1828-1829 Rus İşgali Sonrasında Silistre Vakıflarının Vaziyeti

2015

XIX. yüzyıl başlarından itibaren Tuna Nehri’nin güneyine inen Rus orduları; Şumnu, Rusçuk, Varna ve Silistre şehirlerinde ölümlere ve yıkımlara neden olmuştur. 1828-1829 savaşlarında Edirne’ye kadar ilerleyen Rus askerlerinin attığı toplar, Silistre şehrinde cami, minare, medrese, mektep farkı gözetmeden evleri, dükkanları ve kale civarındaki askeri binaları tamamen yerle bir etmiştir. Çalışmada 1828-1829 yıllarındaki Rus işgali sırasında Silistre’de yıkılan Osmanlı vakıf eserlerinin yapım süreci üzerinde durulacaktır. Eserlerin yeniden yapılması vakıf bütçelerinin elverişsizliği nedeniyle gecikmiştir. Devrin padişahları II. Mahmud ve Abdülmecid’in Rumeli şehirlerine yaptığı geziler, 1828-1829 yıllarında Rusların yıktığı binaların yeniden yapılması konusuna dinamizm kazandırmıştır. Bu manada Osmanlı padişahlarının ve devlet büyüklerinin ilgi ve alakaları, yıkılan binaların yapım sürecini hızlandırmıştır. Esasında Silistre’deki vakıf eserlerin tamirinde yaşanan 30 yıllık gecikmenin, ...

Vakıf gayrimenkulleri kurulduğu bölgenin imkânlarına bağlı olarak, gelir getiren bir takım sektörlere yönlendirilmiştir. Vakıf müesseselerinin iktisadî açıdan girişimciliği şehirler bazında yapılacak araştırmalarla tespit edilebilecek bir husustur. Bu bağlamda Doğu Rumeli’de Tuna Nehri kenarında kurulmuş Silistre vakıflarının yerel imkânlarla nehir ve su kaynakları üzerindeki sektörlerde yürüttükleri faaliyetler çalışmada ele alınacaktır. Böylece Doğu Rumeli’de hangi su vakıflarının kurulduğunu, vakıfların bölgesel potansiyelleri ne derece kullanabildiklerini ve iktisadî alanlardaki hâkimiyetlerini tespit etmek mümkün olacaktır.

2024

Bu çalışmada ruûs defterlerinden yararlanılarak Galata Kazası özelinde Osmanlı vakıf teşkilatı ile ilgili tespitler ele alınmıştır. Osmanlı Devleti için Galata, kozmopolit yapısı ve limanındaki ticari hayatın canlılığı ile İstanbul’un en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Yapılan tarihi çalışmalarda da daha ziyade Galata’nın toplumsal ve ekonomik yapısına yoğunlaşılmıştır. Fakat kaza bünyesinde kurulmuş olan vakıflar önemine nispetle yeteri kadar çalışılmamıştır. Nitekim arşiv kaynakları incelendiğinde Galata Kazası’nın da vakıflarla imar edilmiş olduğu rahatlıkla söylenebilir. Çalışmada Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nin çeşitli fonlarında yer alan 1585-1700 (H. 992- 1111) tarihleri arasına ait ruûs defterleri taranarak Galata Kazası’ndaki vakıflara yapılan tevcih ve atama kayıtları üzerinden bu vakıfların kurucuları, teşkilat yapısı, işleyişi ve icra organları ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda Galata Kazası’ndaki cami, mescit ve zaviye gibi dini yapılar; medrese ve muallimhane gibi eğitim kurumları hakkında elde edilen bilgiler vasıtasıyla kazanın kurumsal varlığı ve zenginliği konusunda kaynak niteliğinde bilgilere erişilmiştir.

OTAM(Ankara, 2006

Silistre eyaleti ekonomik ve askerî açıdan stratejik bir konuma sahipti. Coğrafi açıdan da Osmanlı-Rus savaşlarının ana güzergâhı üzerindeydi. Bu nedenle bu çalışma Silistre eyaleti özelinde Osmanlı-Rus savaşlarının gelişimini ortaya koyabilmeyi amaçlamaktadır. Ancak Osmanlı-Rus savaşlarının kapsamlı bir incelemesi değildir.

RUSÇUK’TA MİHRİMAH SULTAN KÜLLİYESİ’NE (ÜSKÜDAR) BAĞLI VAKIF KÖYLER (XVI.-XVIII. YÜZYILDAKİ DURUMU), 2018

Journal of Ottoman Civilization Studies, 2023

Benzerlik / Similarity : %9 Öz Vakfiyesinde Mekke, Medine ya da Kudüs'e yönelik hayır şartı bulunan vakıflar, Haremeyn Vakıfları olarak adlandırılmıştır. Haremeyn vakıflarının sayısı hatırı sayılır bir miktara ulaştığında, 1587 yılında anılan vakıfların daha sistematik idare edilebilmeleri için Haremeyn Evkâf Nezâreti kurulmuştur. Bu vakıfların idaresi mevcut tasarrufçuların vefatından sonra Nezâretin bir görevlisi olan Haremeyn mütevellilerine geçmiştir. İntikalin ardından Haremeyn vakıfları, düzenli bir yönetim sistematiğine kavuşmuşlarsa da değişik saiklerle suistimale uğramışlardır. Hatta bu suistimallerden bazıları, kurucular veya aile üyeleri hayattayken gerçekleşmiştir. Suistimallerin çoğu, vakıfla bağı bulunan kişilerden kaynaklanmıştır. Bunun sebebi ise vakıf kurucusuyla bağı bulunan bu kişilerin suistimallerinin kolay kolay ortaya çıkartılamamasıydı. Diğer yandan Haremeyn Mütevellisinin de idaresi altındaki bazı vakıflara yönelik yanlış idare ve müdahalesi de vakidir. Bu çalışmada da vakıf muamelelerinde cereyan eden bu tür suistimaller ile sebepleri, mahkemelere yansıyan kayıtlar ışığında ele alınmıştır. Çalışmanın ana çerçevesini, XVI. asrın sonları ile XVII. asır başlarına ait Haremeyn Müfettişliği Sicillerinden elde edilen dava örnekleri oluşturmaktadır.

2000

Bu makale, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP) tarafından 15/107 proje numarası ile desteklenmiş çalışmadan üretilmiştir.

1828-1829 Osmanlı-Rus Harbi'nde Antakya Kazası'nın Katkıları, 2020