Tuvaldeki İstanbul: Bedri Rahmi Eyuboğlu’da Mekân Algısı

2019

Türk resminde şehirler, 'fon' veya 'zemin' anlayışıyla mekânın yarattığı duygusal etkilenmelere bağlı olarak bir tema biçiminde sıkça ele alınmıştır. Bu nedenle şehir resimleri,-içerisinde duygulanmalar da barındıran-bir temaya dönüşmüştür. Hoca Ali Rıza, Nazmi Ziya Güran, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nedim Günsür, Neşe Erdok, Resul Aytemür gibi ressamlar şehir manzaralarının içine yerleştirdikleri yaşam kompozisyonlarıyla insandan topluma açılan bir pencere olarak gördükleri resim sanatını, birlikte yaşamanın, çocukluğun, geçmişe özlemin gösterge mekânlarından biri olarak yansıtmışlar ve genellikle İstanbul'u resmetmişlerdir. Farklı dönemlerde İstanbul'u resmeden sanatçıları karşılaştırmalı ele almak mekânsal açıdan şehir kimliğini tamamlayan yapıtlara, sanatsal ve sosyolojik perspektiften bakma imkânı sunacaktır. İstanbul'u kompozisyonlarına yerleştiren ressamlardan Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Resul Aytemür birbirine çok uzak olmasa da farklı dönemlerin İstanbul'unu resmeden sanatçılardır. Çağdaş sanatçılardan Resul Aytemür, kalabalık ve renkli İstanbul tablolarını şehir ayrıntıları olarak resmeder. Cumhuriyet döneminin öncü ressamlarından Bedri Rahmi Eyüboğlu da şehre yerellik bağlamında kimlik kazandırmayı amaçlar. Bu ressamların İstanbul'u resmetme biçimindeki benzerlikler ve farklılıklar, Türk sanatının ana mekânı olan İstanbul'un Cumhuriyet sonrasında yaşadığı sosyolojik değişimleri gösteren ya da İstanbul kimliğini oluşturan yerleşik değerleri ortaya koyan estetik metinler olarak değerlendirilebilir. Bu bildiride İstanbul'un mekânsal açıdan yaşadığı değişimlerin resim sanatında nasıl göründüğünü ortaya koyabilecek iki ressamın İstanbul'a bakışı üzerinde durulacak ve şehir kimliğinin resim sanatının göstergeleri üzerinden değişen ve değişmeyen yönlerine değinilecektir.

The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 2022

This article was checked by Intihal.net. Bu makale İntihal.net tarafından taranmıştır. This article is under the Creative Commons license. Bu makale Creative Commons lisansı altındadır.

Bedri Rahmi Eyüboğlu

Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Ressam Kişiliğine ve Hayatına Dair, 2023

Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü, San2489/ Çağdaş Türk Sanatına Yeni Yaklaşım dersi Doç. Dr. Zeynep Yasa Yaman'ın vermiş olduğu ödev kapsamında yapılmıştır

MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2019

sanatına ayrı bir ekol ve hareket getirmiştir. Batılı anlamda eğitim alan Eyüboğlu, Anadolu kültürünü, evrensel nitelikte eserler biçimine dönüştürürken, Türk kültürünün önemli özelliklerini plastik unsurlar halinde tuvallerine taşımıştır. Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütünü konumunda olan kültür, bir toplumun kimliğini oluşturması açısından son derece önemlidir. Bu bilinçle, onu diğer toplumlardan farklı kılan özelliklerini işleyen Bedri Rahmi Eyüboğlu, yetiştirdiği öğrencilerine de benzer nitelikleri aşılamıştır. Bu makalede, Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Anadolu coğrafyasındaki edindiği izlenimleri, sanatsal eserlere taşıma şekli, kültürel imgeler bağlamında irdelenecektir.

Şairin, dil kullanımlarından, karakterine özgü özelliklerin yakalandığı önemli unsurlardan birisi de üslup incelemeleridir. Metinde yer verilen söyleyiş şekillerindeki dağılımın, belli bir odakta toplanarak ifadeler dünyasına açılması, kimi unsurların sıkça işleniyor olmasının sebepleri, şairin kabuller dünyasını yansıtır. Sanatkârın kimliği bir anlamda ortaya koyduğu yapıtın dilinde saklanır. Çünkü dil içerisinde mevcut olan unsurlar, onun gizli benini anlatan öğelerdir. Gönderici durumunda olan şair, şiir dili içerisinde, mizacını, kültürünü, içinde bulunduğu ruh halini, niyetini, kendi kabuller dünyasına ait unsurları, alıcı durumundaki insanlarla kuracağı ilişkisini, dilin sunduğu olanaklar arasından yapacağı seçkilerle belirlemiş olur.

The Journal of Academic Social Resources, 2023

Hüseyin Rahmi Gürpınar Türk edebiyatının çok sayıda eser vermiş yazarlarından biridir. Yazdığı 41 roman, 9 hikâye ve 5 tiyatro eserinin temel konusu İstanbul’dur. “Yüzde yüz İstanbullu muharrir ve İstanbul’un muharriri” olarak adlandırılan yazar, eski İstanbul hayatının en büyük tarihçisi olarak gösterilir. Onun eserlerinde İstanbul’un iç mahalleleri ve bu mahallelerde yaşayan halk diğer romancılara göre daha detaylı bir şekilde sergilenir. Hüseyin Rahmi okuru için asıl fırsat, eski İstanbul hayatı kadar, o hayatın içinde şekillenmiş insanların gündelik kaygı, ihtiras ve sevinçlerini bulabilmesidir. Hüseyin Rahmi’nin eserlerinde mekânsal anlamda İstanbul; girift yapısı, derinliği, sonsuzluğu, gizemi ve hatta masalsılığıyla tıpkı bir orman görünümündedir. Romanlarda eskiler şehri tarif ederek, yeniler tasvir ederek gösterirler. Şehrin eski kuşak sakinleri ile gençleri arasında bir algı farkı oluşmuştur. Bu iki algının kökeninde Batılı modern düşünüş yatar. İstanbul’u orman metaforunda okuma imkânı veren eski kuşağın şehri algılama biçimidir. Yeni kuşakların modern okullarda okumaya başlaması, elektriğin ve otomobillerin kullanılmaya başlanması şehirdeki bütün zaman ve mekân algısını değiştirir. Hüseyin Rahmi her şeyden evvel kaybolan İstanbul’a ve insanlarına son bakışını atan bir gözdür. Bu çalışmada Hüseyin Rahmi’nin eserlerinden hareketle orman metaforu ile şehir [İstanbul] arasındaki ilintiler araştırılmış, elde edilen sonuçlarla şehrin o günkü yaşayışına dair izler tespit edilmeye çalışılmıştır.

Turkish Studies - Language and Literature, 2019

amcasının ailesiyle birlikte yaşadığı evdir. Birinçi Mugalim hikâyesinde Aytmatov'un diğer metinlerinde olduğu gibi iç mekân, kapalı mekânlarla ilgili çok az ayrıntı vardır. Ancak Aytmatov'un eserinde dış mekânlarla ilgili birçok ayrıntı yer almaktadır.