ŞER'İYYE SİCİLLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİ

Şer'iye sicilleri Osmanlı Devleti tarihi açısından önemli bir kaynak durumundadır. Siciller yazıldığı dönem ve bölgenin sosyo-kültürel, ekonomik ve askeri durumlar hakkında bilgiler vermektedir. Siciller taşrada en önemli görevlilerden olan Kadı gözetiminde yazılmaktadır. Mahkemede görüşülen konuların yanı sıra merkezden gönderilen emir ve fermanları da işleyen siciller Şer'iye defterlerine kayıt edilmektedir.

HATAY ARAŞTIRMALARI II, 2016

İslam Ansiklopedisi (DIA), 2010

Kadı sicilleri, kadı divanı, mahkeme kayıtları, sicillat-ı şer'iyye ve yaygın kullanımı ile şer'iyye sicilleri denilen bu defterler kadı yahut naibi tarafından tutulmakta ve çeşitli türden belgeleri içermektedir. Osmanlı Devleti'nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar arasındaki hukuki ilişkilere dair kayıtları içeren bu defterler Osmanlı hayatının aile, toplum, ekonomi ve hukuk gibi birçok alanının tarihi için en önemli kaynaklardır.

Şer'iye sicillerinin ne olduğu? Ne amaçla tutulduğu Veya hangi konular hakkında bilgiler içerdiğinden önce, kimler tarafından ve hangi yetkiler kullanılıp, bu kayıtların tutulduğuna bakmamız gerekir. Osmanlı Devleti'nde kadı, beylik döneminden beri fethedilen yerlere hukuku temsilen bir kadının, idareyi temsilen bir subaşının tayini yerleşmiş bir gelenekti. Osmanlı kadısı İslam devletleri içinde özgün bir yeri olan adliye ve mülkiye görevlisidir. Memuriyeti kendinden önceki İslami asırlardaki meslektaşlarına göre daha geniş yetkilerle donatılmıştır. Ayrıca tahsili, mesleğe geçişi ve terfii itibariyle de gelişmiş bir hiyerarşiye ve kurallar bütününe tabidir. İlmiye sınıfına mensup olan Osmanlı kadısı son İslam devletinin geniş ve renkli coğrafyasındaki temsilcisi, bu dünyayı baştan sona en iyi tanıyan memur tipidir ve bu devletin hukukçular sınıfını şahsında temsil eden meslek adamıdır. Mesleğe giriş, terfi, tayin yerlerindeki çeşitlilik sebebiyle bütün devlet görevlileri içinde kaza silkine girenlerin hem Osmanlı devlet işlerinin mali, idari, askeri kompartımanlarını hem de Anadolu. Rumeli coğrafyasının birçok noktasını tanımaları kaçınılmazdı. 1 Kadı sicilleri diğer bir adıyla şer'iye sicilleri, kadılar tarafından tutulan önemli kayıtlardır. Kadı defterleri, Osmanlı Devleti'nde kadılarının her türlü davalarda verdikleri kararları ve merkezden gelen emirleri kaydettirdikleri mahkeme kayıtlarıdır. Yukarıda yer alan açıklama maddesinden anlaşıldığı gibi 1 İslam Ansiklopedisi, Yıl 2001, Cilt:24, Sayfa:69 kullanabileceğimiz bilgileri şu şekilde detaylandırabiliriz. Her çeşit dava zabıtlarıyla mukavele, senet, satış, vakfiye, vekâlet, kefalet, vesayet, borçlanma, tereke ve taksim gibi fıkıh ilminin başlıca konularını teşkil eden şer'i muamelelere dair resmi kayıtlar, narhlarla esnaf teftişine ait notlar 3 Beylerbeyine, sancakbeyine, kadılara, müftülere, kale komutanlarına, defterdarlara, müderrislere, voyvodalara hitaben yazılan, ferman, berat, divan tezkeresi, mektup, tezkere gibi resmi mahiyetteki emir ve yazı kopyaları. Vakıf davaları gibi intikallerde şer'i sicillerde rastlanan cami, kilise, medrese, imaret, türbe, zaviye, tekke, kale, kervansaray adları ve bu tür tarihi binaların geçmişleriyle ilgili kayıtları, inşa ve tamir tarihleri gibi bilgileri ortaya koymaktadır, mimarlık tarihi açısından bu yönüyle bilgiler kıymetlidir. Sicillerde geçen ferman ve berat kayıtları ile köy, kasaba, mahalle, semt adları, ekonomik gelişme yönünden bugün silinmiş, oturulamaz yerler haline gelmiş köy, kasaba, mahalle, semt, hatta çiftlik ve tarım alanı gibi yerlerin belirtilmesine yaraması yönünden iskân tarihimiz ilgilidir. 4

Yasemin Işıktaç Armağanı, 2021

Trabzon Şer'iye Sicilindeki Akçaabat ve etrafı ile ilgili kayıtları daha önceki bir çalışmamızda çözümlemeye çalışmıştık. Bu yazımızda, tamamını Latin alfabesine çevirdiğimiz ve yayımladığımız bu sicilde önemli gördüğümüz bazı hususlara kısaca değineceğiz. 967 işin kaydedildiği bu sicilde, çok çeşitli olaylar ve kayıtlarla karşılaşılmaktadır. Örnek olarak Trabzon sancakbeyinin Erzurumda bir muharebede şehit düşmesi, Canca madenlerine dair bazı malumat, kürekçi bedeli, vakıflar hk. bazı bilgiler, veba hastalığı, vs. gibi kıymetli bilgiler bu sicilde bulunmaktadır.

Özet Klâsik Türk edebiyatının önemli kaynaklarından olan iir mecmûaları metin nerinde mütemmim cüz olarak kullanılagelmi ve önemli bir boluu doldurmutur. Dîvân neirlerinde, mukayeseli neir çalımalarında, kaynaklarda bahsi geçmeyen âir veya iirlerin tespitinde ve yazıldıkları dönemin edebî yapısını belirlemede mecmûalardan çokça istifade edilmitir. Ancak sınırlı sayıdaki örnekler dıında bu mecmûaların müstakil olarak neredilmedii görülmektedir. Bu incelemede mecmûaların neri meselesi çeitli yönlerden deerlendirilmeye çalıılacaktır. Anahtar Kelimeler: Mecmûa, Metin Neri, iir Mecmûaları. Abstract: Poem journals, one of the vital sources of Clasic Turkish Litrature in textual publications, has been used as a complementary part and has filled an important gap. In Divan publications, in publication works with comparisons or in the definition of the poems or poets that are not stated in the sources have been frequently benefited from to define the structures of the litrature in the written period. However, it is obvious that these texts have not been published individually, despite few examples. In this review, the journals publication ways will be evaluated in many different aspects.

Türk edebiyatına Batı edebiyatlarından ciddi anlamda çeviri faaliyetleri Tanzimat döneminde başlamıştır. Bu dönemde özellikle daha fazla etkileşimde olduğumuz için Fransız edebiyatından çeviriler yapılmıştır. Yeni Türk edebiyatında pek çok alanda öncü olan Şinasi'nin ilk baskısını 1859'da Fransız Lisanından Tercüme Ettiğim Bazı Eş'âr adıyla yaptığı ve 1870 yılındaki ikinci baskısında adını Tercüme-i Manzume olarak değiştirdiği eseri küçük hacmine rağmen Fransız edebiyatından şiir alanında kitap çapında yapılan ilk çeviri faaliyeti olduğu için öncü bir eser konumundadır. Racine, Lamartine, La Fontaine, Gilbert ve Fénelon'dan yapılan çevirilerin yer aldığı Tercüme-i Manzume'de metinlerin Fransızca asıllarına da yer verilmiş ve eser bu şekilde iki dilli olarak yayımlanmıştır. Makalemizde ilk olarak Şinasi'nin aldığı Fransızca eğitimine ve Fransız edebiyatıyla ilişkisine değindikten sonra Tercüme-i Manzume'de çeviri için seçtiği isimlere odaklanarak çeviri faaliyetindeki tercihlerini yorumlamaya çalışacağız. Ayrıca çevirilerin asıl metne bağlılık, nazım birimi ve ölçü gibi yapısal özelliklerini irdeleyerek Şinasi'nin çeviride nasıl bir yol tuttuğunu ve dikkat ettiği hususları belirginleştirmeye çalışacağız.

İKSAD Publishing House, 2020

Şer’iyye sicilleri, kadıların tuttuğu çeşitli kayıtları içermektedir. Bunların başında ilam ve hüccetler gelmektedir. Şer’iyye sicilleri, zapt-ı vekâyi sicilleri, mahkeme defterleri, kadı defterleri isimleri ile de anılmaktadır. Osmanlı Devletinden miras kalan arşiv belgelerinden olan Şer’iyye sicillerinde yerel kayıtlar tutulmuştur. Bu nedenle bu kayıtlar hem yerel alanda hem de merkez konusunda, siyasi, idari, askeri, kültürel, sosyal, ekonomik, hukuki ve benzeri farklı alanlarda bilgileri ihtiva etmektedir. Siciller, sicilin ait olduğu mahallin sosyal ve ekonomik hayatını yansıtan mahkeme kararları, kadıların, merkezi idare ile yaptığı yazışmaları, mahalli idarelere yönelik yapılan hukuki düzenlemeleri içeren ferman ve hükümleri ve halkın şikâyetleri ile dilekçelerini içermektedir. Bu nedenle, Osmanlı Devleti’nin siyasi, sosyal, idari tarihini tam olarak ortaya koymak için Şer’iyye sicillerinin incelenmesi gerekmektedir. Sicillerin genel olarak tarihe katkısına bakıldığında, önemli tarihi olaylar, önemli tarihi şahsiyetler, mahalle adları, önemli tarihi müesseseler gibi farklı konularda ayrıntılı bilgiyi ihtiva etmektedir. Bununla birlikte siciller, sadrazamlar, kazaskerler ve şeyhülislamlar gibi büyük devlet adamlarının hayatı hakkında da bilgiler içermektedir. Zira sicillerde memurların tayin edildiği yer, tarih, memurun aldığı görev gibi bilgiler kaydedildiği gibi sicillerden, Osmanlı Devleti’nin yer isimleri de elde edilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin genç kuşakları ulusal kalkınma, ekonomik ve siyasal yönden güçlenme hedefine ulaşmada vârisi bulunduğu Osmanlı Devleti’ni gerçek boyutlarıyla ve çok iyi tanımak zorundadırlar. Onlar ancak bu suretle genç Cumhuriyet’in karşı karşıya bulunduğu çeşitli sorunları analitik olarak çözebilmenin yollarını bulabileceklerdir. Tarih araştırmalarında günümüze kadar gelebilen belgeler geçmişin aydınlatılması ve geleceği daha doğru görebilmek için büyük öneme sahiptir. Bu düşüncelerden yola çıkarak Osmanlı Devleti döneminden Hicri 1310-1314 (M.1892-1896) yıllarına ait 156 Numaralı Ayntab Şer‘îyye Sicili’nin ikinci yarısını oluşturan kısmının transkripsiyonu ve değerlendirmesi yapılmışt