehir Devletler(Çev. Cem Demirkan), Babil Yayınları, İstanbul, 2004, 80 s.

Gecekonduların kent mekanında yer almaya başladığı 1940'lı yıllardan başlayarak 1990'lı yıllara kadar, konuya ilişkin yasalar ve basına yansıyan söylem bu olgunun birçok değişkenle ilişkili biçimde meşru sayıldığını göstermektedir. Bu değişkenler arasında sanayileşme, göç ve yoksullukla ilişkileri bağlamında gecekondu kaynaklı kentleşme, "korkulmaması gereken bir gelişme" olarak nitelenmiştir. 1990'lı yıllardan itibaren konuya ilişkin söylemde kentin değişen işlevlerine, çarpık ve çirkin yapılaşmaya, kent estetiğinin bozulmasına vb. gönderme yapıldığı gözlenmektedir. Bu yeni söylemde "gecekondunun meşruiyeti" yer almadığı gibi kent mekanının yeni gecekondu yapımına kapatılması ve eski gecekondu mahallelerinin fiziken tasfiyesini içeren yeni bir söylem ve politika inşa edildiği görülmektedir. Kapsayıcılıktan dışlayıcılığa doğru evrilen bu yeni politikaların temel vurgusunun "küresel kent", "yarışmacı kent" "kültür kenti" gibi kavramlarda anlamını bulan yeni kentsel işlevler olduğu dikkat çekmektedir. Ancak bu yeni işlevler kentlerin mekansal yapısı kadar toplumsal yapısını da derin biçimde etkileyecek sonuçlar doğurmaktadır. Bu bildiride değişen kentsel işlevlere dayalı olarak inşa edilen söylem ve politikalar; yasalara ve basına yansıyan haber ve yorumlar üzerinden irdelenecek ve değişen politik tercihlerin farklı toplumsal kesimler açısından anlamı tartışılacaktır.

2006

Kuresellesme, idrak ettigimiz yeni bin yilda icinde yasadigimiz devri ve durumu ifade etmek icin basvurulan en populer kavramlardan biridir. Kavramin hem mevcut durumu hem de belli bir sureci ifade etmek icin kullanilmasinin yol actigi tanimsal belirsizlik bir yana, yapilan butun tanimlamalara ragmen hala ne oldugu noktasinda belirsizligini surdurmektedir. Belki de o, bu noktada henuz nasil tanimlanacagi kesfedilemeyen, ancak hâlihazirda ulastigi sonuc acisindan tanimlanmaya calisilan bir dunyadir.

Mülkiye Dergisi, 2017

Bu makale Türkiye kentleşmesi deneyimi ve şehircilik yazınından yola çıkarak iki hat üzerinden, popülist politikaların şehirdeki en belirgin tezahürü olan gecekondulara dair kuramsal ve tarihsel bir tahlil gerçekleştirmek üzere yazılmıştır. Birinci hat, bir kentsel barınma biçimi olan gecekondunun nasıl olup da geniş halk kesimlerinin siyasi eylemliliğinin ve farklı bir çeşit iktidar dilinin üretildiği mekân olduğunu sorgular. Burada, ezilmişlik ve aşağılanmışlık mefhumu ortaya çıkar ve esasında işaret ettiği Türkiye’nin son otuz yılına damgasını vurmuş olan mağduriyetin farklı bir düzlemde inşasıdır. İkincisi, gecekondu fikrinin hangi toplumsal safhalardan geçerek Türkiye kentsel yazınının belki de en önemli kavramsal aygıtı olduğunu anlamaya çalışır. Bu iki güzergâhı izleyen yazı 1960’ların –ve kısmen daha öncesinin- Cumhuriyet gazetesi arşivinden faydalanarak 27 Mayıs’ın öncesi ve sonrası evreleri de takip eder. 1960’lar kritik öneme sahiptir, çünkü devletin mekânsal süreçler üzerindeki gücünü kullanarak mülksüz halk kesimlerinin topraklandırılması yönündeki arayışın çok kısa zamanda yerini kitlelerin ve göçün nicel gücü karşısında karamsarlığa bıraktığı bir zaman dilimini temsil eder. This article suggests that two main lines of inquiry is necessary to grapple with the debate on the slum housing, the gecekondus, in Turkey. Employing a theoretical and historico-geographical grasp, the first line of inquiry adopts a political response regarding how and why wide swaths of urban populace gained new methods of urban activism throughout the 1950s and 1960s and how these new immigrants became articulated in mainstream media both as culprits and victims. Here, the titular notion of the humiliated and the insulted enters the fray to engender an oft-quoted feature of Turkish politics in the last three decades: the neverending quest to score political points via cultural injuries. The second line of inquiry discussed here focuses upon the theoretical uses and epistemological construct of the concept itself: gecekondu. The concept itself is the lynchpin of much debate and has a peculiarly central role in Turkish urbanism. These themes are critically studied using the 1960s newspaper archives –and to a lesser extent archives of the earlier decades. 1960s is perhaps the most crucial decade in developing an understanding on urban question in Turkey, since it represented the breaking point in which the optimism surrounding the state’s power over urban space was gradually replaced by the awe and pessimism that is borne out of the sheer immensity of newcomers and their newfangled political power.

Journal of International Social Research

Öz Konut insanların barınma gereksinimlerinden kaynaklanan bir kavramdır. Kırdan kente göçle beraber 1950'li yıllardan itibaren artan bir ivme ile kentlerimize damgasını vuran gecekondu olgusu ve sorunu, Türkiye'deki büyük kentlerimizde yarım yüzyılı aşkın bir süredir yaşanan bir sorundur. Bu sorunun çözümü için siyasetçiler, bürokratlar ve teknokratlar ile şehir plancıları çeşitli çözüm önerileri üzerinde durmuşlardır. Özellikle, gecekondu ıslah imar planları ile getirilen imar artışları ve yoğunlukları ile başlayan süreç artık 2012 yılında çıkarılmış olan kentsel dönüşüm yasası ile birlikte aşırı yoğunluklu apartmanlara dönüşüm ile sonuçlanmak üzeredir. Bu bakımdan bu çalışma; gecekondunun son 30 yıllık değişim ve dönüşümüne; Ankara Keçiören Aktepe gecekondu önleme bölgesi yasal tanımı ve kapsamı üzerinden değerlendiren ve konut sektörüne ilişkin politikalar üreten bir çalışmanın ürünüdür. Bu dönüşümde, 2004 yılında çıkarılan, Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm yasası ve projesi önemli bir etken olmuştur.

TÜCAUM 2022 Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 2022

Türkiye'de aşırı sıcaklıklara karşı toprak kırılganlığındaki alansal değişimler Spatial Changes in Soil Vulnerability to Extreme Temperatures in Türkiye İlyas Sadık Tekkanat, Beyhan Öztürk COVID-19 Bölgesel Girişimcilik Faaliyetlerini Nasıl Etkiledi? Bölgelere Arası Farklılıkları Belirleyen Faktörler Nelerdir? How has COVID-19 affected regional entrepreneurial activities? What are the factors determining the differences between regions? İsmail Demirdağ iii

INSAC International Congress on Scientific Developments for Social and Education Sciences , 2021

Gecekondulaşmayı sadece barınma ve konut sorunu olarak ele alan yaklaşım günümüzde geçerliliğini yitirmiştir. Gecekondulaşma olgusu esasen bir ülkenin toplumsal ve ekonomik yönden gelişmişlik seviyesinin önemli bir göstergesidir. Bu bakımdan kentsel güvenlik, kent ekolojisi, halk sağlığı, kent sosyolojisi ve kent ekonomisi gibi kavramlarla birlikte incelenmelidir. Birleşmiş Milletler Habitat öncülüğünde gerçekleştirilen çalışmalar ve araştırmalar, dünyada pek çok gelişmekte olan ülkede gecekondulaşmanın sürdüğünü ve günümüzde tüm dünyada yaklaşık bir milyar kişinin kentlerde yasal olmayan yerleşim alanlarında yaşamaya devam ettiğini göstermektedir. COVID-19 pandemisi gibi salgınlar ve aşırı iklim olaylarına bağlı olarak yaşanan afetler en çok gecekondu alanlarını ve kentsel çöküntü alanlarını etkilemektedir. Türkiye’ye bakıldığında özellikle 1950’li yıllarla birlikte artan gecekondulaşmanın 1980’lerle beraber yapısal bir sorun haline geldiği görülmektedir. 2000’lerle birlikte uygulanmaya başlanan kentsel dönüşüm çalışmaları ile gecekondu alanlarının fiziksel çehresi değişmiştir. Bu çalışmanın amacı gecekondu olgusunu farklı boyutlarıyla ele alarak, dünyada ve Türkiye’de gecekondulaşmanın gelişimi ve değişiminin değerlendirilmesidir. Çalışmada, kentsel dönüşüme tabi tutulan gecekondu alanlarında sadece mekânsal değil, ekonomik ve sosyal politikaların da geliştirilmesinin sorunun çözümünde temel yaklaşım olması gerektiği sonucu elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen bir diğer sonuç da dünyada ve Türkiye’de gecekondulaşmanın, yasal olmayan yerleşmelerin ve kent yoksulu sayısındaki artışın önlenmesinde kırsal kalkınma politikalarının etkin bir biçimde uygulanmasının önemli bir strateji olduğudur.

Öz Şehrin kentleşen tavrı en çok şairlerin dünyasında yıkıcı bir etki bırakmıştır. Adını modernite koyduğumuz yapay oluşum bu coğrafyayı benzer art niyetlerle tahrip etmiştir. Doğrudan veya dolaylı bir imge olarak şehir kavramı Bayazıt'ın şiirinde önemli bir yere sahiptir. Şairin şehirlere karşı olumsuz bir tavır takındığı metinlerinde açık bir şekilde hissedilir. Aslında şairin asıl amacı şehir üzerinde bir kent-medeniyet eleştirisi yapmaktadır. Sosyal meselelere duyarlı olan Erdem Bayazıt, şehir imgesi üzerinde çağın eleştirisini yapar. Poetikasını mili ve manevi değerlerden güç olarak oluşturan Erdem Bayazıt, Büyük Doğu ve Diriliş ekolünden yetişen bir şair olarak özgünlüğünü Türk şiirinde yerini almıştır. Az şiirinde rağmen bakış açısını daha çok kendisini boğan meseleler üzerine kuran şair İkinci yeni hareketinin etkili olduğu her zamanda dahi kendi içine kıvrılmamış; imge dünyasının, manayı bastırmasına müsaade etmemiştir. Şehir, insan, mana, mekân hep aynı değişimlerin sancılarını çeken yapılardır. Şairin dünyası da yeni kurulan medeniyetin bu yakıcı, yıkıcı problemleri üzerine daha sağlıklı anlamlar çıkarmak üzerinedir. Anahtar Kelimeler: Erdem Bayazıt, şiir, şehir, imge. Abstract The urbanizing attitude of the city is most destructive in the world of poets. The artificial formation we named modernity destroyed this geographical area with similar intentions. The city concept as a direct or indirect image has an important place in Bayazıt's poem. It is clearly felt in the texts where the poet takes a negative attitude towards the cities. In fact, poetry is criticizing city-civilization on the main aim of the city. Erdem Bayazıt, who is sensitive to social issues, criticizes the age on the city image. Erdem Bayazit, who created poetics as a force from the spindle and spiritual values, took its place in Turkish poetry as a poet who grew up in the Great East and the Resurrection. Even in his poetry, the poet, who established his viewpoint more on the ones he drowned himself, was not twisted into himself even when the second new movement was effective; The world of images has not allowed the suppression of mana. The city, the man, the place, the place are always the ones that attract the pain of the same changes. The poet's world is about to make a more healthy sense of these burning and destructive problems of the newly established civilization.

Journal of Turkish Studies, 2015

Bu çalışmada Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlarının sosyo-demografik değişkenlere ve dinsel yaşayışın farklı görüntülerine göre değer yönelimlerinin yönü ve yoğunluğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma genel tarama modelinde, betimsel türde bir çalışmadır. Uygulama kesit alma yaklaşımı ile yapılmıştır. Araştırmanın genel evreni Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları olup, çalışma evreni Lefkoşa, Gazimağusa, İskele kent merkezleri ve buralara bağlı köylerde yaşayanlardır. Örneklem ise basit rastlantısal yöntemle seçilen 194'ü erkek, 207'si kadın toplam 401 kişiden oluşmaktadır. Ölçme aracı olarak Schwartz Değerler Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek, 1992 yılında Schwartz tarafından 10 değer grubu halinde geliştirilen, Kuşdil ve Kağıtçıbaşı (2000) tarafından Türkçe'ye uyarlanan ve Yapıcı, Kutlu ve Bilican (2012) tarafından dindarlık değer yönelimi de eklenerek 11 değer grubu olacak şekilde değiştirilmiş versiyonudur. Araştırmada katılımcıların değer yönelimlerinin dinî değişkenlerle ilişkileri araştırılmıştır. Ayrıca değer yönelimleri ile sosyo-demografik değişkenler (yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, köken) arasındaki ilişki incelenmiştir. Verilerin çözümlenmesinde ise t-testi ve Pearson Korelasyon teknikleri kullanılmıştır. Ulaşılan bulgulara göre, dinî değişkenler ile hazcılık ve uyarılım değerleri arasında negatif; iyilikseverlik, geleneksellik, uyma, güvenlik ve dindarlık değerleri arasında ise pozitif yönde seyreden anlamlı ilişkiler mevcuttur. Evrensellik değeri namaz kılma ile negatif; dua etme ve oruç tutma ile pozitif ilişki göstermiştir. Ayrıca, sosyo-demografik değişkenler ile değer yönelimleri arasında anlamlılık seviyesine ulaşan ilişkiler ve farklılıklar tespit edilmiştir.