YENİ İLM-İ KELÂM ESERLERİNİN TASNİFİNE DAİR BİR DENEME

New liberation solutions came to order when the ideas of Tanzimat, Islamism and Ottomanism were deficient and failed. The important one of these is Turkish nationalism. In this thought, the main aim is getting Turkish nation free of Ottoman perception, and constructing a complete identity definition belongs to nation"s itself.

Turkish Studies, 2018

Ercüment Ekrem Talu (1888-1956), Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde Türk edebiyatına fıkraları, denemeleri ve kurmaca türündeki eserleriyle büyük bir katkı yapmıştır. Çoğunluğu mizah alanında olmak üzere edebiyatın birçok dalında başarılı eserler vermesine karşın yazarın hakkındaki araştırmalar sınırlıdır. Bu durum, eserlerinin genç kuşaklara intikalini de güçleştirmiştir. Talu hakkındaki iki kapsamlı araştırma yazarın külliyatını ortaya çıkarmıştır: Rahim Tarım’ın “Ercüment Ekrem Talu Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi” (1990) adlı makalesi ile Alâattin Karaca’nın Ercümend Ekrem Talu’nun Edebiyat ve Basın Dünyasındaki Yeri (1993) adlı yayımlanmamış doktora tezi. Yakınlarda ise Meşhedi serisine ait Meşhedi Harp Muhabiri (1946-1947) adlı tefrika romanı bulunmuştur. Yazarın eş zamanlı olarak birçok gazete ve dergide yazılarının yayımlanması, eserlerinin tam bir dökümünü yapmayı oldukça güç bir hâle getirmiştir. Bu yazıda ise Ercüment Ekrem’in çeşitli dergilerde tefrika edilmiş ama kitaplaşmamış ve bibliyografyalarda da yer almayan hikâye ve romanları ile çeşitli yazılarının bir listesi verilmiştir. “Habeşistan’da Bir Türk” (1935) adlı uzun hikâyesi ile “Ese ile Musa” (1947) adlı hikâye serisi; Deli Vâfire (1947-1948) ile Torik Necmi Demir Perde Arkasında (1951) adlı romanları daha önce herhangi bir bibliyografyada yer almamıştır. Bu çalışmada önce bu eserler tanıtılmış, daha sonra da kaynaklarda adı geçmeyen köşe yazıları, kısa hikâye, deneme ve anı yazıları da yayımlandıkları dergilerin adı altında listelenmiştir. Yazılardan birkaçı bu dergilerde yayımlandıktan sonra çeşitli kaynaklarda da tekrar yayımlanmıştır. Dergilerdeki yazı listelerinin bütünlüğünü bozmamak için bunlar da listelere dâhil edilmiştir. Bu çalışmayla Ercüment Ekrem’in eserlerinin bir kısmı daha gün ışığına çıkmıştır.

Symbols, which are the most significant elements of communication, were used by governments as a tool for ensuring social unity. Ottoman sultans often used these symbols in the ceremonies organized at palaces and during contact with the society, such as the greetings of Friday prayers and religious feasts. Sultan Abdulhamid II put the emblem of the state on the buildings in suburban areas in order to show his power in a symbolic way. The Ottoman constitution medal was designed to serve as one of these symbols. The medal was prepared with the order of the Sultan Abdulhamid II, with the purpose to cherish the memory of the first Ottoman Constitution. It was designed in different forms for men and women and was well-funded to ensure that it reached a large number of people. In this way, it was aimed to show the influence of the emperor in the announcement of one of the most significant documents of the Ottoman political history. However, Sultan Abdulhamid II was dethroned after the 31 March Incident. The new government made important changes to own the medal. First of all, the year 1876, which is the announcement date of the First Constitutional Period, was erased from the medal and instead, 1908, which is the announcement date of the Second Constitutional Period, was written. Thus, the Ottoman Constitution Medal became the most significant instrument symbolizing the government in the periods of Abdulhamid II and Mehmed Reşad V. In this research, the physical features, the preparation process and the symbolic value of the medal were analyzed.

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (TALİD), 2016

İslâm dünyasında ve Osmanlı tecrübesinde Batı ile münasebetler neticesinde ortaya çıkan arayışların bir alt kategorisi olarak düşünüldüğünde "Yeni İlm-i Kelâm" tanımlaması dinî düşüncenin ıslahı/tecdidi arayışlarının itikadî alanına işaret eder. Kelâm ilminin devrin icaplarına cevap veremediği ve İslâmî ilimler içindeki vazifesini yerine getiremediği düşüncesiyle onu yenilemeyi hedefleyen bir çaba söz konusudur. Gerek oryantalistler eliyle gerekse XX. asrın ümmetçi telakkileriyle bağlantılı olarak İslâm dünyasında ortaya çıkan arayışların muhtelif araştırmalara mevzu edildiği görülmektedir. Bunun yanında Osmanlı'daki arayışlar daha çok modernleşmeyi tebcil eden telakkilerle değerlendirile geldiğinden Yeni İlm-i Kelâm sahasında ortaya çıkan ürünlerin bir çetelesi tutulmuş değildir. Osmanlı ve İstanbul merkezli, çoğunlukla Türkçe olan literatür esas alınarak yapılacak bibliyografik denemede problemli bazı hususlara dikkat çekilmesi bir zarurettir. Zira matbuatın yaygınlaşması, ulemâ dışında yeni aktörlerin dinî/itikadî alana dair neşriyatının ortaya çıkması, devrin icbarları muvacehesinden kaleme alınan eserlerin tek bir alanla sınırlı olmayıp meseleye ait müdevvenatın farklı eser ve yazılarda yer alması gibi saikler dağınık haldeki malzemeyi ihatayı zorlaştırmak-tadır. Mevcut kaynaklardan hareketle meseleyi "esaslı bir mesele" haline getiren hususlar şöyle hülasa edilebilir: 1. Genel olarak bu devre ait neşriyat dağınık haldedir. Bu husus Yeni İlm-i Kelâm'a dair eserler, makaleler, yazılar için de geçerlidir. Özellikle matbuat hayatında ortaya çıkan ürünlerin matbuatın kaderiyle malul hale geldiği göz önünde bulundurulmalıdır.

2021

Hz. Ali cenknâmeleri 13. ve 14. yüzyıldan itibaren tercüme veya telif yoluyla Türk edebiyatına kazandırılmış ve Türk milleti tarafından kabul görmüş önemli halk anlatılarıdır. Bu anlatılar, insanlara gazâ ruhunu aşılamayı ve onlara ideal bir Müslüman tipi sunmayı amaçlamıştır. Türk edebiyatı bünyesinde destansı niteliğe sahip olan cenknâmeler, İslâm dünyasında örnek şahsiyet olarak bilinen Hz. Ali'nin çevresinde gelişen olayları konu almıştır. Hz. Ali'nin yiğitliğinin ve kahramanlığının anlatıldığı bu eserler İslâmiyet'i yaymak ve benimsetmek için hem sözlü kültürde hem de yazılı kültürde önemli bir araç olarak kullanılmıştır. Hz. Ali cenknâmeleri manzum veya mensur bir şekilde kaleme alınmıştır. Fakat manzum bir şekilde kaleme alınan cenknâmelerin sayısı azdır. Bunlardan birisi de Hz. Ali cenknâmelerinden "Yemâme Cengi"dir. Bu cenknâmenin bir nüshasına da Kastamonu'da ulaşılmıştır. Konusu itibariyle; Hz. Ali'nin, çocuklarını kaçıran Yemâme adlı bir kâfirle mücadelesinin anlatıldığı bu metin, Eski Anadolu Türkçesinin dil özellikleriyle kaleme alınmıştır. Ayrıca hicrî 1140 (1727) tarihinde tamamlanmasıyla da en eski Yemâme nüshası olma özelliğini taşımaktadır. Bu çalışmada öncelikle Hz. Ali cenknâmeleri hakkında bilgi verilmiş, ardından "Yemâme Cengi"nin yeni tespit edilen Kastamonu nüshası çeşitli yönlerden incelenmiştir.

Öz Bu makalede Hikmet-i İlahi okulunun takipçileri veya el-Hikmet el-İlahi [özellikle genel prensipler el-umurel-ʽâmme ile ilgili kısmı] ve Kelam arasındaki ilişki incelendi. Hikmet-i İlahi ve Kelam arasındaki mücadele ve karşılıklı etkileşim tarihinde dört önemli dönem tespit edildi. İlki başlangıcından 3./9. yüzyıla kadarki dönemdir. Bu dönemde Kelam ve Felsefe arasında yakın işbirliği mevcuttu. İkinci dönem 3./9. yüzyıldan 5./11. yüzyıla kadarki dönemdir. Bu dönem yoğun bir muhalefet dönemiydi. Cüveyni ve Gazali'den Fahreddin Razi'ye kadar olan üçüncü dönemde ise filozof ve kelamcı birbirinden zor ayırt edilir oldu. 7./13. yüzyıldan bu yana Hikmet-i İlahi ekolü gelişimini tamamladı ve 3. dönemde oluşan eğilimlere dayalı yeni bir ilişki tarzı ortaya çıktı. Hikmet-i İlahi'nin takipçileri Kelam'ın yöntemini mantığa aykırı bulmakla birlikte ele aldığı problemlerin büyük bir öneme sahip olduğunu düşündüler. Onlar Kur'an ve Sünnete Kelamın takipçileri gibi saygı duymalarına ve doktrinlerinin kaynağını Kur'an ve Sünnet'ten almalarına rağmen, Kelamın metotlarının dinin daha önemli sorularını çözmede ve metafiziksel düzlemde yeterli ya da meşru olduğunu reddettiler. Kelamın kendine özgü işlevinin yerine geçmek adına ona yapılan muhalefetteki değişim en azından Hikmeti İlahi'nin geliştiği İran'ın kültürel atmosferinde bulunan Molla Sadra ve Sühreverdî arasındaki aracı figürlerde görülebilir. Abstract In this paper have been examined the relation between the followers of the school of al-Hikmat al-ilâhiyyah, or Hikmat-i ilâhî (especially that part concerned with "the general principles" (al-umûr al-'âmmah) and Kalâm. In the history of the struggle and reciprocal influence between Falsafah and Kalâm was distinguished four importent periods. First period is from the beginning to third/ninth century. In this period, there was close association between Falsafah and Kalâm. Second period is from the third/ninth to the fifth/eleventh century. This was a period of intense opposition between Falsafah and Kalâm. Third period, that is from the Juweynî and Ghazzâlî to Fakhr al-Dîn al-Râzî, when men appeared whom it is difficult to classify exactly either in the category of faylasûf or * Harry A. Wolfson onuruna Erken Dönem İslami Düşünce Konferansı'nda sunulan bir metindir, Nisan, 1971, Harvard Üniversitesi.

Hikmet Yurdu Dusunce-Yorum Sosyal Bilimler Arastirma Dergisi, 2016

Kelâm İlmi, kurulduğu günden bu yana yeniliklere açık bir tavır takınmıştır. Bu sebeple tarihî süreç içerisinde birçok aşamadan geçip bugünlere varabilmiştir. Bu ilmin, her bir aşamasında belli bir metot veya o metodu uygulayan ekoller çıkmıştır. Günümüzde en önemli akım olarak Yeni İlm-i Kelâm Hareketini görmekteyiz. Çağımızın muhtelif sebep ve gerekçeleri sonucu etkili hale gelen bu ekolün Kelâm İlmine birçok katkısı olmuştur. Biz bu makalemizde Yeni İlm-i Kelâm Hareketinin Kelâm İlmine yaptığı katkıları, getirdiği yenilikleri ve sağladığı bilimsel, metodik ve sistematik faydaları inceleyeceğiz.

Öz Kelam ilminin ulaştığı nokta, tarihsel yaşam pratiklerinin sunduğu imkânlardan bağımsız ele alınamaz. Bu nedenle de Kelam, inşa sürecinin kendisine sunduğu imkânların ve handikapların tümünü değilse bile önemli bir bölümünü üzerinde taşır. En temelde Kelam, bir Müslümanın neye nasıl inanması gerektiğini ortaya koymak sorumluluğundadır. Buna ek olarak İslam dışı unsurların İslam'a ilişkin sorunlarını gidermek de bir sorumluluk alanı olarak Kelamın omuzlarına yüklenmiştir. Müslümanlara dinleri ve inançları hakkında bilgi sunmak, farklı inanç gruplarına karşı temsil ettiği inancı savunmak bu disiplinin çalışma alanıdır. Öte yandan İslam'ın çağrısını farklı inanç grupları arasında yaymak ve temsil ettiği din lehine kazanımlar sağlamak da bu disiplinden beklenmiştir. Bugün terkedilmiş bir çalışma alanı görüntüsü veren gayrimüslim gruplar arasında İslam öğretisini yaymak sorumluluğu, özellikle geri kalmışlık başta olmak üzere çeşitli sorunların kaynaklık ettiği bir durumdur. İslam Kelamının güncel problem alanlarına çözümler üretmek konusundaki sorunlara ek olarak kullandığı soyut teolojik dil, halk İslam'ı ile İslam Kelamcıları arasındaki mesafeleri de arttırmıştır. İslam geleneğinin Kelam ilmine karşı en başta takındığı tavrın negatif olduğunun farkında olarak, Zemmü'l Kelam edebiyatının etkisiyle Kelamcıların alandaki etkileri de sınırlandırılmıştır. Kelam, geçmişten devraldığı negatif şöhreti gidermek, parçalı görünümünden kurtulmak ve Halk İslam'ına yaklaşmak imkânına da sahiptir. Bunun için; soyut ve soğuk dilini, elitçi söylemini ve tarihi soruları tartışmayı bir tarafa bırakarak, evren algısında bir revizyona gitmelidir. Kelamın tanrı tasavvurunu da etkileyecek olan bir evren algısıyla Kelamcı, geçmişte söylenenlerden kaldırarak bakışını evrene yönelecek, böylece daha sağlıklı veri sağlama imkânına kavuşacaktır. Geleneksel Kelamın sentetik dili ve kurgusunun dışındaki bu alan, evrenle kucaklaşmak ve dini bir kompozisyon içerisinde ele almayı önermektedir.

2016

This study was built about İzmirli İsmail Hakkı's book Felsefe-i İslâmiye Tarihi [Al-Kindi], was published with old letters by Âmire Press at AH 1338. This rare work that was consisted by İzmirli's articles was published in Journal of Theology Faculty of Daru'l-Fünûn, has contain information about the first Muslim philosopher Al-Kindi and Meşşâ'ilik. In the introduction of this study has been given information about author's life, his scientific personality and his works. In the first chapter, the work was analyzed giving data about its printing, information about this work in other works and its content. In the second chapter, text with old letter has been latinised. After a conclusion was written including general evaluation about the study, index of translation text was composed.

Kültür ve medeniyet kavramları arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu iki kavram birbirini besler. Medeniyet inşa edebilmeniz için kültür üretmeniz gerekir. Medeniyet kültürün evrenselleşmiş halidir. Bir toplumda üretilen kültür başka toplumlar tarafından da taklit edilmeye başlanırsa o kültür evrenselleşmeye başlamış demektir. İslam da bir medeniyet inşa etti. Bunun adı İslam Medeniyeti idi. Tarih içerisinde uzun yıllar bu medeniyet etkin/hakim medeniyet oldu. Üstünlüğünü devam ettirdi. Ancak, gelinen süreçte bu üstünlüğünü Batı Medeniyetine bırakmış durumdadır. İşte bu bağlamda, bu makalede; İslam Medeniyeti Batı medeniyeti karşısında yeniden üstün/hakim medeniyet olabilir mi? Sorusuna cevap aranırken, İslam'ın özünde bu dinamizmin var olduğu ve bunun mümkün olabileceği ifade edilmektedir.

Sakarya Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, 2005

Bu, Feth'u'r-Rahmân gibi bir fihrist tarafından açıklığa kavuşturulmuştur. Şaşırtıcı bir şekilde Louis Massignon müslimi kâfirle ve mü'mini müşrikle eşleştirmektedir ki bu Kur'ânî değildir.

Turkish Academic Research Review (TARR), 2020

Bu çalışmada Selçuklu Belediyesi tarafından neşredilen “Karahanlı Türkçesi İlk Türkçe Satıraltı Transkribeli Kur’an Tercümesi TİEM-73” adlı 8 ciltlik eserin 5. cildi ele alınacaktır. Bu çalışma, TİEM 73’ün 1v/1-235v/2 kısımlarını kapsayan 5. cildin tamamı ile 6. cildin 16. sayfasının ilk paragrafına kadar olan kısmını içermektedir. Kök’ün 141355 numara ile YÖK’ün Ulusal Tez Merkezinde kayıtlı YÖK fligranlı tezinde dikkatsizce yapılan basit hataların bir ve aynı olarak harfi harfine yine on dört yıl sonra Ünlü’nün 2018 Selçuklu Belediyesi neşrinde de tekrarlanmış olan birebir hataların ve aynılıkların listesi yorumsuz olarak verilecektir. Bu bir ve aynılık üzerine hiçbir yorum yapılmadan liste şeklinde sıralanıp Türklük bilimi çevrelerinin dikkatine sunulacaktır.