OzTurkce Terimler Sozlugu

2023

Hunlardan kalma bir belge dolayısıyla en eski metni 4. yüzyıl olarak gösterilen Türkçe, bugün oldukça geniş bir sahada yaklaşık 250 milyonluk bir nüfiıs tarafından konuşulmaktadır. Yirminin üzerinde yazı diliyle temsil edilen Türk dili, tarihî süreçte diğer diller gibi çeşitli aşamalardan geçmiş; doğal bir sonuç olarak da fonetik, morfolojik ve leksikolojik açılardan pek çok değişikliğe uğramıştır. Söz dizimi (sentaks) bahsi ise günümüze kadar Türkçenin belki de en az değişen alanıdır. Bununla birlikte Türkçe, söz dizimsel açıdan da birtakım süreçlerden geçmiştir. Bugün farklı lehçelerde farklı biçimlerin ortaya çıkması bunun bir göstergesidir. Türk lehçeleri arasında Özne-Nesne-Yüklem sırası, tamlamalarda tamlayanın ve tamlananın yeri gibi temel unsurlarda benzerlikler bulunsa da söz diziminin başka alanlarında onları birbirinden ayıran ya da birbirine yaklaştıran başka unsurlar da mevcuttur.

2019

OZ Bu calismada amac; tarih boyunca ortak bir gecmise ve kulture sahip olan Turklerin atasozlerinde tuzu ayni veya benzer anlamlara gelecek sekilde kullandiklarinin orneklerle aciklanmasidir. Ait olduklari toplumlarin hayata bakislarini, inanclarini ve sahip olduklari degerleri yansitan atasozleri incelendiginde Turklerin tuza ayni anlamlari yukleyerek kullanmasi ve tuzu kult kabul etmesi ortak bilincle hareket edildiginin kanitidir. Basit bir kimyasal bilesik olan sodyum klorur, bilinen adiyla tuz, insan vucudunun bir bolumunu olusturdugu gibi tarih boyunca insanlar icin onemli olan bir gida maddesi olarak varligini korumustur. Tuzun en onemli ozelligi besin maddelerini uzun sure saklamak amaciyla kullanilmasidir. Insanlik tarihinin gidisatini etkileyen ve uygarliklari sekillendiren bir madde olan tuza toplumlar cesitli anlamlar yuklemislerdir. Ortak bir gecmise ve kultur birikimine sahip olan Turkler icin tuz yuzyillar boyu hem gida maddesi olarak hem yuklendigi manevi anlamlar ba...

SÖZDİZİMSEL İŞLEVLERİYLE HAREZM TÜRKÇESİNDE SÖZCÜK ÖBEKLERİ, 2021

Harezm Türkçesinde sözcük öbekleri ve sözcük öbeklerinin işlevleri bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Bu bağlamda, araştırmanın birinci bölümünde Harezm Türkçesinin tarihi gelişimi ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde geleneksel sözdizim anlayışı içinde uzmanların sözdizim yaklaşımları incelenmiştir. Üçüncü bölümde Harezm Türkçesinde sözcük öbeklerinin genel özellikleri ve işlevleri geleneksel sözdizim anlayışı ile ele alınmıştır. Dördüncü bölümde dilbilimsel açıdan sözdizim yaklaşımları konu edinilmiş ve Harezm Türkçesinde sözcük öbeklerinin ikinci bölümde tespit edilen işlevlerinden hareketle evrensel dilbilim esaslarından istifade edilerek tasnifi yapılmıştır. Çalışmamızda üç temel amaca ulaşılmaya çalışılmıştır: Bunlar, Harezm Türkçesinde sözcük öbeklerinin günümüz Türkiye Türkçesindeki sözcük öbeklerinden yapısal ve işlevsel farklılıklarını belirlemek; geleneksel sözdizim anlayışı içinde sözcük öbeklerinin ele alınış biçimlerini tespit etmek ve ihtilaflı konuların izahına çalışmak; geleneksel sözdizim anlayışının dışına çıkarak konuya yeni görüşler sunmak, evrensel dilbilim esasları çerçevesinde konunun izahına çalışmaktır. Harezm Türkçesinde sözcük öbekleri, dönemin bütün eserleri taranarak fişleme metodu ile incelenmiştir. Harezm Türkçesinde sözcük öbeklerinin diziliş sırasının Türkiye Türkçesi ile aynı olduğu, farklılıkların daha çok ek düzeyinde olduğu ve sözcüğün sözdizimindeki işlevinden kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Türk Dünyasında Terim Çalışmaları, 2023

Yüksek Lisans Tezi, 2019

Günümüz dil felsefesi çalışmaları bakımından saf bağlamsal terimlerin semantiğinin nasıl yapılacağı tartışması güncel bir meseledir. Saf bağlamsal terimlerin doğal dildeki ayrıcalıklı kullanım özellikleri bu tartışma içerisinde tespit edilmekle beraber bu ayrıcalıklı kullanımın kaynağı konusunda bir açıklama getirilmemiştir. Bu çalışma saf bağlamsal terimleri kaynağı bakımından soruşturmayı amaçlar. Çağdaş semantik anlayışına hakim olan paradigmanın kökeninde bulunan bir filozof olarak Kant’ın düşüncesi aynı zamanda bu çalışmanın da teorik zeminidir. Çalışmamız saf bağlamsal terimlerin ayrıcalıklı kullanım özelliklerinin kaynağını Kant düşüncesinde tecrübenin kuruluşunda araştırır. Bu araştırma Kant’ta tecrübenin kuruluşundaki katmanlılığı eleştirel bir bakış açısıyla ele alır. Tecrübenin kuruluşuna dair araştırma sonucunda çalışmamız tecrübenin kuruluşundaki katmanlılığın dildeki bağlam duyarlı terimler arasındaki hiyerarşi ile ilişkisini tartışır.

22. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, 2008

Derlem (corpus), en genel anlamıyla, yapılandırılmış metinler bütünüdür. Farklı türlerden yazılı ya da sözlü metinlerin elektronik ortamda bir araya getirilmesiyle oluşturulan, milyonlarca sözcükten oluşan derlemler, bu büyük veri üzerinde dil ve dilin olası tüm kullanımlarına ilişkin her konunun sorgulanabileceği yapılandırılmış veritabanlarıdır. Derlem sorgulanan öğeler için verdiği sıklık (frequency) ve eşdizim (collocation) bilgileriyle sözcüklerin içlem özelliklerini belirlemede sözlük yazımı ve sözcük anlambilimi alanları için önemli bir kaynaktır. Derlem dilbilimde içlem ilişkilerini açıklamak üzere Sinclair (1991), Partington (1998, 2004), Louw (2000), Stubbs (2001) tarafından önerilen anlam seçimi (seman-tic preference) ve anlam ezgisi (semantic prosody) kavramları temelinde bu çalışmada iki grup yakın anlamlı sözcük ele alınacaktır: (1) aşk, sevda, sevgi (2) Tanrı, Allah. ODTÜ Türkçe Derlemi kullanılarak önce bu sözcüklerin eşdizimlilik örüntüleri betim­ lenecek, elde edilen bu uyum verisine (concordance data) göre sözcüklerin içlemleri arasındaki farklar anlam seçimleri ve anlam ezgileri dikkate alınarak açıklanacaktır.

nnnn

Verba tene, res sequenter; Rem tene, verba sequenter *** Öz: Osmanlı Türkçesi okçuluk yazmaları üzerine çeşitli seviyelerde çalışmalar yapılmaktadır. Bunları, terminoloji odaklı incelediğimizde birçok kelimenin yanlış yorumlandığını tespit ettik. Özellikle yazmalardaki imlânın güçlüğü, dikkatsizce ve bağlamdan kopuk okumaların yapılması birçok terimin, yanlış değerlendirilmesine sebep olmuştur. Bu yazımızda, tespit ettiğimiz çeşitli okuma ve anlamlandırma sorunlarına değinip çeşitli düzeltme önerilerinde bulunacağız. Bu vesileyle Osmanlıca metin yayımlarının en azından yayımda esas alınan yazmanın kendisiyle mukayese edilmeden kullanılmasının güvenilir bir yol olmadığına ve hataların tekrarına sebep olduğuna dikkat çekeceğiz.