Hititçe Metinlerde Geçen ‘šalli ašeššar’ ve İşlevi

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2018

Edebiyat tarihi için en önemli kaynaklardan biri olan şuʿarâ tezkirelerinde birtakım kalıplaşmış sözcükler kullanılır. Bu sözcüklerin, sözlüklerde yer alan manalarının dışında belirli bir anlam çerçeveleri mevcuttur. Kimi zaman temel anlamlarıyla kullanılan bu kelimeler, çoğu zaman yan anlamlarıyla ya da benzetmeye dayalı edebi sanat oluşturacak biçimde kullanımlarıyla karşımıza çıkmaktadır. "Hayâl" sözcüğü bunların başında gelir. Bu çalışmada Âşık Çelebi'nin Meşâ'irü'ş-Şuʿarâ'sında kullanılan "hayâl" ibâresinin duygu tasarımları verilmiş ve şairlerin zevklerini, yeteneklerini ve şiir yazma kabiliyetlerini anlatırken farklı manalar, soyut tamlamalar, mecazla örülü anlamlar gruplandırılarak anlam çerçevesi belirlenmiştir.

Öz Çok tanrılı bir inanışa sahip olan Hint-Avrupalı kavim Hititler’in; dini inançlarına ve ritüellerine çok önem verdikleri Hitit çiviyazılı belgelerden öğrenilmektedir. Başta Boğazköy olmak üzere Hitit yerleşim yerlerinde gün yüzüne çıkartılan Hitit tabletlerinin büyük bir çoğunluğunun dini içerikli olması da Hititler’in teokratik bir devlet yönetimine sahip olduğunu göstermektedir. “Bin tanrılı” bir toplum olarak tanımlanan Hititler, tanrılarını insan şeklinde tasavvur etmişlerdir. Hitit dini inancına göre tanrılar yerler, içerler, öfkelenirler, evlenirler ve savaşırlardı. Her tanrının veya tanrıçanın da Hitit pantheonunda ayrı bir yeri ve görevi vardı. Bu çalışma; Hitit tanrılar topluluğunun bir üyesi olan Tanrı Šimmišu/Šimmešu’nun kökenini, adının geçtiği Hitit çiviyazılı metin yerlerini, daha önce yapılan filolojik ve etimolojik değerlendirmeleri esas alarak tanrının adının anlamını, tanrılar topluluğundaki yerini, önemini ve nasıl kutsanıldığını Hitit çiviyazılı belgelerden elde edilen veriler doğrultusunda ortaya koymayı amaçlamaktadır It is learned from Hittite cuneiform documents that, Hittites, one of the Indo-European tribes who had polytheistic belief system, attached great importance to their religious belief and rituals. The Hittite tablets, which were unearthed in Hittite settlements especially in Boğazköy, which had a great majority of religious content, show us that Hittites had a theocratic government. The Hittites, who were defined as a society of "Pantheon", conceived their gods as human beings. According to the Hittite religion, the gods would eat, drink, go into rage, marry and fight in battles. Each god or goddess had a specific place and mission in Hittite Pantheon. In line with the data acquired from Hittite cuneiform documents, this study aims to present the origin of God Šimmišu/Šimmešu, as one of the members of community of Hittite Gods; the location of Hittite cuneiform texts where he was mentioned; the meaning of God's name with respect to the previous philological and etymological assessments; the place and the importance of the God in Gods' community and how he was blessed.

DergiPark (Istanbul University), 2017

Tefsirin Tasavvufla buluştuğu noktada karşımıza çıkan işârî tefsir geleneğinin öncü ve en güçlü simalarından biri, Ebu'l-Kâsım el-Kuşeyrî'dir. Onun Letâifü'l-işârât isimli tefsiri, bilginin ancak Kur'an ve Sünnet temelinde meşruiyet kazanabileceği ilkesini benimseyen ve Ehl-i Sünnet çizgisine riayet eden mutedil yapısıyla, zâhirî ve bâtınî anlam dengesini koruyan örnek bir eser olarak kabul görmektedir. Bu makale, Letâif'te rivayet ve dirayet tefsirine dair usullere de yer veren Kuşeyrî'nin ağırlıklı olarak kullandığı işârî metodu incelemektedir. Bu bağlamda onun tasavvufî ıstılahları âyetlerle destekleme gayreti; sûfîlerin bilgi kaynakları, hâl ve makamları hakkında tefsir aracılığıyla getirdiği izahlar; kıssaları, kevnî âyetleri ve ahkâm âyetlerini sûfî diliyle yorumlaması örneklerle ele alınmıştır.

Hacla İlgili Âyetlerin İşârî Yorumu: Letâ’ifü’l-İşârât Örneği, 2022

Bu makalede Kuşeyrî’nin, hacla ilgili âyetleri yorumlarken işârî tefsiri kullanımının mahiyetini ve bu bağlamda âyetleri te'vil biçimini inceleyeceğiz. Tarihsel süreçte müfessirlerin, mensup oldukları ekolün ilkelerini Kur’ân yorumunda dikkate aldıkları görülmektedir. Bu ekollerden biri olan işârî tefsir okulunda müfessirler zâhirİ anlamın yanı sıra bâtınî (işârî) mânaya da yer vermiştir. Hatta kimi zaman bu müfessirler zâhiri anlamdan ziyade işârî mânayı önceleyebilmiştir. Bu ekole mensup müfessirlerden biri de Kuşeyrî’dir. Kuşeyrî, işârî tefsir alanında özgün yorum biçimi geliştiren ender müfessirlerdendir. Onun sûfî bir müfessir olmasının rolü bunda yadsınamaz. O, tefsirinde itikâd ve muamelatla ilgili konular yanında ibadetle alakalı hususlarda da işârî yorumlara yer vermiştir. Benzer biçimde müfessir, hac ile ilgili âyetlerin tefsirinde işârî yorumu ön plana çıkarmakta; zâhiri anlamı ikincil olarak değerlendirmektedir. Kuşeyrî hac ibadeti ile ilgili yaptığı işârî yorumları Allah’a yakınlaşma vesilesi olarak değerlendirmiştir. Kuşeyrî’ye göre hac ibadetini yerine getiren kimse çeşitli makamlardan geçerek Allah’a ulaşma noktasında mesafe kat edecektir. Ancak hac ibadetini ifa etmeyenler bu imkândan mahrum kalacaktır. Bu çalışmada Kuşeyrî’nin Letâ’ifü’l-işârât adlı tefsirinde yer alan hacla alakalı işârî yorumlar ele alınacaktır. Öncelikle işârî tefsirin tanımı ve mahiyetine yönelik kısa bir bilgi verilip ardından da Kuşeyrî’nin hac ile ilgili âyetler hakkında yaptığı işârî yorumlar incelenecektir. Bunun yanında tefsirinde geçen bazı tasavvufî kavramlar da açıklanmaya çalışılacaktır. We will examine the nature of al-Qushayrī’s use of ishārī tafsīr while exegeting the verses about pilgrimage, and in this context, the form of ta’vīl of the verses in this article. It seems that in the historical process, mufassirs take into account the principles of the schools they belong to while interpreting the Qur’an. In the ishārī tafsīr school, one of these cults, the mufassirs gave place to the esoteric (ishārī) meaning as well as the apparent meaning. Sometimes these mufassirs were able to prioritize the ishārī meaning rather than the apparent meaning. One of the mufassirs belonging to this school is al-Qushayrī. al-Qushayrī is one of the rare mufassirs who developed an original form of interpretation in ishārī tafsīr. The role of his being a Sufi commentator is undeniable in this. He, in his tafsīr, he included ishārī interpretations on matters related to worship as well as issues related to faith and treatment. Similarly, the mufassir brings the ishārī interpretation to the fore in the tafsīr of the verses about the pilgrimage and considers the apparent meaning as secondary. al-Qushayrī evaluated his ishārī interpretations about the pilgrimage to get closer to Allah. According to al-Qushayrī, a person who performs the pilgrimage will go through various stages and go a long way in reaching Allah. However, those who do not perform the pilgrimage will be deprived of this opportunity. In this study, the ishārī interpretations of the pilgrimage in al-Qushayrī’s al-tafsīr named Laṭā’if al-ishārāt will be discussed. First of all, a brief information about the definition and nature of ishārī tafsīr will be given, and then al-Qushayrī’s ishārī interpretations about the verses related to pilgrimage will be examined. In addition to this, some sufistic concepts in his tafsīr will also be tried to be explained.

2020

Burada sunacagimiz dort adet Eski Asurca metin Kultepe’de 1988 yilinda yapilan kazilarda ele gecen arsive aittir. Arsiv Asurlu tuccar Assur-rē’ī ve oglu Pilah-Istar’a ait tabletlerden olusmaktadir. Arsivde mektup, borc senedi, toplu kayit belgeleri, hukuki belgeler, kervan kayitlari gibi cesitli metinler yer almaktadir. Assur-rē’ī’ye ait tabletler “Kultepe Tabletleri VII-a, Assur-rē’ī Ailesinin Arsivi I. Cilt: Assur-rē’ī’nin Kendi Metinleri” adiyla Turk Tarih Kurumu tarafindan 2014 yilinda yayinlanmistir. Pilah-Istar’in metinleri ise yayina hazirlanma asamasindadir. Pilah-Istar’in kervan refakatcisi olan Assur-mālik’in oglu Assur-idī ve Nūr-kī-ilī ile iliskili metinler bu calismada ele alinacaktir. Soz konusu belgeler Pilah-Istar ile Assur-idī ve Nūr-kī-ilī arasindaki ticari iliskiler hakkinda bilgi sunmaktadir. Kt 88/k 294 numarali metin Pilah-Istar ve Assur-idī’nin yaptiklari is anlasmasiyla ilgili bazi problemler yasadigini gostermektedir. Kt 88/k 320 ise Pilah-Istar’in Assur-idī...

Umran, 2013

Tarık Zafer Tunaya'nın İslâmcılık Cereyanı kitabı üzerine

Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2020

Divan edebiyatında müstakil edebî türler içinde sâkînâmeler, kaleme alındıkları toplumun sohbet, işret ve zevk anlayışını yansıtmasıyla önemli bir yere sahiptir. Minyatürlü metinler ise genel anlamda okuyucunun tahayyülünü destekler niteliktedir. Sâkînâmelerde minyatürler, Divan şiiri dairesinde konu edilen sâkî, şarap, ‘ıyş u işret gibi kavramların daha net bir şekilde anlaşılmasına katkı sağlayabilir. Revânî’nin İşret-nâme’sinin bir nüshasında da minyatürler metinle birlikte resmedilmiştir. İşret-nâme’de metin-minyatür ilişkisi bu çalışmaya konu edilmiştir. Divan şiirinin ilk müstakil sâkînâmesi sayılan İşret-nâme’nin Staatsbibliothek zu Berlin Ms. or. oct. 3366 numarada kayıtlı nüshasındaki on adet ve aynı kütüphanenin Diez A oct. 144 numarada kayıtlı nüshasındaki bir minyatür incelenerek minyatürlerin nitelikleri belirlenmiştir. Nitelikleri ifade edilen minyatürler ile eserin metin kısmında anlatılanlar arasında fark olup olmadığı, bunların ne ölçüde uyumlu olduğu tespit edilerek minyatürlerin metni tasvir gücü ortaya konmuştur.