Siyaset Felsefesi

Gökhan Atılgan, Atilla Aytekin (der.), Siyaset Bilimi. Kavramlar, Ideolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler, Yordam Kitap, 2012

Századvég Publishing House

1970'lerin sonu ve 1980'lerin ilk yarısında siyaset bilimi ve anayasa hukukuna ilgi duyuyordum, ancak ELTE Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Bölümü'ndeki ve daha sonra aynı kurumun Siyaset Bilimi Grubu'ndaki çalışmalarım da beni bu konuda teşvik etti. Avusturya ve Almanya'ya yaptığım çalışma gezileri sırasında bu konularda materyal topladım ve kendi ülkemdeki siyasi sistem reformu üzerine yaptığım çalışmalar bu konularda araştırma yapmak için pratik bir teşvik sağladı. İlgi alanlarım ve araştırmalarım giderek daha fazla sosyolojik teoriye doğru kaymış olsa da siyaset bilimi üzerine çalışmayı bırakmadım. Sovyet İmparatorluğu'nun dağılmasından ve 1991'deki rejim değişikliğinden sonra, Miskolc Üniversitesi'nde siyaset bilimi bölümünün yeni başkanı olarak, siyaset bilimi çalışmalarımı düzenli bir ciltte toplayabildim ve eksik konularda yeni çalışmalar hazırlayabildim. Daha kapsamlı bir tematik kapsam için, nihayet benzer bir cilt hazırlamayı planlayan Mihály Bihari ile birlikte çalışmaları Ulusal Ders Kitabı Yayınevi tarafından yayınlanan "Politoloji" cildinde derledik. Daha sonra Cserépfalvi Yayınevi benden yeni Macar siyasi sistemi üzerine bir monografi yazmamı istedi ve bu beni daha önce ele almadığım siyaset bilimi konularında daha fazla araştırma yapmaya teşvik etti. Monografinin yayınlanmasının ardından, yeni bölümleri 1997 yılında yukarıda bahsi geçen "Politoloji" adlı ortak kitabın yeni baskısına dahil ettim. Daha sonra birkaç yıl boyunca esas olarak hukuk teorisi ve hukuk sosyolojisi üzerine çalıştığım için siyaset bilimi konularında daha uzun süre çalışmadım ve ancak milenyumun başından sonra hukuk ve siyaset arasında bir sınır çizgisi olarak yargı erki sorunlarını araştırmaya başladım. Bu konudaki küçük monografimin daha kısa bir özeti şimdi bu ciltte yer alıyor. Buna ek olarak, Avrupa Birliği'nin siyasi sistemi üzerine ayrı bir çalışma hazırladım ve kitabın sonuna ayrı bir bölüm olarak ekledim.

The present study, "Siyasetname" written by famous statesman Nizamülmülk is examined as an interpretation of traditional politics and government philosophy. This work of Nizamülmülk that managed to survive until today is an important resource for historians and political scientists, not only to understand the ideas of this scientist and statesman, but also because it reflects the properties of its period. There is no doubt that Nizamülmülk, who worked as a vizier for two sultans of Seljuk Government, had a significant impact on the structure and mentality of the Turkish state. Besides being the continuation of a previously existing tradition, "Siyasetname" also has aspects deviating from this earlier tradition. Not only did his work give advice and recommendations for sultans, but also contributed significantly to the system of government. In other words, concrete, practical, and feasible measures on what should happen were recommended in the work. It also reflects the structure of government and bureaucracy, interaction between the manager and the managed, and the rhetoric of opposition of the time. Because of these characteristics, the work definitely has a historical value. In summary, Nizamülmülk represents a philosophy of government and politics that is strong, paternalistic, and compatible with religion. This understanding strongly reflects perspectives regarding traditional state and politics. As well as his "twin sister" theory of religion and state, his idea of social state also has a current value and thus should be developed.

Öz: 1950'lerde siyaset teorisinin en önemli isimleri siyaset felsefesinin öldüğünü ilan etti. Bu malumun ilamı olsa da aynı zamanda siyaset teorisinde yeni bir dönemin başladığının da işaretiydi. Bu makale, siyaset felsefesinin ölme noktasına nasıl geldiğini anlamlandırmaya çalışırken, siyaset teorisi ve siyaset bilimi ile ilişkisinin değişim ve gelişimini tarihsel olarak irdelemekte ve günümüz dünyasındaki konumunu sorgulamaktadır. Bu kapsamda siyaset felsefesinin Antik Yunan'la başlayan serüveninde geçirdiği önemli dönüm noktalarını, özellikle pozitivizm etkisi ile bilimler hiyerarşisinde kendine yer bulma çabasını ve davranışçı ekolün disiplindeki en baskın paradigma olarak ortaya çıkmasıyla bu çabanın disiplini kendi içinde nasıl keskin bir ayrıma sürüklediğini incelemektedir. Siyaset teorisinin ampirik yaklaşıma teslim olduğu savına karşı, bu makalede içinde yaşadığımız çağın yeni sorunlarıyla baş edebilmek için yüzümüzü yeniden normatif yaklaşıma çevirip çevirmeyeceğimiz tartışılmakta ve siyaset felsefesinin artık ömrünü tamamladığını iddia edenlere karşı siyaset felsefesine ihtiyacımız olup olmadığı araştırılmaktadır.

IV. Uluslararası Felsefe Kongresi Bildiri Kitabı, Bursa, 2016.

Özet Liberalizm 21. yüzyılda etkinliğini sürdüren, gerek iktisadi gerekse felsefi temelleri çok derin olan bir ideolojidir. Friedrich von Hayek de liberalizm dü­ şüncesinin çağdaş temsilcileri arasında çok önemli bir yere sahiptir. Düşüncelerini incelediğimiz Hayek, 18. yüzyılda özellikle İskoç Aydın­ lanmasının benimsediği liberalizm anlayışını benimsemiş, ve yaşadığı yüzyılda bu anlayışın temelleri olan liberal öğeleri devam ettirmeye çalışmıştır. Hayek, özellikle II. Dünya savaşı sırasında egemen güç haline gelen nasyonal sosyaliz­ min, aslında sosyalizmden beslendiğini belirterek her iki akımında sonunda to­ talitarizme ulaşmasının kaçınılmaz olduğunu vurgular. Hayek'in asıl karşı çık­ tığı ve mücadele ettiği akım totalitarizmdir. Hayek'in liberalizm anlayışının temel özellikleri vardır. Bunlar; bireycilik, özgürlük, kendiliğinden doğan düzen, piyasa ekonomisi, adalet, sınırlı devlet ve kanun hakimiyeti olarak sayılabilir. Bu özelliklerin her birisi başlı başına önem taşımaktadır ve hepsi birbiriyle bağlantılıdır. Abstract Liberalism, is one of the sovereign ideology in 21. century and it has a deeply economical and philosophical foundations. And Friedrich von Hayek is one of the most important liberal philosopher in 20. century. Hayek, whose ideas have been examined, especially adopt Scottish Enlightenment philosophers thoughts about liberalism. And he wants to hold this thougts in 20. century. Hayek, argue that, actually national socialism is the same of socialism and both of them are totalitarian. Hayek, beards and conflicts to totalitrism. Hayek's liberalism concepts have a basic propertys: They are, individualism, freedom, spontaneous order, market economy, restricted state, sovereignty of law. Each of this properties are very important on its own and there is relation between each other.

Eleştirel akılcılığın ve yanlışlamacı felsefenin en büyük temsilcisi olarak yirminci yüzyıl bilim felsefesinde çığır açan sir Karl Raimund Popper, toplum ve siyaset felsefesi alanında da kalıcı eserler veren ender çağdaş felsefecilerinden biridir. Açık Toplum ve Düşmanları ile Tarihselciliğin Sefaleti adlı kitaplarıyla toplum ve siyaset felsefesi alanında haklı bir ün yapmış, "kapalı toplum"a karşı "açık toplum"un, totaliter düzene karşı liberal demokratik düzenin en kararlı savunucuları arasında yer almıştır. Onun kapalı toplum ve totalitarizm eleştirisinin ve buna paralel olarak açık toplum savunusunun ardında sadece siyasi bir tercih değil, aynı zamanda ve belki de daha önemlisi felsefi bir düşünce, daha açık olarak söylersek eleştirel akılcılık ve yanlışlamacı epistemoloji yatar. 1902 yılında Viyana'da doğan Popper, 1922 yılında Viyana Üniversitesi'ne girdi. Üniversite yılları, filozofun düşünsel yaşamının biçimlendiği yıllar oldu. Bir süre tarih, felsefe ve psikoloji derslerini izledikten sonra kendisini tamamen matematik ve kuramsal fizik derslerine verdi. Bireysel psikolojinin kurucularından Alfred Adler'in çocuk kliniğinde çalıştı ve bu süreçte hem Adler'in hem de psikanalizin kurucusu Sigmund Freud'un yapıtlarına büyük ilgi duydu. Birinci Dünya Savaşı sonrası Viyana'da sosyal demokrat partiyle Alman milliyetçi partiler arasında kıyasıya bir iktidar mücadelesi sürüyor, zaman zaman Popper'ın da tanık olduğu kanlı çatışmalar çıkıyordu. Popper bu ortamda Marksist düşüncelerle tanıştı, ama kısa zamanda hem Marksist kuramı hem de Adler ve Freud'un psikoloji kuramlarını reddetti. Sosyal demokrat partinin Viyana'da faşizmin yükselişini önlemedeki beceriksizlikleri onda büyük bir hayal kırıklığına yol açtı. 1928 yılında doktorasını tamamladı ve lise öğretmenliğine başladı. Bu arada Viyana Çevresi üyeleriyle tanıştı, toplantılarına katıldı. Hiçbir zaman Çevre'nin üyesi olmadı ama mantıksal pozitivizm eleştirisiyle Çevrenin "resmi muhalifi" sıfatını kazandı. İlk kitabı Bilimsel Araştırmanın Mantığı (Logik der Forschung) adıyla 1934 yılında Viyana Çevresi dizisinde yayımladı. 1935-36 yıllarında davetli olarak gittiği İngiltere'de onu hem etkileyen hem de kariyer sahibi olmasında büyük payı olan ünlü iktisatçı Alfred Hayek ile tanışıp dost oldu.  Bu yazı "Karl Raimund Popper" başlığı ile şurada yayımlanmıştır: Siyaset Felsefesi Tarihi: Platon'dan Zizek'e içinde, (der.) A. Tuncel, K. Gülenç. DoğuBatı Yayınları, 2013, s. 624-637. Nazi tehdidinin giderek artmasıyla 1937'de Yeni Zelanda'ya göç etti, Canterbury Üniversitesi'nde felsefe dersleri vermeye başladı. Üniversite yönetiminin "Biz sana kitap yazman için değil ders vermen için para veriyoruz!" biçimindeki olumsuz tavrına rağmen, sonradan ona dünya çapında ün getiren Tarihselciliğin Sefaleti ile Açık Toplum ve Düşmanları adlı kitaplarını burada yazdı. 1946'da Hayek'in girişimleri sayesinde İngiltere'ye döndü; 1949'da LSE'de (London School of Economics) mantık ve bilimsel yöntem profesörü oldu, 1969 yılında emekli olana kadar burada ders verdi. 1965'te "Sir" unvanını aldı. 1994 yılında ölümüne dek sayısız eser verdi. Karl R. Popper, felsefenin belli başlı hemen her alanına el attı. Felsefe tarihi, bilgi kuramı, metafizik, zihin felsefesi, tarih felsefesi, siyaset ve toplum felsefesi, bilimsel yöntem, kuvantum mekaniğinin temelleri, zamanın yönü, olasılık vb. gibi çok farklı konular üzerine şaşırtıcı bir bütünsellik içinde son derece açık, basit ve anlaşılır bir dille birçok kitap, yüzlerce makale yazdı, yapıtları pek çok dile çevrildi. Her zaman aklın üstünlüğünü, eleştirel bir gerçekçiliği, bilimin nesnelliğini ve akılcılığını savundu; her türlü dogmatizme ve öznelciliğe, ahlaki göreceliliğe karşı çıktı. Felsefi görüşleri sadece felsefe çevrelerinde değil, bilim ve siyaset çevrelerinde de büyük ilgi uyandırdı.

Siyaset Bilimi Araştırmaları Teori ve Türkiye Uygulamaları, 2014

Kapak Tasarımı: İsmail Çam © Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.'ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir ortamda yayımlanamaz ve çoğaltılamaz.

2024

Siyasallaşmanın Alanları, Özneleri ve Araçları

2015