Kamuoyu Araştırmaları ve Medyaya Güven

INTERNATIONAL PEER-REVIEWED JOURNAL OF COMMUNICATION AND HUMANITIES RESEARCHES, 2017

Öz: Amaç: Son dönemde global boyutta ama özellikle ülkemizde sık gündeme gelen medya güvenilirliği ile siyasal içerikli kamuoyu araştırmalarına duyulan güven kamuoyu ile birlikte akademik çevrelerde de tartışılmaktadır. Özellikle iletişim bilimlerinde akademik çalışma yapanların da ihtiyaç duyduğu bilimsel bir veriyi ortaya koymak üzere planlanan bu çalışma ile Türkiye'de kamuoyunun medyaya ve siyasal kamuoyu araştırmalarına ne oranda güven duyduğunun belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Ça-lışma çerçevesinde önce alandaki temel yaklaşımlar belirlenmiş, medya ve kamuoyu araştırmalarının farklı boyutları ortaya konmuştur. Bunlar temel alınarak geniş kapsamlı olarak anket formu hazırlanmıştır. Türkiye'yi temsilen Ankara'da sosyo-demografik ve sosyo-kültürel özellikler dikkate alınarak 600 kişiye 15 Mart ve 10 Nisan 2017 tarihleri arasında anket uygulanmıştır. Bulgular: Derlenen veriler bilgi-işlem ortamına aktarılarak analizler yapılmış ve kamuoyunun medya ve siyasal kamuoyu araştır-malarına duyduğu güven oranları ortaya konmuştur. Sonuç: Kamuoyunda medya ve siyasal kamuoyu araştırmalarına duyulan güven oranının azlığı alanın farklı bilimsel çalışmaları zorunlu kıldığını gös-termektedir.

Gaziantep University Journal of Social Science, 2018

Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2020

Güven bireyler arası ilişkilerde ve bireyin kurumlarla olan ilişkilerinde büyük bir öneme sahiptir. Toplumun medyaya güven duyması medyanın demokrasilerde kendisine yüklenen işlevlerini yerine getirdiği ve etik ilkelere uyarak yayıncılık yaptığı anlamına gelmektedir. Ancak dünyada ve Türkiye'de medya toplum nezdinde itibar kaybına uğramıştır. Farklı haber kaynaklarına (gazete, televizyon, dergi, radyo, İnternet medyası/sosyal medya) güven düzeyi ve genel olarak medyanın diğer kurumlarla kıyaslandığında güven düzeyi düşüktür. Bununla birlikte medya için önemli bir haber kaynağı olan kamuoyu araştırmalarına duyulan güvenin de medyaya duyulan güven veya güvensizlikten etkilenmesi muhtemeldir. Medyanın toplumsal sorumluklarını yerine getirmesi için uyması gereken etik ilkelerin yanında ayrıca kamuoyu araştırmalarını yayınlarken uyması gereken ölçütler de bulunmaktadır. Medya bu etik ilkelere uymadığı ve demokratik sistemlerde kendisine yüklenen işlevleri yerine getirmediğinde hem medyaya hem de kamuoyu araştırmalarına toplumun duyduğu güven seyisinin düşük olması da muhtemeldir. Bu çalışma ile toplumsal sorumluluk yaklaşımı çerçevesinde ve güven bağlamında medya ve kamuoyu araştırmaları arasındaki ilişkinin literatüre dayalı betimsel bir analizle ortaya konması amaçlanmaktadır. Kuramsal zeminde bu amaca yönelik bir çalışmanın yok denecek kadar az olması bu çalışmayı litaratüre sağlayacağı katkı anlamında önemli kılmaktadır. Çalışma kapsamında geniş bir litaratür taraması yapılmıştır. Çalışmada, medya güvenilirliği kaynak, araç ve mesaj bağlamında ele alınmış, medya ve kamuoyu araştırmaları arasındaki ilişki ise araştırma sonuçlarının medyada yayınlanmasında uyulması gereken etik ilkeler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Medya ve kamuoyu araştırmaları arasındaki ilişkinin boyutu, medyanın toplumsal sorumluluklarını yerine getirme oranı çalışmada ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Medyanın ve kamuoyu araştırmalarının toplumda algılanan güven düzeyinin yükseltilmesine yönelik olarak medya kuruluşları ve kamuoyu araştırma şirketlerinin sorumlulukları çalışmada tartışılmıştır. Çalışma konusu olan medya ve kamuoyu araştırmaları güvenilirliği demokratik siyasal sistemin sağlıklı işleyişini de doğrudan etkilediği için önemlidir.

Ulusal Multidisipliner Hakemli Sosyal Bilimler ve Araştırmalar Dergisi

Amaç: Son yıllarda medyada yaşanan çeşitlenme medyanın temel işlevlerinin de sorgulanmasına neden olmuştur. Medya bir yandan çeşitlenirken diğer yandan da mülkiyet sahiplerinin ekonomik çıkarlarına hizmet etmeye başlamış ve asli görevinden uzaklaşmıştır. İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler medyada mecra çeşitliliğini arttırırken, medya tüketicisine daha fazla kontrol imkânı vermiştir. Medya içeriği üzerine kontrolünü arttıran medya tüketicisi, bu yeni rolünde medyanın güvenirliliğini de sorgulamaya başlamıştır. Özellikle yeni medya ve sonrasında ortaya çıkan sosyal medya, medya tüketicisine farklı alternatifler sunmuş ve tüketiciyi aynı zamanda üretici de yapmıştır. Medya içeriğinin tüketici tarafından da üretilmesi medya demokrasisine katkıda bulunmuş ve “medyada güvenilirlik” konusunu tartışmaya açmıştır. Çıkar ilişkileri üzerine kurulan geleneksel medyanın siyaset ve ekonomik bir taban üzerine kurduğu sistemde “medyada güvenirliği” konusunun tartıştığı iki bin onlu yıllarda medyanın asli görevleri ve güvenirliği farklı araştırmalara konu olmuştur. Bu çalışmada medyada güven konusu üniversite öğrencileri özelinde incelenmiş ve üniversite öğrencilerinin medyaya olan güvenleri konusu ile ilgili bir araştırma uygulanmıştır. Yöntem: Betimsel araştırma modeli ve anket yöntemi ile hazırlanan araştırma İstanbul il sınırları içinde eğitim gören ve rassal seçilen 760 üniversite öğrencisine uygulanmıştır. Bulgular: Araştırmada İstanbul’da eğitim gören üniversite öğrencilerinin yeni medyaya geleneksel medyadan daha fazla güvendiğini bir kez daha ortaya çıkmıştır. Mecralar bazında incelendiğinde ise en çok sosyal medya ve televizyona güven duyulurken en az radyo mecrasına güven duyulmaktadır. Bir dönemler dünyanın en önemli propaganda ve haber verme aracı olan radyonun günümüz üniversite öğrencilerince en az güven duyulan mecra olması iletişim dünyasında yaşanan değişimin dönemsel etkilerine bir örnek olmuştur. Sonuç: Her ne kadar doğru haber verip vermediği ve trollerle manipüle edilebildiği konusu tartışılsa da üniversite öğrencileri ısrarla sosyal medyayı en güvenilir medya mecrası olarak görmektedir.

Kamuda Sosyal Politika, 2011

Kamuoyu araştırmaları ister objektif veya isterse sübjektif olarak planlansın ve yapılsın onu etkin kılan temel araç yazılı, sözlü, görsel veya elektronik medya yani gazeteler, dergiler, radyo ve televizyonlar, internet olmaktadır. Araştırma sonuçları seçmene ulaşmadığı sürece hedef kitlesini etkilemesi, yönlendirmesi söz konusu olmaz. İşte bu noktada medyanın önemi ortaya çıkmaktadır. Medya ayağı olmadan, medyanın objektifliğinden ödün verilmeden kamuoyu araştırmalarının yönlendirme amacıyla kullanılması mümkün değildir. Seçmenin etkilenmesi ve yönlendirilmesi açısından araştırmalar ele alındığında farklı açılar gündeme gelebilir. Bu çalışmanın konusunu kamuoyu araştırma sonuçlarının medyada yayınlanmasında dikkat edilecek noktalar oluşturmaktadır. 12 Haziran 2011 seçimleri ile ilgili kampanya döneminin başladığı dönemde kamuoyu araştırmalarının seçmeni yönlendirme amacı ile kullanılmaması için medya ve seçmenin dikkat etmesi gereken ilkelere bu çalışmada yer verilmektedir.

İnsanlar bilginin kendisine, bilgi kaynaklarına ve bilgiye erişim sağladıkları kanallara güvenemezlerse demokrasinin işleyebileceğine nasıl güvenebilirler? Web 2.O'ın yaygınlaşması ve insanların sosyal medyada aktif rol almasıyla birlikte medya üretim ve tüketim pratikleri de değişime uğramıştır. Yeni medya, çoksesli, çok katılımcılı ve geleneksel medyaya kıyasla daha özgürlükçü bir platform olmasına rağmen, değişime uğrayan yeni medya üretim ve tüketim pratiklerinde eşik bekçilerinin yoksunluğu ve sınırsız, zamansız ve anonim üretim dolayısı ile bilgi kirliliği, dezenformasyon, mezenformasyon gibi olgular yaygınlaşmış, bireylerin medyaya duydukları güven sarsılmıştır.

Öz: Amaç: Son dönemde global boyutta ama özellikle ülkemizde sık gündeme gelen medya güvenilirliği ile siyasal içerikli kamuoyu araştırmalarına duyulan güven kamuoyu ile birlikte akademik çevrelerde de tartışılmaktadır. Özellikle iletişim bilimlerinde akademik çalışma yapanların da ihtiyaç duyduğu bilimsel bir veriyi ortaya koymak üzere planlanan bu çalışma ile Türkiye'de kamuoyunun medyaya ve siyasal kamuoyu araştırmalarına ne oranda güven duyduğunun belirlenmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Çalışma çerçevesinde önce alandaki temel yaklaşımlar belirlenmiş, medya ve kamuoyu araştırmalarının farklı boyutları ortaya konmuştur. Bunlar temel alınarak geniş kapsamlı olarak anket formu hazırlanmıştır. Türkiye'yi temsilen Ankara'da sosyo-demografik ve sosyo-kültürel özellikler dikkate alınarak 600 kişiye 15 Mart ve 10 Nisan 2017 tarihleri arasında anket uygulanmıştır. Bulgular: Derlenen veriler bilgi-işlem ortamına aktarılarak analizler yapılmış ve kamuoyunun medya ve siyasal kamuoyu araştırmalarına duyduğu güven oranları ortaya konmuştur. Sonuç: Kamuoyunda medya ve siyasal kamuoyu araştırmalarına duyulan güven oranının azlığı alanın farklı bilimsel çalışmaları zorunlu kıldığını göstermektedir. Abstract: Aim: Recently, credibility/reliability of public opinion polls on political contents and media reliability which have been frequently on agenda in the global dimension, but especially in Turkey, have been discussed in public as well as in academic circle. This study, which is planned to reveal a scientific data especially needed by academic researchers in the communication sciences, aims to determine how much People trust the public opinion polls on political contents and media in Turkey. Method: Within the framework of the study, the basic approaches in the area were first identified, and different dimensions of media and public opinion polls were revealed. Based on these information, a comprehensive questionnaire (survey) was prepared. In Ankara, which is chosen as the representative of Turkey, data were collected between 15 March and 10 April in 2017 by applying 600 people from the selected sample considering the socio-demographic and socio-cultural characteristics. Results: The collected data were analyzed and transferred to the information-processing system (SPSS) and the reliability rates of public opinion on the media and political public opinion polls on political contents were revealed. Conclusion: The lack of reliability in the media and public opinion polls on political contents in the public indicates that the field requires different scientific studies.

Küreselleşme ve Yeni Medya Politikaları, Uluslar arası I. İletişim Sempozyumu, 2006

Medya kuruluşlarının yayınları içerisinde haberler özel bir önem taşır. Haber verme bu araçların temel işlevi olduğu kadar aracın başarısını da etkileyen bir unsur olarak ortaya çıkar. Sadece rekabet şartlarının söz konusu olduğu durumlarda değil, hedef kitle ile olan ilişkilerde, yaratılacak güven ortamının sağlanmasında da haber belirleyici bir rol oynar. Medya kuruluşlarının objektifliğinden (ya da nesnelliğinden) söz edilirken de gerçekte kastedilen konu yapılan yayındaki her şeyin objektifliği değil yayınlanan haberlerin objektifliğidir. Doğru, güncel, bilgi ve belgeye dayalı, konu ile ifade arasında çelişkiler taşımayan bir habercilik politikası ile medya kuruluşları kendi etik ilkeleri, diğer hukuki normlar ve taşıdıkları sosyal sorumluluğu yerine getirirken aracın başarısını da sağlamaya çalışacaklardır. Yayınlanan haberlerdeki içeriklerin doğruluğunu ispat yükümlülüğü yayıncı kuruluşa aittir. Bu durum yayınlanacak haberlerdeki verilerin doğruluğunun araştırılmasını zorunlu kılar. Habere esas olacak her konu önce araştırılır, ilgili taraflardan bilgiler alınır ve doğruluğuna kanaat getirildikten sonra yayınlanır. Haber konusunda yapılacak hatalardan birisini yönlendirme oluşturur. Bilmeyerek veya (çoğu zaman) bilerek haberler yoluyla yapılan yönlendirme, medya kuruluşunun kendisine çizilen etik, hukuki ve sosyal sorumluluk çizgilerinin dışına çıkması anlamına gelmektedir. Haberler yoluyla yapılacak yönlendirmenin siyasal içerik taşıması, özellikle seçim sonuçlarına yönelik olarak yapılması halinde oluşacak hata daha büyük boyutlu olmaktadır. Kimi hallerde kamuoyu araştırmalarının yönlendirme amacıyla yapılması, yaptırılması ve sonuçlarının yayınlanması oluşacak etkiyi daha büyük boyutlu kılmaktadır. Bu çalışmada medyada yönlendirme ve yönlendirmenin bir aracı ola-rak kamuoyu araştırmaları ele alınacaktır. Haber, haberde dikkat edilmesi gereken ilkeler, haber olarak kamuoyu araştırmaları ve kamuoyu araştırmalarının yönlendirme amacıyla kullanılması yer verilecek konular arasındadır. Çalışmada 2004 Yerel Seçimlerinde yapılan ve medyada yayınlanan kamuoyu araştırmalarından yola çıkılarak yönlendirme konusu irdelenecektir.

Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2022

Medya kuruluşlarının kamuoyu araştırma sonuçlarını (seçim anketi sonuçlarını) sunarken uluslararası tanınırlığı olan AAPOR, ESOMAR, WAPOR gibi kamuoyu araştırma derneklerinin etik ilkeler çerçevesinde belirledikleri standartlara uyarak sunmaları gerekmektedir. Bu çalışmanın amacını medya kuruluşlarının (gazete-internet haber sitelerinin) seçim olmayan dönemlerde kamuoyu araştırma sonuçlarını sunarken uluslararası kuruluşların etik ilkeler çerçevesinde belirledikleri standartlara uyup uymadıklarının incelenmesi ve bu konuda medyanın görev ve sorumluluklarını daha iyi bir şekilde yerine getirmesi için neler yapılabileceğini tartışmak oluşturmaktadır. Bu kapsamda AAPOR, ESOMAR/WAPOR tarafından belirlenen etik ilkeler birleştirilerek bir tablo oluşturulmuştur. Çalışmanın amacı doğrultusunda, ulusal-basılı en yüksek tirajlı 5 gazete (spor gazeteleri ve yabancı dilde yayınlananlar hariç) ve internette en çok ziyaret edilen 5 haber kuruluşunun web sitesi belirlenmiş ve toplam 8 gazete-inte...