KUR'ÂN'DA TEMEL FİKİRLER -Hanif Kelimesinin Kavramı (Özet)

Kur'an-ı Kerim, bilim ve felsefeden uzak, sözcük yönden zengin ama kavram dağarcığı bakımından oldukça fakir bir toplumda indi. Kur'an-ı Kerim, kendisini insanlığa hidayet rehberi olarak niteler. Bu bağlamda Kur'an-ı Kerim, getirdiği inancın esaslarına binaen insanoğlunun evrene, hayata ve hayat ötesine nasıl bakması gerektiğini kendisine has bir sistemle açıklar. Kur'an-ı Kerim'de ilahiyat dediğimiz Yüce Yaratıcıya ve O'na bağlı hususlara ait bilgiler, nübüvvet dediğimiz kendilerine Allah tarafından vahiy indirilen peygamberlere ait bilgiler ve gaybiyat dediğimiz ölüm ötesi yeniden diriliş, hesap, cennet, cehennem ve cin, melek gibi görünmeyen varlıklara dair bilgiler verilmektedir. Yine Kur'an-ı Kerim'de temel ahlak prensiplerine, sosyal, siyasal, ekonomi, ekoloji, helal, haram ve günlük ibadetlere dair bilgiler de verilmektedir. Kur'an-ı Kerim bu konulara dair bilgiler verirken kendine özgü kavramlar oluşturmuş ve var olan kimi kavramları da yeniden anlamlandırmıştır. Kur'an-ı Kerim, oluşturduğu birçok kavramın nasıl anlaşılması gerektiğini açıklayıp tanımını yapmış ve bazısının açıklamasını kendisine indirilen peygambere ve kavramın içinde yer aldığı siyak sibaka bırakmıştır.

Öz Çeviri tartışmasını bir kenara koyarsak, i'câz değeri haiz Kur'ân'ın doğru çevirisini yapmak, zengin ilmî birikime sahip olmayı gerektirir. Özellikle Kur'ân'ın çevrileceği dilin yanısıra Arapçanın edebî incelikleri hakkında yetkin olunmalıdır. Mevzu bahis, deyimler gibi ekseriyetle lafzî mananın ötesinde farklı bir anlama sahip olan ibareler olunca çevirinin daha bir özen gerektirdiği yadsınamaz. Bu çalışmada ele alınan ibarelerin deyimsel niteliklerine, sahasında ağırlığı bulunan önemli birçok müfessir, eserlerinde yer vermektedir. Ne var ki bu minvalde incelediğimiz Kürtçe meâllerin ekseriyetinde bu hususun göz ardı edilerek, ibarelerin deyimsel yönlerinin çeviriye yansıtılmadığı görülmektedir. Üzerinde durduğumuz meâllerin çoğunda ibarelerin yalnızca lafzî tercümelerinin yapılması ve bazılarında Türkçe meâllerden etkilenerek söz konusu ibarelerin çevrilmesi ciddi hata olarak değerlendirilebilir. Abstract If we put away the discussion on translation, to make the right translation of the Qur'an with the value of i'caz requires to have a rich scientific accumulation. Especially one must be competent on both the language to which the Qur'an will be translated and the literary subtleties of the Arabic language. If we concern about idioms that have different meanings in spoken language, it can not be denied that translator must be more attantive. Many important commentators, who are competent in the field, touched on the idiomatic qualities of expressions which has mentioned in this study. Howewer it is seen that, in most of Kurdish translations which we have analyzed in this manner did not pay no mind on that matter and the idiomatic of the expressions did not reflected in translation. Only literal translations of expressions and the influences of Turkish translations can be regared as a serious mastakes

Biz, bu makalemizde, el-Cürcânî ve es-Sekkâkî’nin genel olarak takdim konusuyla ilgili görüşlerini esas alarak, fiil cümlesinde câr-mecrûrun âmiline takdiminin cümlenin anlamsal yorumunu nasıl değiştirdiğini ele alacağız. Bu sözdizimi değişikliği nedeniyle takdimin cümleye hangi ek/belâgî anlamlar kattığını inceleyeceğiz. Bu teorik çerçeveye göre, Kurân- ı Kerîm’de câr-mecrûrun fiiline takdim edildiği bazı örnekleri ele alacağız. Örneklerde sözdizimi değişikliği nedeniyle açığa çıkan ihtimam ve tahsis gibi anlamlara özellikle vurgu yapacağız. Makalede isim cümlelerinde câr- mecrûrun takdimi konusu ise kapsam dışı bırakılmıştır.

Bu makalede, bağışlamanın bir yolu olarak Kur'ân'da yer alan 'tekfîr/tekfîru'sseyyiât' yani, günahların örtülmesi ve affedilmesi ele alınmaktadır. Konu 'tekfîr' kavramı üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu kavram ile aynı manaya gelen diğer benzeri kavramlarda (tebdil/değiştirmek ve izhâb/gidermek, silmek) ilgili ayetler çerçevesinde detaylıca işlenmektedir. Bu ayetlerde vurgu yapılan ortak temel nokta, kötü eylemlerin (seyyie) iyi eylemler (hasene) ile örtülmesi, değiştirilmesi ve silinmesi hadisesidir. Böylece bu makalede, aşağıdaki şu sorulara cevap aranacaktır. Kur'an'da kötülüklerin iyiliklerle örtülmesi/silinmesi bağlamında 'hasenât' ve 'seyyiât' ile hangi tür eylemler kastedilmektedir? Kötü amellerin silinme keyfiyeti nedir? Kötülüklerin iyiliklere çevrilmesi dünyada iken mi yoksa ahirette mi vuku bulacaktır? Kötülüklerin silinmesi kendiliğinden mi yoksa tevbe ile mi gerçekleşir? Anahtar Kelimeler: Tekfîr, Tebdîl, İzhâb, Seyyiât, Hasenât.

GİRİŞ Yüce Allah tarih boyunca birçok peygamber göndermiş; hepsine de kendi dillerinde vahiy indirmiş, kutsal kitap vermiştir. Bunun amacı, Yüce Allah'ın mesajlarını insanların anlayabilmesidir. Mesela buna göre Tevrat, Hz. Musa'ya (as) İbranice olarak; İncil, Hz. İsa'ya (as) Ârâmice olarak; Kur'ân da Hz. Peygamber'e (sav) Arapça olarak indirilmiştir. Bu dillerin seçilmesinin sebebi, kendisine peygamber gönderilen toplumların bu dilleri konuşmasıdır. Yüce Allah bu kutsal kitapları, genel olarak kabul edildiği üzere, hem lafız, hem de mana olarak, yani lafız-mana bütünlüğü içerisinde, peygamberlerine çeşitli dillerde vahyetmiştir. Son zamanlarda, Kur'ân vahyinin mana olarak Yüce Allah'a, lafız olarak ise Hz. Peygamber'e ait olabileceğine dair birtakım söylemler dile getirilmiştir. Fakat bu yaklaşım, her ne kadar temelleri kısmen İslâmî gelenekte bulunsa da, İslâm âlimlerinin çoğunluğunun benimsemediği, şâz bir görüştür. Ayrıca bu son ifade ediliş şekliyle, geleneğimizde kesinlikle mevcut değildir. Bu tartışmanın, bir kafa karışıklığına yol açması sebebiyle konuyu ele almaya karar verdik.

DergiPark (Istanbul University), 2010

Hakan UĞUR * ÖZET Sözlükte bir şeye engel olmak, işi sağlam yapmak ve sağlamlaştırmak, sözde ve fiilde isabetli olmak ve her şeyi yerli yerine koymak gibi anlamlara gelen hikmet kelimesi Kur'an'da on dokuz ayette, yirmi defa geçmektedir. Hikmet kelimesi, geçtiği ayetlerde değişik anlamlar taşır. Müfessirlerin açıklamaları göz önünde bulundurulduğunda hikmet kelimesinin Kur'an'daki anlamlarıyla ilgili olarak şu yorumu yapmak mümkündür: Hikmetin bir ilmî, bir de amelî boyutu vardır. Hikmetin geçtiği ayetlerin tefsirini yaparken bazı müfessirler hikmetin ilim boyutunu, bazıları amel yönünü, bir kısmı da hikmetin ilim ve amelden ibaret olduğunu vurgulamışlardır. Hikmet, kişiyi güzel ameller yapmaya götüren, kişinin ahlâkının olgunlaşmasını sağlayan sağlam ve faydalı ilim ve anlayış manasındadır. Bu manasıyla hikmet, İslâm'daki iman-amel bütünlüğüyle de alâkalı bir kavramdır. Kur'an'a göre hikmete atfedilen ikinci ve önemli bir mana da nübüvvet ve vahyin uygulanması olan Sünnettir. Kur'an'da hikmete atfedildiğini düşündüğümüz diğer bir mana da Kur'an'ın kendisi ve Kur'an'da geçen hükümlerin açıklamalarıdır.

Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2021

By nature, the human spirit is full of feelings of both anxiety and hope. These feelings are quite effective in enabling the human being to develop and acquire a personality. The Holy Qur’an frequently refers to the feelings of anxiety and hope that are conceptualized respectively as havf and reca’. This study aims to evaluate the way the Holy Qur’an addresses these two feelings that surround the human spirit as of initial moments and also to present a viewpoint about how the place of these feelings in a human’s ego is supposed to be. Certain questions on which this study focuses on the basis of the Holy Qur’an are as follows: What do havf and reca’ literally mean? What are the other concepts that have meanings conceptually akin to havf and reca’? In what forms do havf and reca’ exist in a human being’s construct, and what are the effects, advantages, and disadvantages of havf and reca’ on a human being’s life? In which contexts are these concepts addressed in the Holy Qur’an? In the study shaped as per the questions above, a semantic method was utilized, and by analyzing the verses of the Holy Qur’an in detail, different usages of the concepts of havf and reca’ were evaluated. Thus, this study endeavored to present the framework found in the Holy Qur’an about anxiety and hope that were two basic feelings of the human spirit. In the Holy Qur’an, in places where the effects of probably negative incidents, which are expected to occur in the future, on human beings are told, the concept of havf means anxiety. On the other hand, as a feeling that emerges as a consequence of a danger encountered at the present moment, havf means fear. Throughout the Holy Qur’an, havf is mostly cited in parts where doomsday, life after death, and Allah’s wrath are mentioned. In places where havf is used in this context, it will be etymologically more accurate to refer to havf as anxiety because, throughout the Holy Qur’an, havf is not expressed as a type of fear meaning trepidation, horror, and scare. Such a spiritual state will undoubtedly give rise to negative consequences on a human being’s relationship with its creator. What is meant by havf in the Holy Qur’an is a type of fear that appears inside a human being in the form of a destructive pain felt by the heart, disturbs the spirit, keeps the person constantly on alert, and mostly influences the heart rather than exhibiting external symptoms. It refers to earthly fears and concerns and religious concerns such as the concern about suffering divine pain, anxiety about doomsday, and worry about committing sins. In the Holy Qur’an, the concept of havf has certain aspects in association with the concepts of haşyet, reabe, rehebe, rav’, şefeka, usr, ğamm, feze‛, hemm, vecs, vecel, and vikaye. The meaning of anxiety as per the concept of havf becomes clearer when the aspects of the above-cited concepts associated with havf are analyzed. In this sense, havf should be evaluated by considering its broad meaning context. As per the Holy Qur’an, the anxiety felt at extreme levels is accepted as an element bruising the feeling of confidence in Allah. A true believer is not asked to be in a fear that terrorizes him/her all the time, rather, the true believer is asked to make his/her consciousness the harbor of anxiety that will dissuade him/her from turning toward wrong deeds and acts. In this direction, the experiences of anxiety observed in prophets’ lives, which are the prime examples for human beings, are presented and the prophets’ methods for coping with anxiety are introduced to human beings as a model. The anxiety produced by a believer’s consciousness about being accountable to Allah after death for his/her earthly acts is viewed as a motivation urging the believer to commit proper deeds and acts. On the other hand, the experiences of anxiety that human beings have due to being in an examination in earthly life are addressed in the Holy Qur’an, and under these circumstances, the human being is invited to get rid of elements of anxiety with patience and belief. In the Holy Qur’an, reca’ (hope) points not to a feeling embraced by the true believer with a passive attitude, but to a spiritual state in which the true believer is conscious, knows what he/she desires, and tries to fulfill the requirements to attain what he/she desires. Emel, sekine, tama‘, ferah, felah, and yüsr are concepts associated with reca’. When reca’ is evaluated in association with these concepts, the approach of the Holy Qur’an toward what function and meaning the hope has for the human ego is more comprehensively and clearly understood. In the Holy Qur’an, reca’ comes forward as a basic feeling that is supposed to be present in a true believer’s ego, and also, an association is established between being hopeful and having a strong faith. Hereby, hope is contextually associated with such topics as belief in Allah, good deeds, and earthly and heavenly happiness. A human being is primarily supposed to hope to reach the creator and His beneficence. It is intended that the person will attain the feeling of hope and its accompanying consequences such as ferah, felah, and sürur by setting the right moral behaviors as the target.

Verbs Attributed to the Unwise Beings by Quran: A Review in the Context of Riwayah and Dirayah Commentaries, 2014

Kur'ân-ı Kerîm, insanlığın hidayeti için gönderilen son ilahi kitaptır. Ancak Kur'ân'ı, sadece insanın dini yükümlülükleri ile sınırlandırmamız mümkün değildir. İnsanın bilgi sınırlarını aşan gaybî konular da Kur'ân'da sıklıkla yer alan hususlardandır. Cemâdât, hayvânât ve nebâtâta nispet edilen bazı fiiller, bu gaybî konular arasında yer alır. Bu bağlamda Kur'ân'da konuşma, tesbih, secde, salât, haşyet gibi daha çok insana özgü bilinen fiillerin, insan dışındaki söz konusu varlıklara isnat edildiği dikkat çekmektedir. Tefsirin uzun tarihi geçmişi içinde müfessirler, bu ayetlerin yorumu üzerine oldukça kafa yormuşlardır. Rivayet ve dirayet tefsirleri incelendiğinde ilgili ayetlere farklı yorumlar getirildiği görülmüştür. Bu yorumlar daha çok hakikat ve mecaz ekseninde yoğunlaşmıştır. İşte bu çalışmada rivayet ve dirayet tefsiri geleneğindeki mezkûr yaklaşımlar ele alınmış, ardından her başlık altında genel bir değerlendirme yapılarak tercihte bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Cemâdât, hayvânât, nebâtât, rivayet, dirayet. Verbs Attributed to the Unwise Beings by Quran: A Review in the Context of Riwayah and Dirayah Commentaries Abstract The Holy Quran is the last divine book sent for the guidance of humanity. However, it is not possible to limit the Qur'an only with people's religious obligations. Being above the limit of human intellect, the unknown (gayb) topics, too, is one of the frequently mentioned issues. Some verbs attributed to the inanimate objects, plants and animals are among these topics. In this respect, it is noted in Quran the verbs, known unique rather for people, such as talk, praise, prostrate, pray and fear are attributed to beings apart from human beings, as well. In the long history of Tafsir, Quran commentators pretty much thought over the interpretation of these verses. When riwayah and dirayah Tafsir books were examined, it was seen the verses were interpreted differently. These comments were rather centered on the line of truth and metaphor. In this study, aforementioned approaches in the tradition of Riwayah and Dirayah tafseer were discussed and subsequently opted by having an overall review under every title. Keywords: Jamadat (Inanimate objects), Haywanat (animals), Nabatat (plants), riwayah(narrative), dirayah (ability)