Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?

Akdeniz İİBF dergisi, 2017

T ürkiye bölgeleri arasında önemli gelir farklılıkları olan bir ülkedir. Bu durumun zaman içerisinde nasıl değiştiğini yakınsama hipotezi ile test eden çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu test, bir tarihsel zaman aralığında kişi başına gelirin ampirik analizine dayanmaktadır. Fakat Türkiye' de sosyolojik yapı (aile büyüklüğü, ailede çalışan sayısı, işgücüne katılım oranı vb.) zaman içerisinde değişmek tedir. Ayrıca bu yapı T ürkiye'nin bölgeleri arasında da farklılık göstermektedir. Ortalama verimliliğin ölçümünde araç değişken olarak kişi başına gelirin kullanımı bu değişimlerin etkisini de içermektedir. Bu çalışmada bölgesel yakınsama işgücü başına gel ir değişkeni ile araştırılmıştır. Çalışmada bu alandaki geleneksel yöntem olan doğrusal olmayan en küçük kareler tercih edilmiştir. Analiz 2004-2017 dönemini kapsamaktadır ve kullanılan tüm veriler T ÜİK veri tabanından elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, T ürkiye'de 2004 sonrası dönemde bölgesel ve il düzeyinde gelir farklılıkları azalmaktadır. İşgücü başına gelirin yakınsama hızı kişi başına gelirin yakınsama hızından daha yüksektir. Bölgesel farklılıkları yansıtan ilave değişkenle yapılan tahmine göre ise koşullu yakınsama hızı mutlak yakınsama hızından daha yüksektir. Ayrıca ilave değişken ekonometrik tahminin açıklama gücünü artırmıştır. Bu bulgular T ürkiye'de 2000 sonrası dönemde sosyal yapıdaki değişmenin ve kentleşme düzeyindeki artışın yakınsama hızını artırdığını göstermektedir. Kadınların işgücüne katılım oranının ve istihdamının teşviki bölgesel gelir farklılıklarının azaltılmasında uzun dönemli bir politika olarak kullanılabilir.

Orta gelir tuzağı kavramı, iktisat yazınına ilk kez Barry Eichengreen ile girmiş olmasına rağmen en kabul gören tanım Dünya Bankası tarafından yapılmıştır. Buna göre ülkeler, kişi başına gelir düzeylerine göre sınıflandırılarak orta gelir tuzağında bulunup bulunmadığı ortaya koyulmuştur. Bu bağlamda Türkiye’nin uzun yıllardır üst orta gelirli ekonomiler arasında yer alması orta gelir tuzağında olduğunu göstermektedir. Çalışmanın amacı orta gelir tuzağından çıkış noktasında Türkiye’de 2004, 2006, 2009, 2012 yılında uygulanan teşvik politikalarının etkili olup olmadığının değerlendirilmesine yöneliktir. Yapılan değerlendirmeye göre 2004 ve 2006 yılında yürürlüğe giren teşvik siteminin hedeflenen faydayı sağlayamadığı görülmüştür. Bu nedenle 2009 yılında teşvik politikası geliştirilerek yürürlüğe girmiştir. Ancak bölgesel gelişme farklılıklarını azaltmada istenilen sonuçlar alınamadığı için 2012 yılında yeni teşvik sistemi yürürlüğe girmiştir. Kapsamı genişletilen bu teşvik politikası bölgesel ve sektörel düzeyde önemli iyileştirmeleri sağlamasına rağmen yeterli olmamıştır. Dolayısıyla Türkiye orta gelir tuzağından çıkmak için bölgesel ve sektörel düzeyde uyguladığı politikaları geliştirmekle birlikte inovasyona, katma değeri yüksek ürünlerin üretimine, nitelikli işgücüne yani ulusal düzeyde politikalara da ağırlık vermesi gerekmektedir. Bölgesel ve sektörel düzeydeki politikalar ulusal düzeydeki politikalara entegre olacak şekilde uygulandığı sürece Türkiye daha yüksek bir kişi başına gelir düzeyine sahip olacaktır. Despite being introduced to economics literature by Barry Eichengreen, a widely accepted definition of the concept of middle-income trap is made by the World Bank. According to that definition, whether countries are in trap or not is revealed based on the classification of their per capita income levels. In this context, having been among the upper middle income economies for many years shows that Turkey is in the middle-income trap. The aim of this study is to assess the effectiveness of the incentive policies put into practice in Turkey in order to escape the middle-income trap in they ears of 2004, 2006, 2009 and 2012. The evaluations show that the 2004 and 2006 incentive policies had not provided the etargeted benefits. Therefore, the incentive policy was developed and entered into force in 2009. However, since the desired results could not be obtained in reducing regional development differences, a new incentive system was put into effect in 2012. Although providing significant improvements on regional and sectoral levels, this expanded incentive policy was not sufficient. Thus, to be able to exit from the middle-income trap Turkey needs, along with the improvement of present regional and sectoral level policies, to focus on policies at national level such as; innovation, production of high value-added products, and qualified labor. Turkey will have a higher per capita income depending on the implementation of regional and sectoral level policies integrated with national level policies

Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015

Bu çalışmada; kişi başına düşen milli gelirini belirli seviyenin üzerine çıkaramayan ve belirli bir gelir seviyesinde tıkanan (orta gelir tuzağı) gelişmekte olan ülkelerin, gelir seviyelerini gelişmiş ülkelerin seviyelerine nasıl çıkarabilecekleri konusu incelenmiştir. Bu bağlamda orta gelir tuzağına giren ülkelerin temel karakteristik özellikleri bazı veriler ışığında incelenmiş ve bu ülkelerin orta gelir tuzağından kurtulmaları için; özellikle ulusal tasarruf oranını arttırmaları, araştırma-geliştirme (Ar-Ge) yatırımları ve inovasyon kapasitelerini arttırmaları, nitelikli işgücü için beşeri sermaye yatırımlarına ayırdıkları kamu kaynağının miktarını arttırmaları, fikri mülkiyet ve patent haklarını korumaları, işgücü piyasalarında reform yapmaları ve toplam faktör verimliliğini arttırmaları gerektiği sonucuna varılmıştır.

2019

Ülkelerin bulundukları gelir düzeyleri ile ilişkili olan orta gelir tuzağı kavramı, genel olarak, ülkelerin belirli bir dönem boyunca aynı gelir düzeyinde sıkışıp kalmasını ifade etmektedir. 1960’lı yıllarda üç haneli rakamlarla ifade edilen orta gelirli ülke sayısının çok azının yüksek gelirli ülke statüsüne yükselmesi dolayısıyla önemli bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Robertson ve Ye (2013)’nin orta gelir tuzağı önerisine göre, Türkiye’nin orta gelir tuzağında olup olmadığı test edilmektedir. Türkiye için orta gelir tuzağının değerlendirmesinin yapıldığı bu çalışmada, Carrion-i Silvestre vd. (2009) tarafından ortaya atılan çoklu yapısal birim kök testinden faydalanılmıştır. Uygulanan birim kök testi sonuçları Türkiye orta gelir tuzağında olmadığını göstermektedir.

Yildiz Social Science Review, 2021

Bu çalışma gelişmekte olan ülkelerde orta gelir tuzağıyla ilgili yayımlanmış çalışmaların incelenerek bu çalışmalardan elde edilen bilgilerin sistematik derlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Konuyla ilgili 105 yayına ulaşılmış olup araştırmaya dahil edilme kriterlerine göre 31 yayın çalışma kapsamında incelenmiştir. Orta gelir grubundan yüksek gelir grubuna geçemeyen ülkelerin ortak yapısal özellikleri arasında düşük beşeri sermaye, düşük Ar-Ge yatırımları, yetersiz fiziki ve ileri altyapı yatırımları, yüksek yolsuzluk, yüksek enflasyon, yüksek bağımlılık oranı belirlenmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde orta gelir tuzağıyla ilgili çalışmaların sistematik olarak derlenmesi ile gelişmekte olan ülkelerin yüksek gelir grubuna ulaşabilmelerini sağlayacak dinamikler belirlenmiştir. Bu dinamiklerin gelecekte yapılacak çalışmaların çerçevesini oluşturma ve alınabilecek önlemlerin belirlenmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

Escaping from Middle Income Trap: Which Turkey? Volume 2: Regional Development

Orta gelir tuzağı, orta gelirli ülkelerin uzun yıllar yüksek gelir grubuna erişemediğini ifade etmektedir. Bu çalışmada orta gelir tuzağı içinde yer alan Türkiye’nin konumu değerlendirilmiştir. Türkiye’de 1980-2013 dönemi için yıllık veriler kullanılarak orta gelir tuzağı bağlamında kişi başına düşen geliri belirleyen makroekonomik değişkenlerin etkileri analiz edilmiştir. Yapılan zaman serisi analizinde değişkenler arasındaki ilişki Johansen eştümleşme ve Granger nedensellik yöntemleriyle araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre ihracat değişkeni ile kişi başına düşen gelir arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Bu bağlamda üretime dayalı yeni teknolojik ilerlemeler kaydedilerek ihracat oranlarının arttırılması gerekmektedir. Aynı zamanda kişi başına düşen gelirden diğer makro ekonomik değişkenlere doğru tek yönlü bir ilişki tespit edilirken toplam yurt içi tasarrufların GSYH’ ya oranı ve enflasyon oranı ile kişi başına düşen gelir arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.

2016

Orta gelir tuzagi, 2000’li yillarda buyume ve kalkinma literaturune girmis ve uzerine farkli yaklasimlarda bulunulan bir kavramdir. Bir ulkenin, kisi basina dusen milli gelir duzeyinin orta gelir grubunda yer almasi, bu ulkenin bir ust gelir grubuna ulasamamasi ve mevcut durumunu korumasi orta gelir tuzagi olarak tanimlanmaktadir. Bu calismada, Tayland, Turkiye ve Cin icin orta gelir tuzagi icinde bulunup bulunmadiklari ve eger orta gelir tuzagi icindelerse bu durumun hangi faktorlere bagli olabilecegi uzerine bir deneme yapilmaktadir. Secilmis uc ulke uzerine yapilacak olan analizde, Vektor hata duzeltme modeli (VECM), Etki-tepki analizi ve Varyans ayristirmasi yonteminden faydalanilarak, kisi basina GSYIH (KBG) ile enflasyon (ENF), mal ve hizmet ticaretinin GSYIH’daki payi (TIC), tarim sektorun GSYIH’daki payi (TAR) ve Gini katsayisi (GINI) gibi ekonomik degiskenler kullanilmaktadir. Calismanin sonuc bolumunde ise, KBG ile belirleyenleri arasindaki etki derecesinden yola cikarak u...

Bu çal man n amac Robertson ve Ye'nin (2013) geli tirdi i yakla m kullanarak Türkiye ekonomisinin orta gelir tuza nda olup olmad n test etmektir. Bu amaca yönelik olarak ve Carrion-i-Silvestre vd.'nin (2009) geli tirdi i yap sal k r lmalar dikkate alan birim kök testleri kullan lm t r. Birim kök testlerinin sonuçlar na göre Türkiye ekonomisi orta gelir tuza nda de ildir. Çal man n sonuç k sm nda Türkiye ekonomisinin daha h zl büyüyebilmesine yönelik olarak baz politika önerileri sunulmu tur.

Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

Türkiye, üst orta gelir grubunda, henüz orta gelir tuzağında olmayan ancak yakın zamanda orta gelir tuzağına düşme riski altında olan bir ülkedir. Bir ülkenin yüksek gelir seviyesine çıkabilmesi günümüz dünyasında üretiminin katma değerini artırabilmesinden, teknoloji seviyesini yükseltebilmesinden ve uluslararası piyasalarda yüksek teknolojili ve katma değerli, bilgi yoğun mallarda rekabet gücü kazanabilmesinden geçmektedir. Bunların hepsinin başarılmasının anahtarı, üretim sürecinin en önemli girdisi insan kaynaklarındadır. İnsan kaynaklarının beceri seviyesi geliştirilmeden kalkınmış ülke olmak mümkün değildir. Bu makalede Türkiye'nin insan kaynaklarının eğitimi orta gelir tuzağı perspektifinden ele alınmış ve orta gelir tuzağına düşmüş ve tuzaktan kurtulmuş ülkelerin durumu ile karşılaştırılmıştır.