TEMATİK VE BAĞLAMSAL AÇIDAN KUR'ÂN'DA " İNTİKAM " KAVRAMI

İNSANIN SORUMLULUĞU BAĞLAMINDA KUR'ÂN'DA NİMET KAVRAMI, 2018

Öz Sorumluluk, insanoğlunu diğer canlılardan ayıran özelliklerden biridir. İnsan, bağımsız düşünebilen ve tercih hakkı olan bir varlıktır. Yeryüzündeki her şey insan için yaratılmıştır. Akıl ve irade yanısıra insana sayısız nimetler verilmiştir. İnsan bütün bu nimetlerden hesaba çekilecektir. Sorumluluk, akıl ve idrak sahibi varlıkların bir kuralın ihlali veya iradî bir fiilin işlenmesi ne-ticesinde karşı karşıya kalacakları hukuki durumdur. Aklî ve vahyî deliller, dünyadaki en kıymetli varlıklardan biri olan insanın mesuliyetini göstermek-tedir. İnsanoğlunun imtihanı ve sorumluluğu bağlamında nimetler önemli un-surlardandır. İnsanın sorumluluğu bağlamında Kur'ân'da nimet kavramını izah etmeyi amaçladığımız bu çalışmada insanın irade ve fiillerine, sorumluluğuna, nimet kavramının anlamlarına, Kur'ân'da kullanılış biçimlerine ve nimet manasında kullanılan bazı kelimelere değinilmiştir. Yine bu noktada nimetlerin hikmetle-ri, insanın nimet karşısındaki konumu ve nimetlere mukabil insandan istenilen görevler izah edilmiştir. Nimet, olumlu ve olumsuz yönleri olan geniş bir kav-ramdır. Bu yüzden dünya ve ahiret hayatı açısından insanın sorumluluğu ve bununla irtibatlı olarak nimet unsurunun önemi üzerinde durulmuştur.

Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006

KUR'AN'DA ŞEHİTLİK KAVRAMI, 2018

ÖZ İlahi dinler, insanın dünya hayatında bir takım sorumlulukları yerine getir-mek üzere yaratıldığını ifade eder. Teklifin sahibi olan Allah, insana sorumlu-luklarını yerine getirecek donanımı ve yeterlilikleri vermiştir. Fakat inkârcılar, her türlü imkâna rağmen, inkârlarına mazeret ve bahaneler üretebilmişlerdir. Kur'ân'da, teklifteki yeterliliğin sağlandığı, insanlar için Allah aleyhine hiçbir delilin kalmadığı dolayısıyla ileri sürülebilecek tüm gerekçelerin asılsız bahaneler olacağı vurgulanmıştır. Anahtar Kelimeler: İlahi teklif, inkârcı mazeretleri, ahiret ABSTRACT Excuses of Disbelievers and their Invalidity in the Quran Divine religions reports that human beings were created to fulfill the some responsibilities in this world. God, the possessor of divine proposal, has given to human beings the equipment and qualifications to enable to fulfill his responsibilities. But the unbelievers, in spite of every opportunity, was produced some excuses and pleas for their denials. In the Qur'an, emphasized that the proposal qualification was provided and the people no longer has evidence against God and therefore all the arguments put forward are baseless.

İLÂHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ

ÖZET "İnsan" kelimesini incelediğimizde bu kelimenin köken itibariyle iki farklı kullanımı olduğunu görmekteyiz. Bunlar; "ünsiyet" ve "nisyan" kavramlarıdır. "Ünsiyet" insanların birbirleriyle uyum içerisinde yaşaması durumudur ki bu insanların toplum halinde yaşaması gerçekliğini ortaya koyar, "nisyan" ise unutmak manasına gelmekte olup, insanın unutkan bir varlık olduğuna işaret eder. Bir şeyin unutulması onun önceden biliniyor olduğunun göstergesidir. Dolayısıyla insanların unutmuş oldukları hakikatleri tekrardan hatırlamaları için Allah insanlığa peygamberler göndermiş ve vahiy ile onları desteklemiştir.Bundan dolayıdır ki Kur'an'ı Kerim'de yer alan zikir ile ilgili ayetlerin genelinde hatırlatma bağlamı yani peygamberler, peygamberlere gönderilen ilahi mesajlar, vahiy, Tevrat, Kur'an vb. yer almaktadır.

2019

ÖZET Bu çalışmamızda dilimizde çok kullandığımız ve Kur'an'da sık geçen "belâ, cezâ, fitne, musibet ve azab" kelimeleri üzerinde durduk. Bu kelimeler arasında an- lamsal benzerliklerin yanı sıra, kullanımda bazı farklılıkların da olduğunu tespit ettik. Sözünü ettiğimiz kelimeler dilimize kök saldıklarından, Türkçe'deki anlamlarını verdikten sonra Arapça anlamlarını verdik. Daha sonra sözü edilen kelimeleri ayet ve hadisler ışığında incelemeye devam ettik. Böyle bir çalışma ayrıca, dil kültürümüzün İslam kültüründen ne derece etki- lendiğini göstermesi bakımından da anlamlı olacaktır. ABSTRACT A Semantic Analysis On Meaning Field Of Belâ Concept in The Qur'an And Hadiths This study is intended to focus on "belâ, cezâ, fitne, musibet ve azab" concepts, which we often we in our daily life, and which frequently take place in Quran. We have determined that along with semantic similarity of these words, there are some diffrences as well. Because of the ...

Descending of the Qur’an in Three Echelons, 2018

Bu makale, Kur’ân’ın Hz. Peygamber’e indirilişi ile ilgili görüşlerden biri olan “Kur’ân’ın üç aşamalı indirilişi” fikri üzerinde cereyan eden tartışmaları konu edinmektedir. Sahabeden İbn Abbas’a dayandırılan ve sahih senetlere sahip olan bu fikir, Kur’ân’ın Levh-i Mahfuz’dan yakın semâya topluca, tek seferde indiğini akabinde buradan nüzûl ortamındaki olaylarla irtibatlı bir şekilde Allah Rasûlü’ne peyderpey nâzil olduğunu ifade etmektedir. Kur’ân’ın, indirilmeden önce ve bir şekilde kitap olarak bulunduğunu ortaya koyan bu görüş özellikle modern çalışmalarda vahiy-olgu münasebetini zayıflattığı hatta dikkate almadığı, tekellüflü yorumlara mahal teşkil ettiği, insan hürriyetini nakzettiği, metodik sorunları bünyesinde barındırdığı ve mezhebî ön kabullerin bir yansıması olduğu kabul edilmekte ve dolayısıyla eleştirilmektedir. Makale, öne sürülen bu görüşleri dinî ilimlerin verileri ve fikrî bütünlüğü çerçevesinde tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Elde edilen veriler çerçevesinde, Kur’ân’ın üç aşamalı indirilişi fikriyle ilgili özellikle son dönemde dile getirilen bu eleştirilerin, klasik düşüncenin bütünlüğü içinde tutarlı cevaplarının bulunduğu ve bazı eleştirilerin de gerçeği yansıtmadığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kur’ân-ı Kerîm, İnzâl, Üç Aşamalı İndirilme, Vahiy-Olgu İlişkisi, İbn Abbas. This article deals with discussions that have arisen on the idea of “descending of The Qur’ān in three echelons”. This idea is one of the views about descending of the Qur’ān to the Prophet. This idea that is based on the authentic chain of narration from Ibn Abbās is the companion, expresses that the Qur’an descended from Lawh Mahfūz to samā ad-dunyā wholly and afterwards from samā ad-dunyā to Messenger of God gradually and in connection with events in the context of the revelation. This idea that suggests the Qur’ān was a book before it was descended, is criticized especially in modern studies for some reasons. For example, it is weakening the relation between revelation and phenomenon, in addition, doesn’t take into consideration it, and it has been a place for constrained interpretations, it also disaffirms to the independence of human, it contains methodical problems, it is a reflection of the sectarian presuppositions. This Article aimed to analyze these ideas in the frame of Islamic sciences data and their integrity. According to the obtained data, it has been detected that for expressed criticisms in recent times about the idea of “descending of The Qur’ān in three echelons” consistent answers in the integrity of traditional thought and some of these criticisms don’t reflect reality. Keywords: The Holy Qur’ān, Inzāl, Descending in Three Echelons, The Relation Between Revelation and Phenomenon, Ibn Abbās.

KADER KELAM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, 2018

Kelam ilminin ana konularından birisi nübüvvet konusudur. Mucize ise nübüvvetin ayrılmaz bir parçasıdır. Her peygamber nübüvvetini ispat için mucizeler göstermiştir. Kur’an’ı Kerim, insanların ve cinlerin bir araya gelerek benzerini ortaya koymaları konusunda meydan okumuştur. Bu meydan okuma ne o dönemde ne de sonraki asırlarda karşılık bulmuştur. Tahaddînin karşılık bulamaması ise harikulade bir durum olarak kabul edilerek Hz. Muhammed’in nübüvvetinin ispatı bağlamında değerlendirilmiştir. Kur’an hangi yönü ile mu’ciz olduğu İslam âlimlerinin asırlardır tartıştığı bir meseledir. Daha çok Kur’an’ın belâğat yönü ile mu’ciz olduğunu düşünen İslam âlimleri, Kur’an lafızlarındaki fesâhatin ve akıcılığın, okunması sırasındaki musikinin insan üzerinde bıraktığı psikolojik etkiden de söz etmişlerdir. Bu etki, Müslim, gayrimüslim, Arap olan ve olmayan tüm insanları etkisi altına alan bir durum olmasından dolayı üzerinde önemle durulması gereken bir durumdur. Bu çalışmada Kur’an’ın insan nefsi üzerindeki etkisinden, bu etkinin kuranın farklı bir icaz türü olarak psikolojik i’cazının olup olmadığı araştırılacaktır.

Kur'an; seçtiği ibarelerin yapısıyla, oluşturduğu cümlelerin kurgusuyla, bu cümlelerde geçen kavramların anlam zenginliğiyle mana incelikleri içeren kutsal bir kitaptır. Bu inceliklere vakıf olunabilmesi için ise çok ciddi gayret ve araştırmalar gerekmektedir. Bu düşünceden hareketle Kur'an ibarelerinin derinlemesine araştırılıp en ince ayrıntısına kadar vakıf olunması kavram araştırmalarında Konulu Tefsir Metodu'nun günümüzde sıkça başvurulmasına sebep teşkil etmiştir. Kısaca Konulu Tefsir Metodu, Kur'an'da herhangi bir konu ile ilgili bütün ayetleri toplayarak, ilmi bir incelemeye tabi tutup Kur'an'ın o konuya veya kavrama yaklaşımını ortaya koymaya çalışmaktır. Dolayısıyla tümevarım yöntemiyle "parçadan bütüne" varma, Kur'an'ın manasının anlaşılmasında kolaylıklar sağlamış ve sonucu müspet manada etkileyen bir yöntem olmuştur. İnsan birçok nimetlere mazhar bir varlıktır. Kur'an bu nimetleri sık sık hatırlatmış ve insanın bu nimetlerle bir yere ulaşmasını istemiştir. Biz acaba bu nimetlerin ne kadar farkındayız? Kur'an bize ne gibi nimetleri zikretmektedir? İşte biz de çalışmamızda Kur'an'ın anlaşılmasına bir nebze katkıda bulunmak için "KUR'AN'DA NİMET KAVRAMI" adı altında nimet kavramını derinlemesine incelemeye çalıştık. Çalışmamızın ilk bölümünde nimet kavramının hangi manalara geldiğini ve nimetle aynı kökten türemiş olan in'am, na'met, naîm, gibi kelimeleri inceleyeceğiz. Ayrıca nimetle aynı manayı ifade eden âlâ, hayr, rahmet gibi kavramları ele alarak aralarındaki farklılıklar üzerinde duracağız. Bunların yanı sıra zıt manaya gelen belâ, azab, hızy, gibi kavramlar ve Kur'an-ı Kerim'de kullanılışları üzerinde duracağız. İkinci bölümde ise Kur'an'da nimet kavramının kullanılış şekilleri ve hangi şeyler için nimet ifadesinin kullanıldığını incelemeye çalışacağız. Kur'an'da zikredilen nimetleri ilk olarak Dünyevî-Uhrevî olmak üzere iki kısımda inceleyeceğiz. Dünyevî nimetleri ise maddî ve manevî olmak üzere iki ana başlık altında değerlendireceğiz. İman, nübüvvet, hikmet, akıl gibi nimetleri manevî nimetler içerisinde rızık, aile, denizler, hayvanlar gibi nimetleri ise maddî nimetler içerisinde mütalaa edeceğiz. Uhrevî nimetlerde ise asıl nimet yurdu olan cennet ve cennetteki nimetler üzerinde duracağız. Bu bölümde de nimetleri maddi ve manevi olarak iki kısımda değerlendirmeye çalışacağız. Maddi nimetler olarak; bahçeler, gölgelikler, nehir ve pınarlar, cennet yiyecek ve içecekleri, oturaklar, meskenler, kadın ve hizmetçileri zikredebiliriz. Manevi nimetler olarak ise; rahatsızlık verecek şeylerin kaldırılması, v ru'yetullah ve rıdvanı zikredebiliriz. Çalışmamızda bu plan çerçevesinde Kur'an'da nimetin hangi şeyler için kullanıldığını ele almaya çalışacağız. Çalışmamda emeği geçen danışman hocam Prof. Dr. İsmet Ersöz, Prof. Dr. Zekeriya Güler, Yrd. Doç. Fethi Ahmet Polat ve Hakan Uğur Bey'e teşekkürlerimi arz ediyorum.