ARAPÇA İSİM -SIFAT TAMLAMALARI VE İSİM CÜMLESİ KURULUMU

Arapça dünya dilleri arasında kendine özgü yazı, okuma ve anlama sistemine sahip farklı nitelikli bir dildir. Arapça bir cümlenin doğru okunabilmesi için önce ilettiği anlamın tahmin edilmesi ve sonra bu tahmine uygun öge-anlam bağlantısının kurularak sesletimi gerekir. Çünkü dil birimlerini doğru okuma aracı olan irap, her kelimenin cüm-lede yüklendiği görevin bilinmesini gerektirir. Diğer dillerin aksine, okuyup anlama ye-rine, anlayarak okuma ilkesiyle işleyen bir sisteme sahiptir. Arapça cümlenin ögeler arası bağlantısı, iletimi istenen anlama göre dizilir. Bu dizim de iletilmesi istenen anlamın dikkate alınarak uygun okunmasıyla anlaşılır. Doğru okuma; önce tahmin etme sonra anlama uygun çözümleme süreçlerini izler. Süreç sağlıklı işlerse doğru okuma işlemi gerçekleşir. Bundan dolayı Arapça okuma, Türkçe okumadan farklı bir işlem sırası izler. Yani Türkçede önce okunur, sonra anlaşılır, Arapçada ise önce anlaşılır ve sonra anlama uygun olarak doğru okunur. Arapçanın doğru okunması için anlaşılması, Türkçenin okunarak anlaşılma dizi-minde olması, iki dilin karşılaştırmalı öğretimini gerektirir. Diller arası karşıtsal sistemin varlığı öğretimde dikkate alınması etkin bir öğrenmenin olmazsa olmaz bir gereğidir. Arapça cümlenin yapısal olarak okuma-anlama sisteminde olması, öğretinde güçlü bir dilbilgisi öğretiminin yer alması gereğini ortaya çıkarır. Arapça öğretim tarihi geçmişinde dilbilgisi öğretiminde yoğunlaşma ve önem-seme nedenin bu özellikte aranması gerekir. Dil melekesinin omurgasını kurallarla inşa edecek kadar ayrıntılı ve nesrinden nazmına varıncaya kadar her tür kitabın telif edilmesi bu gerçeğin bir yansımasıdır. Günümüzde hem Araplar arasında hem de yabancı dil ola-rak öğrenenler arsında dilbilgisi yetersizlik sıkıntıları, tarihi tecrübenin haklılığını da açıkça göstermektedir. Tarihte hiçbir zaman günümüzde olduğu kadar bilgiye ulaşmak kolay olmamış-tır. Ancak günümüzün problemi bilgiye ulaşmak değil, bilgi yığınları arsında boğulmadan bilgiyi tasnif ederek beceriyle işlemektir. Eğitimde başarı, elzem-lazım sırasında seçimin yapılarak esas-ayrıntı temelli tümleşen bir sistemle bilginin sunumunda saklıdır. Arapça öğretiminde başarı için önce Arapçanın dilsel özelliğinin öğretimin oda-ğına alınması gerekir. Yukarıdaki ilkelere uygun olarak gerekli sırlama ve ayıklamalar yapılarak bilgi kirliliğinden kurtarılmalıdır. Halen sürdürülmekte olan değişim ve geli-şime kapalı eğitim ise bu sorunları bulma ve çözme yeteneğinden yoksun olmamakla kal-mamakta kısır döngü içindeki öğretime kendisi ayıca bir problem olarak katılmaktadır. “Sistematik Uygulamalı-Alıştırmalı Arapça Fiil Cümlesini Tamlayanlar ve Karşıtsal Çözümlemesi” Arapça öğrenim problemlerini çözme çabasının bir ürünüdür. Öğrenimin omurgasını oluşturan dilbilgisi kurallarını sıradanlaşan yollarla öğretme ye-rine, iletişimsel ihtiyaçlara uygun sistematik yollarla öğretilmelidir. Hem öğretim aracı hem de hedefi olan dil, en uygun yöntem ve tekniklerle en verimli şekle getirilebilir. Apaçık gerçek; “dil öğrenilmez, edinilir” ilkesini esas alan serinin bu altıncı ki-tabı Arapça edinimini odağa alır. Yapısal kuralları, sözün yerindeliğine uygun sade ve basit anlatımla kavratacak cümleler içinde öğretir. Her kural dilin yaşayan iletişimsel ör-nekleriyle açıklanır, dil canlı varlık kimliğiyle öğretilir. Odağa alınan dilin canlı ve yaşa-yan sistem olarak öğretimi, çeşitli örgü alıştırmalarıyla gerçekleştirilir. Eşleşen aktarımla cümle kurulum iskeleti çözümlenir, doğru okuma, anlama, yazma ve konuşma üslubunun geliştirilmesine ortam hazırlar. Mevlâ’dan Arapça öğrenen ve öğreten tüm gönül erlerine faydalı olmasını niyaz eder, tüm emeği geçenlere, özellikle tetkik ve tashihini yapan; Prof. Dr. Ahmet Suphi FURAT, Prof. Dr. Abdullah KIZILCIK ve Yrd. Doç. Dr. Ahmed AZZAWİ’ye en içten teşekkür ederim. Prof. Dr. Candemir DOĞAN

Arapça öğreniminde erişilemez sanılan başarının sırrı, hep temel kuralların basit ayrıntılarla birlikte sistematik sunumunda saklıdır. Başarı da; hep gelişim içinde olan, asla pasif kalmayan, saklı gücü keşfederek sürekli melekeleri geliştiren ve her zaman tüm gücünü kullananların hak-kıdır. Arapça öğrenme; zihnin kılcal ağlarını parça-bütün bağlarıyla ören bilgileri çok nazik ve hassas bütünler ölçülerle işleyen bilinçaltı sistemin edinimidir. Bu sistem; “bir mıh, bir nalı, bir nal, bir atı, bir at, bir komu-tanı, bir komutan bir orduyu, bir ordu da bir ülkeyi kurtarır” ilişkisi içinde bütünler çalışırsa öğrenme hem zevkli hem de başarılı olur. Öğrenme; dış dünyadan gelen bilgilere karşı iç dünyada oluşan sert direncin, gayret ve zorlamalarla aşılması işlemidir. Bunun için zorlamayan öğrenme, yoğun ve baskın bir değişim süreci başlatamadığı için gerçek öğrenme sayılmaz. Kabiliyetlerin kapasitesini zorlama; hayatın gidişatını değiştirir, sıradan şeyleri sıra dışı altın fırsatlara çevirir, mümkünü kolayca başarma, imkânsıza da meydan okuma azmi kazandırır. Arapça öğrenme kesintisiz bir süreçtir, sürdürülürse bilgiler bece-riye dönüşerek edinilir. Sürekli yenilenerek geliştirilen bilgi, üretime ge-çer, yeni bileşimler oluşturur ve öğrenenin kendini keşfederek gelişimini sağlar. Kendini keşfeden bilgi öğrenmenin bir adım ötesine geçer, ilmin lezzetini ruhunun derinliklerinde hisseder, özümsenen bilgiler başarıyı, ba-şarı da başarıyı davet eder ve öğrenme çığ hareketi kanunuyla büyür. Başarı; hataların rahat ve özgüvenle öğrenmeye dönüşümünde sak-lıdır. Hayatta ibret ve direnç geliştiren başarısız denemelere de gerek var-dır. Edison; her başarısız deneyim, ampulün öyle olmayacağını öğretti, der. Arapça öğreniminde de yanlışlar başarmanın olmazsa olmazıdır. An-cak; yüreği yıldırmadan dizler üzerinde direnebilme düzeyinde kalırsa doğruyu bulma tecrübesine ve başarıya dönüşür. Başarı odaklı en son bilimsel yaklaşım, yöntem ve tekniklerle ha-zırlanan bu kitap; Arapçayı kendi doğası ve sistematiği içinde öğretir, öğ-renme motivesini yükseltir, yalın bilgileri tecrübelerle beceriye dönüştü-rür. Bilgileri uygulamalarla özümsetir, başarı odaklı ve sürekli artan geli-şimle Arapçayı edindirir. Artan başarı öğrenme isteğini, artan istek daha çok öğrenmeyi tetikleyerek bilgiler zengin ve kalıcı hale gelir. “Sistematik Uygulamalı-Alıştırmalı Arapça Fiil Cümlesi ve Karşıtsal Çözümlemesi” cümle sistemini karşıtsal tahlililerle öğretir. Eş-değer aktarım yöntemiyle cümle kurulum iskeletini çözümleyerek kavra-tır. Arapçanın olmazsa olmazı olan temel; okuma, anlama, yazma ve ko-nuşma becerilerini bütünler tekniklerle iletişimsel edindirir. Anadil ile he-def dil arasında denk aktarımlı, özgün gramatik yapı bilgisini pragmatik kullanımla bütünler. Kelimeyi cümlede, cümleyi anlamsal kontekstinde çözümleyerek dilin iletişimsel edinimini yapı-anlam düzleminde kazandı-rır. Cümle ögelerinin işlevsel görevlerini zihinsel beceri edinim kurallarına en uygun yapılar içinde hazmettirir. Cümlenin ana yapısını alt birimleriyle, anlamsal anlamını da yapı-sal sistemiyle özdeşleştirir. Mantıksal dizim ile anlamsal anlamın daha ba-şarılı edinimi için cümlenin Arapça-Türkçe analizini yaparak diller arası kelime ve anlam aktarımını eşleştirir. Tüm çağdaş yabancı dil öğretim yak-laşım, yöntem ve tekniklerini yerinde ve bilinçli kullanarak öğrenciyi Arapçayı sorunsuz ve başarıyla edinim hedefine ulaştırır. Mevlâ’dan Arapça öğrenen ve öğreten gönül erlerinin başarısını ni-yaz eder, tüm emeği geçenlere özellikle; Em. Kd. Alb. Nevzat Salih GÜ-VEN, Yrd. Doç. Dr. Ramazan AYYUB ve Yrd. Doç. Dr. Ahmed AZ-ZAVİ’ye çok teşekkür ederim. Prof. Dr. Candemir DOĞAN

Arapça öğrenim alanı aşırı doludur, öğrenen ve öğreten hangi set veya kitabı seçeceği hayreti içindedir. Devasa tarihi birikime ek güncel kitapların için-den iyisini seçme telaşı, odaktan saptırıyor. Sapma kaygıya, kaygı da giderek kar-gaşaya boğulan engin bir kaynak dünyasına daldırıyor. Her biri paha biçilemez değerde asırların mirası kitaplardan ihtiyacı damıtmaya ise güç yetmiyor. Aşırı zor göğüslense bile artık öğrenim ve öğretimi basitleştirme zamanıdır. Arapça öğretimi, özü koruyan basitlik ve sadeliğe muhtaçtır. Lazımı kap-sayan, gereksizi olmayan ilk doğal ve sade halinde olmalı. İletişimden soyutla-madan, özü canlı halde sade öğretilmeli. Öğretim şimdiye kadar olmadığı kadar net, hedefe odaklı ve basit yollarla yapılmalı. Odaklanma zorluğu yaşanan günü-müz dünyasında karmaşık kurallar basitleştirilmeli. İlke bir kuram bir kuralı öğ-retme olmalı, bir örnekten sadece bir fayda beklenmelidir. Arapçayı onunla ilgili bilgiler değil, üretken edindirme alıştırmaları öğ-retir. Öğretim ile öğrenimin şevklendirilmesi gereken bir zaman varsa o da bu-gündür. Hem öğreten hem de öğrenen kendini engelleyici baskılardan sıyıracak bir rahatlama ve basit bir memnunluk molasına muhtaçtır. Bu ihtiyaç giderilirse hedefe odaklanılır, dikkat devamlı olur, öğrenen-öğreten kendini iyi hisseder, ba-şarı kahramanı olacağına inanır, şevkle kanatlanır ve hedefe uçar. Yöntem, seni hedefe götüren sihirli bir güçtür, onun mütevazı olduğuna şaşırma, ona güven, onunla özdeşleşirsen başarınla coşar, kısa sürede farkını fark edersin. Kitaba güven; ancak ondan her şeyi bekleme, bilgileri senin harekete ge-çireceğini bilmelisin. Unutma, tükettiğin enerjiyle orantılı verimin katlanır. Basit ve kolay olan değil, kolay olmayan kaliteli öğrenmenin şifrelerini çözer. Gerçek öğrenme; öğrenmeyi çeker, tatminkâr olur ve üstün başarı lezzeti tattırır. Arapça terkip dilidir, terkip kurmayı bilen Arapçayı iyi öğrenir. Dilsel iletişim sadece kelimelerin oluşturduğu terkiplerle yapılır. Dilin iletişimsel gö-revi, öğretimin kelimeleri bütünler terkiplerle yapılmasını gerektirir. Terkiplerin öğretimi, sürdürülebilir ve başarılı iletişim öğretiminin olmazsa olmazıdır. Bu il-keyi benimseyen kitap, Arapça genel terkip sisteminin kısa tanıtımından sonra isim, sıfat, beyan, atıf ve fiil terkiplerini genişçe ele alır. Öğrenimi, edinime dö-nüştürmek için terkip sisteminin benzeşen ve benzeşmeyen yönlerini kısa, öz ve basit karşılaştırmalarla çözümleyerek açıklar. Terkip sistemi edinimi, iletişim becerisinin hareket alanının temelini oluşturur. Arapça terkip sistem bilgisi, beceriye dönüşmeden konuşmak mümkün değildir. Farkında olmadan hep denilen; “anlıyorum fakat konuşamıyorum” sözü, terkip sistemi bilgi eksikliğinin acı bir itirafıdır. İletişimde iletilerin çözümü, ana-dil sistemiyle yapıldığı için kolaydır. Ancak gönderilen iletilerin, hedef dilin ter-kip sistemiyle dizildiği için meleke düzeyinde gelişmesi gerekir. İletişim, dil varlığını üretimsel terkiplere dönüştürebilme becerisidir. Terkip sisteminin edinimi, iç içe giren ve karmaşık anlam ögelerinin en basit dü-zeye indirgenip hissedilerek öğrenimini sağlar. İletişimde en yoğun ihtiyaç; isim-lerin nesnelerle aidiyet ilişkisini kurma ve bütün-parça bağlantılı terkipleri bilin-çaltına yerleşme işlemidir. Bu ise yoğun kullanılan isim-nesne arası aitlik bağ-lantı terkiplerini kurma zihin gücünü, duyularla hissedilir hale getirir ve dili ile-tişimsel kullanma becerisini geliştirir. Arapça ile Türkçe terkip sisteminin karşıtsal çözümlemesi öğrenim ve öğretimi kolaylaştıran veya zorlaştıran nedenlerin bilinmesini sağlar. Çeliştiği için edinim zorluğuna sebep olan terkip sistemi veya benzeştiğinden kolay öğ-renmeyi sağlayan sisteminin bilinmesi hem engelleri kolay aşmayı hem de kolay-laştırıcı unsurları verim arttırıcı şekle getirmeyi sağlar. Terkiplerin zihninde olu-şan anadil ile hedef dil arasındaki bağdaşımı keşfeden terkip bilgileriyle iletişim-sel alan kolayca aktif hale getirilebilir. Türkçe işleyen anadil sisteminin öğrenilen Arapça sistemiyle eşleşimi edinimin kolay, hızlı ve başarılı olmasını sağlar. Bu da Arapça bilgilerin öğren-cinin öğretim geçmişine uygun olarak; zıtlık, aynılık veya benzerlik gibi çelişen-uyuşan ilkelere uygun, gerekirse karşılaştırmalı gerekirse de karşıtsal ortak uyum sistemi esas alınarak sunumunu gerektirir. Başarılı öğrenme; öğretimde iki dil sistemi arasında bilgi geçiş yollarının mümkün olanın çok daha ötesinde açıla-rak dilsel ögelerin zıtlık, aynılık ve benzerlik prensiplerine uygun yapılmasıyla mümkündür. Bununla hem öğrenen hem de öğretenin fark etmediği edi-nim engelleri, bilinçaltı sistem çatışması ve duygusal filtre etkisi azalır, engelsiz edinimle yüksek başarı sağlanır. Arapça-Türkçe isim tamlaması, ortak tabanlı bir kurulum benzerliği ye-rine daha çok kullanım benzerliği gösterir. Arapçada isim tamlaması daha çok asıl cümleye ek, ayrıntı bilgi ekleme, cümlenin bir bölümüne açıklık kazandırma veya bir ismin türünü belirtme, anlamını sınırlama, konumunu belirleme gibi gö-revler yüklenir. İki isim arasındaki bağlantı koparsa oluşan ortak anlam kaybolur. İki ismin kazandığı ortak anlam terkiple sağlanır ve tamamlayan bağlantılarla bü-tünlük oluşur. “Sistematik Uygulamalı–Alıştırmalı Arapça Terkip Sistemi ve Karşıtsal Çözümlemesi” dilin yapı taşları olan kelimelerle terkip sistemi işleyişini hissedi-lir, belki dokunsal nitelikte edinim hedefinde gerçekleştirir. Sistemi duyularla kavratarak öğreneni bilgi karmaşası içinde boğulmaktan kurtarır. Öğrenilen her bilgiyi dil sistemi içinde kendi yerine yerleştirir, rastgele bilgi yığmaktan sakın-dırır. Ne öğrenilir, niçin öğrenilir, nerede ve nasıl kullanılır bilinciyle öğrenmeyi edinime dönüştürür. Bu naçiz çabanın Arapça öğrenen ve öğreten tüm gönül erlerini hedefe ulaştırmasını Mevlâ’dan yürekten niyaz eder, üzerimde tüm hakkı olanlara özel-likle de inceleme lütfunda bulunan; Em. Kd. Öğ. Alb. Nevzat Salih GÜVEN, Yrd. Doç. Dr. Ahmed AZZAVİ, Prof. Dr. Mehmet YAVUZ ve Prof. Dr. Ahmet Suphi FURAT’a en içten teşekkür ederim. Prof. Dr. Candemir DOĞAN

2011'den itibaren Arap Devrimleri sürecinde Selefi yapıların tutumları ele alınmaktadır.

SUDAN ARAPÇASINDA YER ALAN TÜRKÇE KELİMELER VE GEÇİŞ YOLLARI, 2023