Türkçe Fiil Cümlelerinde Belirlilik.docx

International Journal of Languages' Education and Teaching, 2022

On the basis of the markedness concept focusing on the use of language structures according to expectation-unexpectation levels, the high frequency of language structure use is related to the expectation of that structure, which is marked. If the emergence of a new structure is unexpected, it means that the structure is unmarked. The preference of the unmarked forms instead of marked forms in languages is examined within the framework of markedness shift. In this study, the phenomenon of markedness shift in the lexical plane of Turkish was carried out on quantitative real language data by examining whether there are new marked forms that tend to be preferred instead of marked form 'very'. In the analysis made in line with the data obtained from TUDv3.0 using corpus-based method, it is based on the linguistic data in which the 10 adjectives with the highest frequency in Turkish are pre-coded with the linguistic units 'terrific', 'amazing', 'fantastic', 'unbelievable', 'extraodinary', 'magnificent' and 'excellent' and these data were measured and compared. In the debate of 'very' adjective in Turkish which encodes the meanings/functions of quantity, value, power, degree, excess vrs. "the other forms" it was found out that determining a possible marked form is only possible by considering the possible marked form+adjective sequence, as it was ascertained that linguistic structures with low level of expectancy differ in their preference tendencies according to the adjectives coded after them, and the possible conditions of unmarkedness process within the framework of cognitive change due to overuse is discussed. Accordingly, although the adjective 'very' seems to have begun to enter the process of markedness shift, it was detected that the relevant adjective doesn't completely leave its position to other marked forms since this is related both the fact that the possible forms cannot reach the level of corresponding the concept/(s) to which the 'very' refers and the condition of leaving it's position depends on the adjective it describes.

Ara tırmada Söylem Dilbilgisi Yakla ımı çerçevesinde yarı planlanmı Türkçe sözlü söylemde var olan kesin, kesinlikle ve mutlakakiplik belirteçlerinin ba lam içi dilbilgisel sıklık ve kullanımlarının belirlenmesi amaçlanmı tır. Bu amaç do rultusunda ulusal kanallardaki sa lık, politik, güncel sohbet ve kültür-sanat konulu yayınlardan kaydedilen 15 saatlik veriler yazıya aktarılarak bir bütünce olu turulmu tur. Çalı ma verileri bütünce temelli söylem çözümlemesi yöntemiyle, "Ba lam çinde Anahtar Sözcük Arama" (B AS-TR) programı kullanılarak çözümlenmi , çözümleme sonucunda belirteçlerin kullanıldı ı ba lamlar ara tırmanın örneklemi olarak seçilmi tir. Çalı manın bulgular bölümünde ise söz konusu belirteçlerin di er dilbilgisel yapılarla kullanım sıklı ı ve anlamları belirlenerek tablola tırılmı , ayrıca bu anlam ve kullanımlar belirlenirken ana dili konu urlarının söylemlerinde; söylem çerçeveleri (ba lam, yer, zaman, katılımcıların özellikleri ve ileti im konusu) dikkate alınmı ve bu belirlemelerin nasıl yapıldı ına dair örneklere yer verilmi tir. Ara tırmada daha önceki çalı malardan farklı olarak kesin, kesinlikle ve mutlakakiplik belirteçlerinin sık kullanıldı ı biçimler ve bu biçimlerle bildirdikleri anlamlar, tümce tabanlı de il; ba lamları içinde açıklanmı , tablolardaki dilbilgisel veriler bu biçimde elde edilmi tir. Tartı ma ve sonuç bölümlerinde ise ula ılan sonuçlar, alanyazında hedef belirteçlere yönelik yapılmı olan ara tırmalarla kıyaslanmı tır. Ara tırmanın Türkçenin hem ana dili olarak hem de yabancı dil olarak ö retimine katkı sa layaca ı dü ünülmektedir.

Öz: Eşdizimlilik bazı sözcüklerin birbiriyle karşılıklı öncelikleri olduğu ve birbirini gerektirdiği sözcük birleşmelerini ifade eder. İyi bir sözlük gerekli eşdizimsel yapıları içermeli ve en iyi biçimde betimleyebilmelidir. Türkçe Sözlük'te (TS), eşdizimlilik farkındalığının olmadığı, özellikle isim+fiil unsurlarından oluşan fiilsel eşdizimli yapıların sözlük bilimsel bir yönteme göre değil, çoğunlukla anlık sezgilere dayalı ve rastgele betimlendiği görülür. TS'de fiilsel eşdizimlilik bilgisinin farklı betimleme biçimlerinin olduğu tespit edilmiştir. TS'nin fiilsel eşdizimli yapıları kimi zaman tümüyle göz ardı ettiği, kimi zaman fiilin tanımları ve örnekleri içinde betimlediği, kimi zaman da birleşik yapılarla karıştırdığı, özellikle deyim ve birleşik fiil içinde değerlendirdiği görülür. Oysa fiilsel eşdizimli yapılar deyim ve birleşik fiillerden farklı bir sözcük birleşmesidir. Bu yapıların, sözlük bilimi açısından nerede, nasıl ve ne kadarının betimleneceğine ve kaydedileceğine karar verilmesi gerekir.

Journal of Turkish Studies, 2017

25. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildiri Kitabı, 2011

Türkçe için yapılan biçimbirim belirginleştirme çalışmaları incelendiğinde Oflazer ve Kuruöz (1994)"ün "Tagging and Morphological Disambiguation of Turkish Text" başlıklı çalışmalarında Türkçenin iki düzeyli biçimbilimsel bir tanımının PC-KIMMO yazılımına Türkçe kural setlerini tanımlanarak yapıldığı gözlenmektedir. Uyarlanan açımlayıcı, olasılık temelli bilgi toplanması ve kullanımı, çok sözcüklü yapı tanıma ve kısıtlama ve sözcük türü belirginleştirme çözümleyicisi ile genişletilmiştir. Sözcük kullanım sıklıklarıyla ilgili hesaplamalı bilgiler, belirsizliklerin çözümlenmesinde kullanılmaktadır. İstatistiki bilgilerin kullanıldığı yerlerden biri de, bir sözcüğün çok ender kullanılan anlamlarının elenmesidir. Oflazer ve Kuruöz (1994) bu istatistiklerin toplanmasının yanı sıra, işaretleyicinin kullanıcı tarafından belirtilen hatalı ayrıştırmalarını da kayda geçirdiğini ve böylelikle biçimbilimsel çözümleyicinin düzeltilebildiğini ifade etmektedir. Biçimbirimsel belirsizlik, istatistiki bilgi kullanılarak, otomatik olarak çözümlenemezse, bu belirsizlikleri çözmek için sözdizimsel bağlamlara gitmek durumunda kalınacaktır. Bir sözcüğün çoklu açımlamalarının belirginleştirilmesi için, sözcüğün yerel bağlamı üzerindeki kısıtlamaların neler olduğu saptanmaktadır.

Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 2019

Diller kendisini oluşturan iç unsurlarının birbirleriyle olan ilişkilerini bir mekanizma gibi çalıştırarak varlıkları, kavramları ya da bu varlıkların hareketlerini ifade ederler. Bir başka deyişle ses, biçim, kelime ya da söz dizimi çeşitli birlikteliklerle eşgüdümlü biçimde hareket ederek anlamın ortaya çıkmasını sağlarlar. Dilbilgisi dallarının birlikte işlev görmesiyle ortaya çıkmış yapılardan biri de seri fiil yapılarıdır. Seri fiil yapıları, birden fazla fiilin yan yana gelerek ya da tek bir fiilin birden fazla hareketi içererek bütüncül bir bakışla "tek bir olayı" işaretlediği fiilli yapıları ifade etmektedir. Seri fiil yapılarında tek bir fiil içerisinde iki ayrı fiille ifade edilebilen ve doğal olarak gerçekleşen ancak "tek olayı" işaretleyen yapıların yanı sıra en az iki fiilin söz dizimsel olarak bir araya gelmesiyle "tek bir olayı" işaretlemesi önem taşımaktadır. XIX. yüzyılda yapılan ilk çalışmalarda yalnızca Afrika dillerinde bulunduğu düşünülen seri fiil yapılarının zamanla diğer bilimsel çalışmalarda dünyadaki birçok dilde de yer aldığı görüşü hâkim olmuştur. Türkçede seri fiil yapılarıyla ilgili birtakım çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada seri fiil yapılarıyla ilgili yapılmış çalışmalarda ortaya koyulan görüşlerden hareketle Türkçede bu yapıların görünümü artzamanlı ve eşzamanlı olarak incelenmiştir. Bununla birlikte Türkçe seri fiil yapılarının özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. ABSTRACT Languages act as a mechanism of the relations of the internal elements that build them up, and express their existence, concepts, or movements. In other words, phonetics, morphology, lexicology, and syntax move in a coordinated manner with the various associations in order to provide meaning. One of the structures that emerged as a result of the collaboration of grammatical categories is the serial verb structure (SVC). Serial verb structures refer to actual structures in which more than one verb come together or a single verb, thus implying a single event with a single view, including multiple movements marking a single event with a holistic look. Moreover, is important to mark a single event with a syntactic combination of at least two verbs. Studies made in the 19th century frequently claimed the serial verb structures existed in specific African languages, however studies on many other languages/language families were done as well. With this in mind, a number of studies in Turkish about serial verb structures have been put forth. This study both synchronically and diachronically examines the structure of SVCs in Turkish based the opinions from aforementioned studies, as well as aims to determine their characteristics.

Hatice Çubukçu ve diğ. (Haz.), 25. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildiri Kitabı, 5-7 Mayıs 2011, (227-236). Adana: Çukurova Üniversitesi., 2011

Derlem temelli çalışmalar dil incelemelerinde ve dile bakışta önernli değişikliklere neden olmuştur. Farklı amaçlarla hazırlanmış derlemler dilbilimin neredeyse tüm alt alanlannda yoğun şekilde kullanılmaktadır. Özellikle sözlükbilimi ve sözcük çalışmalarında, dilbqgisi çalışmalarında, anlambilim ve edirobilim çalışmalarında derlemlerin sıklıkla kullanıldığını •• görmekteyiz. Oneelikle sözlükbilim alanında derlern-temelli sözlükler oluşturulmaktadır (Hunston, 2002: 96). Derlem çalışmalarından etkilenen diğer önemli alan ise dilbilgisi çalışmalarıdır. Derlern-temelli yazılan en yeni İngilizce dilbilgisi kitaplan arasında Longman grammar of spoken and written English (Biber ve diğ., 1999), Collins COBUILD English grammar (Sinclair, 1990) ve Cambridge grammar of English (Carter ve sayılabilir. Derlemler kullanılmadan yapılan dilbilgisi betimlemelerinde biçimbilim ve sözdizime odaklanılrnış; sözcük düzlemi dilbilgisinin kapsamının dışında görülmüştür. Oysa sözcük düzlemi sözdizimsel yapıların gösterilmesinde yararlı, hatta vazgeçilmezdir (Francis, 1993: 139).

HAMZA ZÜLFİKAR ARMAĞANI, 2021

makale, 2023

In this study, the use of the verbs in the Turkish Dictionary with compound verbs in the Scanning Dictionary is emphasized. However, due to the high number of verbs in the Turkish Dictionary, only the equivalents of some verbs in the Turkish Dictionary in the A, B and C items in the Scanning Dictionary were examined, and other items were excluded. These verbs in Turkish Dictionary were evaluated in two parts as simple and derived verbs. Firstly, simple and derived verbs in the Turkish Dictionary are shown as per article, their forms and meanings in Turkey Turkish are given. Following this, the form and meanings in the Scanning Dictionary were given. The words taken as headlines in the study were first arranged alphabetically, and then their meanings in the Turkish Dictionary and Scanning Dictionary were presented. In the study, a total of 65 words, were examined. This shows that some simple and derived verbs in Turkey Turkish were met with compound verbs in the Old Anatolian Turkish period, and especially-morederivative verbs in the Turkish Dictionary correspond to the compound verbs in the Scanning Dictionary. In this study, the verbs in the Turkish Dictionary correspond to which compound verbs in the Scanning Dictionary, and also the historical dictionary of Turkey Turkish and especially the Scanning Dictionary, which provides data on the vocabulary of Old Anatolian Turkish and today's Turkey Turkish is aimed to reveal the similarities between the Turkish Dictionary (terms) showing the vocabulary.