İki Frankenstein - 1818,1831

DergiPark (Istanbul University), 2018

1818 yılında Mary Shelley tarafından yazılan Frankenstein ya da Modern Prometheus romanı, yazılmasının üzerinden iki asır geçmesine rağmen popülerliğini korumuĢ; yıllar içerisinde çok çeĢitli edebiyat eserlerine, sinema filmlerine, çizgi romanlara, tiyatro oyunlarına, çizgi filmlere ve televizyon dizilerine ilham vermiĢtir. Mary Shelley tarafından kaleme alınan Frankenstein ya da Modern Prometheus, gotik edebiyatın baĢyapıtlarından bir tanesidir. 1818 yılında Büyük Britanya"da Fransızca olarak yayımlanan roman, 18. yüzyılda geçmekte, Kaptan Walton"ın kız kardeĢi Margaret Saville"a yazdığı 17.. tarihli mektuplarla baĢlamakta ve bitmektedir. Yayınlandığı dönemde gerek konusu, gerekse yazarının kadın olması nedenleri ile büyük ilgi gören Frankenstein ya da Modern Prometheus romanı, tıp öğrencisi Victor Frankenstein"ın, hastalıklara son verebilmek amacıyla, ölümsüzlüğe ulaĢmayı da hedefleyerek üstün bir insan yaratma çabasını konu almaktadır. Victor Frankenstein, mezarlardan topladığı çeĢitli ceset parçalarını birleĢtirerek; kalvenizm, simya ve elektriğin gücünü kullanarak bir "monster" (canavar) yaratmıĢtır. "19. Yüzyılda Politik İkili Karşıtlık Sunumu Olarak Frankenstein"ın Canavarının Karikatürlerde Görselleştirilmesi" isimli bu çalıĢma 19. yüzyılda farklı gazete ve dergilerde yayınlanan ve klasik edebi metinlerin siyasi birer mit haline gelerek; mevcut sistem eleĢtirisi yapmak amacı güderek oluĢturulan karikatürlerin incelenmesini amaçlamaktadır. ÇalıĢma; 1832 yılında Ġngiltere"de yayınlanan "Frankenstein Creating Peers" isimli karikatürden; 1893 yılında yayınlanan "The Frankenstein of Hatfield and his Handiwork" isimli karikatüre kadar olan toplamda 12 adet karikatürün Frankenstein ya da Modern Prometheus romanının grotesk kahramanı canavar ve dönemin sosyal-politik süreci arasındaki metinlerarası bağın incelemesini kapsamaktadır.

'dan oluşmaktadır. Yaşları birbirine yakın olan bu yedi genç, bir süre Servet-i Fünûn'da yazdıktan sonra 1928'de Meşale adında bir dergi çıkarmış ve Yedi Meşale adı ile bir kitap yayımlamışlardır. Bu kitabı topluluk adına Yaşar Nabi Nayır çıkarmıştır. Yedi Meşale dergisi etrafında toplanarak adlarını duyuran altı şair ve bir öykü yazarından oluşan bu topluluğun adı için Yedi Dağın Çiçeği, Yedi Kollu Şamdan, Yedi Ses, Yediveren Gülü, Yedi Yıldız gibi isimler düşünmüşler; lakin Yedi Meşale adında karar kılmışlardır. Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının önemli edebiyat olaylarında biri olarak kabul edilen Yedi Meşalecilerin, asıl yankısı şiirde olmuştur. Yedi Meşaleciler, Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âtî'den sonra Türk edebiyat tarihinin üçüncü topluluğudur.

DergiPark (Istanbul University), 2013

Aydınlanma felsefesinin en önemli ve tartışmalı sonuçlarından olan modern bilim ve teknoloji, resimden sinemaya sanatın da on sekizinci yüzyıldan bu yana merkezindeki temalardan olmuştur. Sanayileşmenin tüm sonuçlarıyla ortada olduğu on dokuzuncu yüzyıl, bilim ve teknolojinin sorgulanmaya başladığı yüzyıldır. Bilim ve teknolojinin ürkütücü sonuçları üzerine bir çalışma olan Mary Shelley'nin Frankenstein or The Modern Prometheus adlı romanı pek çok kez filme çekilmiştir. Bugün film değilse de, performans sanatı aracılığıyla Frankenstein yine gündemdedir ve bilim ve teknoloji Fransız performans sanatçısı Orlan'ın performansları aracılığıyla keskin bir eleştiriye tabi tutulmaktadır.

ÖZET Kent, kültürün geliştiği, çeşitlendiği, endüstrileşme ve toplumsal ilişkilerin zenginleştiği bir yapı olarak karşımıza çıkar. Sosyolojik, siyasi ve ekonomik parametreler ile birlikte insan ve insan yığınlarının yaşadığı kentsel alanlar, yapıları ile birlikte ortaya çıkmış ve değişime gitmiştir. Pek çok dönemde sanatsal yaratının da oluşumunda etkili olan kent kavramı, olgu olarak sadece kendisi, sanatçının üretiminde önemli bir yer bulmuştur. Bu anlamda "kent manzaraları" tarihsel gelişimini sürdürürken sanatçı için ilk başlarda bir destekleyici, yan elemanken, bu süreç içinde ana konu olmuştur. Günümüzde ise kent manzarasını çağdaş anlamda yorumlayan ve bunda kente ilişkin pek çok unsuru bu yoruma katan, iki önemli isim Mark Bradford ve Julie Mehretu yaptıkları ile bu alanda saygın bir isme sahiptirler.

2019

İki Antichrist: Nietzsche ve Trier İyi olan nedir?-İnsanda güç duygusunu, güç istencini, gücün kendisini yükselten her şey. Kötü olan nedir?-Zayıflıktan doğan her şey. Mutluluk nedir?-Gücün büyüdüğü duygusu-bir engelin aşıldığı duygusu. Nietzsche Üç bölüme ayrılan film prolog(önsöz) ile başlar epilog(sonsöz) ile biter; aynı Antik Yunan tragedyaları gibi; prologta kadın ve adamın sevişmesinin arkasına konan klasik müzik yine tragedyaların Dionizik tinini anımsatır. Nietzsche Tragedyanın Doğuşu'nda trajediyi genel olarak doğa-insan arasındaki çelişkinin Dionysosçu çözümü yani olumlanması olarak tanımlar. O'na göre Antik Yunan mitosu, içerisinde Yunanlıların derinlikli dünya kavrayışını barındırır. Bunun örneğiyse şu hikayedir: Der ki eski bir efsane, Kral Midas bilge Silenos'u, Dionysos'un eşlikçisini, uzunca bir süre ormanda kovalamış, ama yakalayamamış. Nihayet, bir gün eline düştüğünde sormuş Silenos'a kral, insanlar için en iyi ve en mükemmel şeyin ne olduğunu. Kaskatı ve kıpırtısız durarak susmuş daymon, kral tarafından zorlanıncaya kadar; sonunda kulakları çınlatan bir kahkahayla birlikte şu sözler dökülmüş ağzından: " Zavallı, bir günlük ömürlü tür, rastlantının ve kederin çocukları, duymamanın senin için en hayırlısı olduğu şeyi söylemeye niye zorlarsın beni? En iyi şey senin için tamamen ulaşılmazdır: Doğmamış olmak, var olmamak, hiç olmak. En iyi ikinci şey ise senin içindir-en kısa zamanda ölmek. 1 Nietzsche "kim insan denilen hayvan için bir bellek yaratmak ister ki?" diye sorduğunda buraya dikkat çeker: Bellek, kendine aşkın değerler ve anlamlar bulundurmayan doğaya ona aşkın olan değerler ve anlamlar yüklemenin yegâne aracıdır ve bu nedenle de sakıncalıdır. İnsanın arzuladığı bir unutuş, bir yüksüzlüktür çünkü. Ama; insan, "anımsıyorum" der ve hemen unutan, bir geçmişi olmayan, her an gerçekten ölen hayvana gıpta eder… Hayvan tarihsiz yaşar; çünkü o hep şimdiki zamandadır. 2 O nedenle "oluşun masumiyeti"ni kirleten tek hayvan insandır, Nietzsche'ye göre, ve bunu bellek ve tarihle yapar.

Arkhe Logos Dergisi, 2018

Kapitalist dünyanın yükselişiyle eş zamanlı olarak modernliğe özgü temel değerlerin yaygınlaşmasıyla birlikte çocukluğa bakış açısı iki biçimde belirginleşir. Bunlardan ilki, dönemsel olarak daha önce gelen yani modernliğin başlarına denk düşen çocuğun masumiyetle özdeşleştirilmesidir. Bu yaklaşımda çocukluk, yetişkinlikte kaybedilen ve asla geri dönülemeyecek geçmişin özlemi olarak anlaşılır. Ancak zamanla yani kapitalist çıkar ve değerlerin toplumsal alanı gerek zamansal gerekse mekânsal olarak örgütlemesiyle birlikte çocukluk bir an evvel geride bırakılması gereken bir yaşam evresine indirgenir. Bu durum, çocukluğun kendine özgü haliyle ve yaşam boyu süren bir oluşum olarak ele alınma gereksinimini doğurur. Nitekim tam da bu kritik dönemde modernlik ve tarih felsefesi çalışmalarıyla ciddi incelemelere konu olan Walter Benjamin, kendi çocukluk hatıralarıyla bize çocukluk deneyiminin kendine özgülüğünü, çocuğun bakışının sanatsal, arı, yaratıcı gücü ve gizeminde sunar. Benjamin'in mitsel ve tarihsel bilgi aralığında sunduğu çocukluk çalışmalarının en belirgin özelliği ise çocuğun kendini ve kendi dünyasını hem keşfettiği hem de yarattığı bakış ile kentli yaşamın entelektüel, yaratıcı gezgini flaneur (burada özellikle şiirlerinde kenti anlatan ilk şair Baudelaire'e vurgu yapılır) arasında kurduğu benzeşimdir.

Belleten Journal, 2019

Özet Latifi'nin 1546 tarihli tezkiresi, Osmanlı nesir geleneğinde büyük önem taşımaktadır. Buna rağmen, 1546 tarihli tezkire metninin modern bir baskısı yoktur ve iki versiyon arasındaki farkları gösteren bir üslup incelemesi de bulunmamaktadır. Tezkirenin modern neşri eserin kap-samlı olarak gözden geçirilmiş ikinci (1575) versiyonunun metnine da-yanmaktadır. Bugün eserin tenkitli neşri olarak bilinen çalışma, araştır-macılar tarafından, Latifi Tezkiresi'nin 1546 tarihli orijinal metniymiş gibi algılanmakta ve bu büyük yanılgı ile eser klasik Türk edebiyatının temel kaynakları içinde yerini almaktadır. Böylece, Latifi Tezkiresi'nin modern neşrine dayanan çok sayıda araştırma (makale, tez) kesin so-nuçlara ulaşamamaktadır. Bu çalışmada, 1546 tarihli Latifi Tezkiresi'nin neşrinin oluşturulması önerileceği gibi 1546 ile 1575 tarihli yazmaların karşılaştırılması sağlanarak tezkire ve nesir geleneğine, diğer taraftan da üslup tarihine ışık tutulacaktır. Çalışma üç bölümden oluşacaktır. İlk bölümde Latifi Tezkiresi'nin yazmaları ile ilgili bilgi verilecektir. İkincisinde, 16. yüzyılda nesir ge-leneğinde meydana gelen yeni oluşumlardan bahsedildikten sonra bu oluşumların yazar olarak Latifi'yi, eser olarak da Latifi Tezkiresi'ni na-sıl etkilediği değerlendirilecektir. Son bölümde, otuz yıl ara ile yazılan iki nüsha arasındaki derin farklılıkları ve bu tezkirelerin birer özgün metin olarak algılanması gerektiği iddiası örnekleriyle açıklanacaktır.

ÖZET Bu yazı da Kerbela'da şehit edilen İmam Hüseyin'in konusunu işleyen eserlerden birisi olan Maktel-i Hüseyin'in bilinmeyen iki nüshası hakkında kısa bir bilgi verilmektedir. Bu nüshalardan birincisin de boyutları hakkında bilgi verildikten sonra içeriğinden bahsederken yazan ve yazılış tarihlerini belirten kısımlara değinmektedir. İki no'lu nüshada ise daha çok içerik hakkında bilgi verilmektedir. ABSTRACT Brief notes on twounknown copies ofİmam Hüseyin (son of Hz. Ali, and grandson of the Prophet Muhammed) in Kerbela, are given. The technical details of the first copy, its content, its writer, the date of writing are mentioned. The second copy gives information rather on the content. Hakkında bilgi vereceğim Maktel-i Hüseyin nüshalarını tanıtmadan önce Maktel-i Hüseyin adlı eserler hakkında kısa bazı bilgiler vermek gerekli ve yararlı olacaktır. Maktel-i Hüseyin; Hz. İmam Hüseyin'in Kerbelâ'da şehit edilmesini konu alan edebi eserlere verilen genel bir a...

Yaratan-yaratılan ilişkisinde tarafların rollerini daha iyi anlayabilmek için, yaratanın yaratılanda tezahür etmesinin nedenlerini incelemek gerekir. Bu tezahürün ardındaki dürtüleri, egotizm, narsissizm ve ölümsüzlük arzusu olmak üzere üç temel başlık altında ele alabiliriz. Her ne kadar biz burada bu dürtüleri üç farklı kategoriye ayırmış olsak da, aslında bunlar birbirleriyle oldukça iç içe geçmiş, benzer kavramlardır.