Modern Mahallenin Öğrettikleri: Açık Geçirgen Mahalle Birimi

JOURNAL OF ARTS, 2019

Köy enstitüleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin modernleşme sürecinde kır ile kent arasındaki dengeyi eşitlemek amacıyla kurulmuş özgün eğitim sistemine sahip kamusal kuruluşlardır. Türkiye'nin farklı bölgelerinde açılmış olan toplam 21 adet enstitüden biri de Aydın'a 30 km. uzaklıkta yer alan Ortaklar Köy Enstitüsüdür. 1944 yılında temeli atılan enstitü, çevredeki tek enstitü olması nedeniyle zamanla eklenen yeni derslikler ve binalarla genişletilmiş ve yaklaşık 30 adet yapıyı içeren bir yerleşke halini almıştır. Farklı işlevlere hizmet eden yapıların yerleşme düzeninde ve mimari karakterlerinde dönem ideolojisinin izleri de mevcuttur. Yerleşke vaziyetinde cadde genişliğinde rasyonel aksın iki yanına sıralanmış binalardan oluşan bir düzen hâkimdir. Geometrik formların esas alındığı tasarımlarda yarım daire formunun ve uzun yatay şerit pencerelerin kullanımı modernist akımın mimari dilini yansıtmaktadır. Sahip olduğu doğal çevresi, yerleşim biçimi ve mimarlık özellikleriyle Cumhuriyet dönemini yansıtan Enstitü alanına değer katmaktadır. Bu çalışmada modernist felsefeye uygun olarak inşa edilen Ortaklar Köy Enstitüsüne ait yapılar, mimari açıdan incelenecektir.

The Importance of Modernization of Egyptian Railways Modernization studies those existed densely in Egypt in Nineteenth century is also about development of the traffic net. Railway buildings in the century were given a special importance for a modern commerce and traffic. The first project about railway building is belonged to Mehmet Ali Pasha's period. Egypt Viceroy Mehmet Ali Pasha decided to start building a railway between " Suez " and " Cairo " in 1834. The reason of this decision was the importance of development communication and commerce between the two cities. The level of highway traffic from Europe to India and Far East in the last times of the first half of the nineteenth century, made a railway or canal building necessary. England supported the railway project because a canal could make it easy to send warships to Red Sea and India for the other imperial states. And this was disadvantage for England. Finally, the railway project was successful with English support. This paper reflects the attitude of Ottoman Empire about railway building in Egypt and the politics of European States-especially France and England-about the subject; conditions of railway building privilage, lenghts of the railways and the effects to Egyptian commerce and traffic, will be examined in the light of the documents at the Ottoman Archive.XX. yüzyıla girerken bir ülkenin modernleşmesinde başlıca etkenlerin ulaşım ve taşımacılık sistemlerindeki gelişmeler olduğu söylenebilir. Çünkü çağın gelişmelerine ayak uydurmak ya da en azından bu gelişmelerden haberdar olmak, ülkeler arası mesafelerin kısalmasına bağlı idi.

Giriş Y aşamını bir coğrafya üzerinde devam ettirme gereksinimi olan insanın, mekân ile zorunlu bir etkileşimi vardır. Mekâna kendisinden bir şeyler katarak değiştirme yetisine sahip olan insan aynı zamanda mekânı da şekillendirerek dönüştürür. Bu karşılıklı etkileşim birey ve mekân üzerinde meydana gelen algı ve oluşumlarla kendisini her an hissettirir. Bu yüzden her mekânsal oluşum doğrudan insan ve topluma işaret etmekte ve insan ve topluma 'dair olan' hakkında veriler taşımaktadır. Yani mekânda yaşanan dönüşüm, insanda yaşanan dönüşümün izini sürmeye imkân vermektedir. İnsanın üzerinde yaşadığı mekânların başında mahalle gelmektedir. Coğrafi bir yer olmaktan öte bir yaşam tarzını ifade eden mahallede yaşanan değişim, insanın sosyal hayattaki örgütlenme biçimini de etkilemiştir. Bu sebeple geçmişten günümüze mahallenin yaşadığı değişimin günümüz insanlarını nasıl etkilediğini ve modern kent mekânlarının arasında mahallenin nasıl bir yer işgal ettiğini çalışmamıza konu edindik. Sanayi İnkılabı sonrasında ortaya çıkan modern kentlerin mahallenin dönüşümü açısından merkezî bir yere sahip olduğunu belirttiğimiz çalışmada en genel manası ile mahallenin gün geçtikçe sosyal hayattan çekildiğini ve modern kent mekânlarının arasında mahallenin yerinde bir daralmanın

Komşuluk Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali),s.197-218, Çanakkale : Paradigma Akademi , 2022

2019

Kentlerdeki en kucuk yonetsel birim mahallelerdir. Mahalle muhtarlarinin yoneticisi oldugu mahallelerin gecmisi asirlar oncesine dayanmaktadir. Bu kadar koklu bir toplumsal mekân olan mahallelerin yonetimsel bir anlam kazanmasiyla birlikte mahalle yoneticiligi kavrami ortaya cikmistir. Bu nedenle mahalle yoneticileri zamanin ruhuna uygun olarak Turk-Islam kulturunde de var olmuslardir. Tarihe bakildiginda bugun mahalle yoneticisi olarak gorev yapan muhtarlarin gorevlerine benzer gorevleri olan pek cok yonetici ile karsilasmak mumkundur. Bu yoneticiler reis, seyh, igdis ve imam gibi cesitli isimler ile anilsalar da gorevleri esasen benzerdir. 1829 yilindan sonra mahalle yoneticileri Osmanli’da muhtar ismini almislardir. Muhtarlik 1913 yilinda hukuki dayanagini kaybetse de Cumhuriyet Donemi’nde de varligini surdurmustur. Belediye Kanunu ile belediyelerin butun ulkede kurulmasiyla kaldirilan mahalle muhtarliklari 1944 yilinda yeniden kurulmustur. Ilerleyen yillarda mahalle muhtarliklar...

Aynanın Önünde, Cımbızın Ucunda: Kuaför Kitabı, Funda Şenol Cantek (Der.).

Hürriyet, 2015

"Don't tell me tales", On failed Ottoman - Turkish urban reforms in Istanbul and the decay of 'mahalle'.

Mahalleye dair gündelik veya akademik konuşmalarda yoğun olarak üzerinde duru-lan, geleneksel mahallenin yok olduğudur. Bu konuşmalarda çoğu zaman, mazide kalan ve idealize edilmiş bir mahalle ortamına ithaf edilen değerler, semboller ve ritüeller hatırlatılır. Bu hatırlatma sürecinde geçmişten seçilen mahallî nitelikler, mekânsal özgünlükler, ahlaki ve kültürel değerler, sosyal ve ekonomik semboller, toplumsal gerçekliğin bileşenleri olarak mahalle ile özdeşleştirilir. Özdeşleştirilen tüm süreçler, bugünden bakıldığında mahalleyi geçmişe ait ve nostaljik değere sa-hip aranılan şey mertebesine çıkarır. Dolayısıyla günümüzün toplumsal belleğinde de (geleneksel) mahalle imgesi canlılığını korumaya devam etmektedir. Yok olduğu veya çözüldüğü yönünde taraflarca uzlaşı sağlanan geleneksel ma-halle imgesi bir kenara bırakıldığında, zihinlerde oluşan ilk soru: Bugüne özgü bir mahalleden söz etmenin mümkün olup olmadığı ve bugünün mahallesinde kuru-cu-ortak öğenin ne olduğudur. Bu bağlamda, Doç. Dr. İmre Özbek Eren'in geçtiği-miz yıl yayımlanan Mahalle: Yeni Bir Paradigma Mümkün mü? adlı kitabı da bugünün-ve yarının-mahalleleri hakkında düşünme ve tartışma biçimlerine mütevazı bir giriş imkânı sağlıyor. Mimari tasarım, toplumsal bellek ve kültür-mekân-toplum etkileşimi gibi kentsel alanın kuramsal ve pratik konuları hakkında çalışmaları bu-lunan yazarın bu kitabı, üç bölümden ve 2013 yılında İstanbul'daki altı mahalleye (Arnavutköy, Balat, Rasimpaşa-Yeldeğirmeni, Bahçelievler-Çengelköy, 19 Mayıs, Fikirtepe) ilişkin yürütülen bir araştırma projesinin alan çalışmalarının yer aldığı eklerden oluşuyor. Bu projenin amacı da günümüzde mahallenin ne olduğu sorusu-nun cevabını bazı mahallelerin fiziksel ve sosyal kesitlerine dayandırma çabasıdır. Yüksek Lisans Mezunu, Marmara Üniversitesi. [email protected]

Sebilürreşad Dergisi, 2024

11. ve 16. yüzyıllar arası dönem Avrupa’da feodal unsurlar ile burjuva arasında gerçekleşen sosyolojik ve siyasi mücadelelere sahne olmuştur. Bu süreçte feodaliteye karşı amansız bir şekilde mücadele eden burjuvalar, kendilerinden müteşekkil yerel meclisler kurarak meşruiyeti olan yeni yönetim birimleri oluşturmuşlardır. Söz konusu meclisler zamanla siyasal, toplumsal ve ekonomik etkileri ile birlikte kentlilerin ihtiyacına hitap eden ve buna yönelik yaptırım gücünü barındıran örgütlü bir yapı haline gelmiştir. Böylece aslında farkında olmadan burjuva sınıfının girişimleriyle modern anlamda kendi öz kaynaklarına ve organlarına sahip yerel yönetimin ilk temelleri atılmıştır. Ülkemizde ise yerel yönetimin tarihçesi Avrupa’daki kadar geriye gitmemektedir. Günümüzde yerel yönetimlerin yaptıkları hizmetleri Osmanlı kentlerinde lonca gibi esnaf örgütleri ve vakıflar aracılığıyla icra ediliyordu. Bununla birlikte kadılık kurumu da beledi hizmetlerin bir kısmıyla ilgilenmekteydi. Bu yüzden Tanzimat’a kadar olan dönem içerisinde Osmanlı’da kurumsallaşmış bütünlükçü bir yerel yönetimin olmadığını söylemek hatalı olmaz. Buradan hareketle bu makalede Tanzimat Dönemi’nde kurulmuş olan ve ilk yerel yönetim örneğini teşkil eden Şehremaneti kurumunun tarihçesinden ve modern belediyecilik anlayışının teşekkülündeki etkilerinden bahsedilecektir. Böylece Tanzimat’tan günümüze kadar olan süreçte yerel yönetimlerin gelişim sürecinin genel seyrine dair notlar tutulacak ve eksik parçaları tamamlanarak belediyeciliğin tarihsel sürecine mütevazı bir katkıda bulunulacaktır.