SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNİN EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ

Politika Notu, 2025

Etkisi her geçen gün artan küresel çevre sorunlarıyla mücadelede, çevre ile yaşam arasındaki dengeyi sağlama konusunda devletlere, işletmelere ve hatta bireylere önemli görevler düşmektedir. Küresel çevre sorunlarıyla mücadele etmek için sorumluluk alan sivil toplum kuruluşları hem birer aktör olarak hem de diğer aktörleri birbirine bağlamak için çalışmaktalar ve gün geçtikçe etki sahalarını artırmaktadırlar. Sürdürülebilirlik kültürünü inşa etmek için çabalayan uluslararası çevre STK’larına paralel olarak Türkiye’deki çevre ve diğer STK’ların çevre uygulamalarına katılımı ve sürdürülebilir kalkınma için gereken amaçlarda işbirliği yapmaları vurgulanmaktadır. Aynı zamanda küresel çevre sorunlarıyla mücadele etmek ve uluslararası alanda işbirliğine entegre olunması için STK’ların uluslararasılaşma konusundaki eksiklikleri ve sürece uygun dönüşümleri öne çıkarılmaktadır. Sivil toplum kuruluşlarının yeşil organizasyon ve yeşil insan kaynakları yönetimi açısından ele alınmasının öneminden hareketle bu çalışmada, sürdürülebilir kalkınmada sivil toplum kuruluşlarının etkilerinin artırılması ve çerçevelerinin genişletilmesi adına hem sivil toplum kuruluşlarına hem de politika yapıcılara öneriler sunulmaktadır.

ÖZ Toplum, sürekli büyüyen ve çeşitlenen bireylerden oluşan canlı bir varlıktır. Toplumdaki çeşitlenen bireyler, taleplerin ve ihtiyaçların artmasına neden olur. Taleplerin karşılanması, toplumun iyilik halinin devamı, devletin görevidir ve bunu kendi kuruluşlarıyla sağlaması mümkündür ancak tam anlamıyla gerçekleştirebilmesi zordur. Toplumun modern dünyada oluşan arz-talep dengesizliğini 'yumuşatabilmek' için örgütlenmesi gerekir. Doğasında çokseslilik barındıran sivil toplum, devlete karşı toplum ihtiyaçları için baskı unsuru oluşturan dayanışmacı ve savunmacı bir anlayıştır. Gelişmiş ülkelerde sivil toplum anlayışı, toplum için çok önemli bir konuma sahip iken gelişmekte olan ülkemizin kadrajından bakıldığında bu anlayışı toplumun ne kadar özümseyebildiği sorusuna cevap aramak gerekir. Anahtar Kelimeler: Türkiye, Toplum, Sivil Toplum, Sivil Toplum Örgütleri, Sosyal Hizmet, Sosyal Çalışma CİVİL SOCİETY FROM TURKEY THE PERSPECTİVE AND SOCİAL SİGNİFİCANCE İN SOCİAL SERVİCE FRAMEWORK OF CİVİL SOCİETY ORGANİZATİONS ABSTRACT Society is an organism that is composed by diverse individuals and grows constantly. The diverse individuals in society causes an increase in demands and requirements. The state’s duty that is maintain well-being of society and response growing demand is providing mostly by government agencies. The supply-demand imbalance of society in the modern world is avoiding by organized society. Civil society with “polyphony” is a mentality that include solidarity and defensive elements against the government for community requirements. In terms of Turkey, an answer should be investigated to how could assimilate developing countries the mentality of civil society, while the mentality in the developed countries has a very important location. Key Words: Turkey, Society, Civil Society, Civil Society Organizations, Social Service, Social Work

24–26 Ekim 2008 Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi, Bildiri Kitabı, 2008

Siyasal düşünceler tarihinde, sivil hareket ilk defa onaltıncı yüzyıl İngiltere'sinde ortaya çıkmıştır. Locke düşüncesine dayalı bu toplumsal mobilizasyon, sivil uygarlık girişimini başlatmıştır. Sivil uygarlığın, dünya-sistemsel bir paradigma olarak gelişmesi ise, kapitalizmin siyasî kurumsallaşması ile gerçekleşmiştir. 1990'lara ulaşıldığında, iktisadî kurumsallaşmasını tamamlayan kapitalist sistem, kültürel kurumsallaşma dönemine geçmiştir. Kapitalizmin küresel kurumsallaşması, yeni bir dünya düzeni altında, küresel şiddet ve küresel barış olgusunu birlikte üretmiştir. Mevcut küresel koşularda, sivil toplum kuruluşları bir denge formülasyonu olarak önem kazanmıştır. Ancak bu yeni yaklaşım, sivil toplum kuruluşlarını, küresel kurumsallaşmanın bir aracı durumuna indirgemiştir. Oysa aynı zamanda, yeni bir sivil toplum doğmaktadır.

III. Uluslararası STK'lar Kongresi, 2006

Günümüzde artan globelleşme ve devletin küçülmesi hareketi birlikte, STK’ların rol ve önemleri artmıştır. Özellikle yönetimde merkezden uzaklaşma ve yerelleşmeyle beraber yerel düzeyde STK’ların gücü artmaktadır. Bu artan güç sayesinde yerel idarelere etkileri genişlemektedir. Bu çalışmada da öncelikle STK’ların işlevleri ele alınacaktır. Daha sonra bu işlevlerin yerel yönetimleri nasıl etkilediği ve yerel yönetimlerin STK’lardan beklentileri incelenecek ve STK’ların yerel yönetimlerde etkin hale getirilmesi için çözüm önerileri sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: STK, Yerel Yönetim, Belediye.

Öz Arap Baharının Suriye'de de etkisini göstermesinden çok kısa bir süre sonrasında Türkiye'ye gruplar halinde mülteciler gelmiştir. Hükümet 'açık kapı' politikası çerçevesinde can güvenliklerinin tehlike olduğu bu insanları, sayısına bakmadan kabul etmiş ve gerekli insani yardımları yerine getirmiştir. Ancak Birleşmiş Milletler'in Cenevre Sözleşmesi'nde Türkiye'nin coğrafi şerh koşması nedeniyle (mülteci tanımlamasına uymalarına karşın) Suriyeliler mülteci olarak kabul edilmemiş, iç hukukun sağladığı 'sığınmacı' statüsü verilmiştir. Her ne kadar vatandaşlık hariç mültecilik statüsünün verdiği diğer tüm imkânlar verilse de hem bunların aşamalı olarak verilmesi hem de vatandaşlığın beş sene geçmesine rağmen hâlâ verilmemiş olması, Suriyelilerin toplumsal entegrasyonunu geciktirmektedir. Genç ve üretken nüfusa olan ihtiyaç ve Suriyelilerin potansiyeliyle birlikte düşünüldüğünde, gerekli düzenlemelerin yapılmaması durumunda büyük bir fırsat kaçırılacaktır.

Bu araştırma, Türk eğitim sisteminde sivil toplum kuruluşlarının konumlarını ve işlevlerini, okul yöneticileri ve sivil toplum kuruluşu yöneticilerinin görüşleri çerçevesinde incelemektedir. Sivil toplum kuruluşlarının, eğitim politikalarının oluşturulmasında toplumsal katılımı sağlama rolleri, örgün ve yaygın eğitim hizmetlerinin geliştirilmesi için proje bazlı katkıları, bu projelerin uygulanmasında Devlet ile işbirliği süreçleri ve eğitimin finansmanına yaptıkları aynî ve nakdî desteklerin boyutu ve oranı araştırılmıştır. Ayrıca sivil toplum kuruluşlarının eğitim sisteminin demokratikleştirilmesi, yenilikçi ve esnek bir yapıya kavuşturulması, çağın gelişmelerine uyum sağlaması bakımından öncü ve tetikleyici bir role sahip olup olmadıkları belirlenmeye çalışılmıstır. Bu amaçla, nicel ve nitel olmak üzere iki ayrı alan araştırması yapılmıştır. İstanbul ilinde 201 resmî ve özel ilköğretim ve ortaöğretim okul yöneticisine “Türk Eğitim Sisteminde Sivil Toplum Kuruluşlarının Konumları ve İşlevleri Anketi” uygulanmış ve Türkiye’de eğitim alanında faaliyet gösteren önde gelen 36 sivil toplum kuruluşu yöneticisi ile “Yarı Yapılandırılmış Mülâkat” gerçekleştirilmiştir. Okul yöneticilerinin, idarecisi oldukları okul bağlamında sivil toplum kuruluşları ile ilişki sıklıkları, türleri, derinlikleri ve bireysel olarak sivil toplum kurulusu algıları ve sivil toplum kuruluşlarından beklentileri belirlenmeye çalışılmıştır. Sivil toplum kuruluşu yöneticileriyle yapılan mülâkatlarda sivil toplum kuruluşlarının, eğitim algısı, sivil toplum kurulusu algısı, eğitim alanında devlet ile ilişkiler hakkında görüşleri, toplumla ve uluslar arası kurum ve kuruluşlarla ilişkileri ve gelecek beklentileri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Giriş Öncelikle özellikle belirtmek isterim ki bu çalışma her ne kadar amatör bir çalışmada olsa başarısından ötürü değil ama üzerine çok fazla çalışma olmadığından dolayı Türkiye'de bu alanda yapılan az sayıda çalışmadan biridir. Bu konudaki akademik literatür eksikliği bu çalışmaya kaynak sağlamada karşıma çıkan büyük bir sorun oldu. Belki birazda bunun yüzünden bu çalışmada bizim aslında köklü bir sivil toplum düşüncemizin olduğunu aslında bir takım dünya devletlerinden daha köklü STK'larımızın olduğunu bu yüzden de bu alanda bir diriliş sağlamamız gerektiğini vurgulama ihtiyacı duydum. Bir şekilde artık Müslüman ülkeler içersindeki ve tarihin bize yüklediği vizyonumuzdan dolayı insani yardımın ötesine geçmemiz gerektiğini vurguladım. Bu çalışmayı yürütürken ilk başta çalışmanın dayandırıldığı metin ve disiplinler belirtildi, sonrasında ise çalışmanın ayrıntılarına inildi. Bu konuyu incelerken ilk olarak teme kendime örnek aldığım Thianna Pafhenholz'un sivil toplumun 7 fonksiyonu olara nitelendirdiği şu temel kavramlara bir göz geçirelim

2019

Son yıllarda önemi git gide artan gönüllülük faaliyetleri ve gönüllü hizmet kavramı ile ilgili yapılan çalışmalarda artış gözlense de, literatürde bu konudaki eksiklik hala daha göze çarpar büyüklüktedir. Türkiye'de gönüllülüğün en dinamik unsuru olan gençlerin çağın getirdiği şartlar perspektifinde gönüllü olma motivasyonlarının anlaşılması, ortaya çıkarılacak gönüllü katkının verimini artıracaktır. Bu sebeple bu çalışma insani yardım alanında faaliyet gösteren bir Sivil Toplum Kuruluşunun gönüllülerinin neden gönüllü olduklarına dair motivasyonlarına odaklanarak, gönüllü olmalarını etkileyen ve sürdürülebilir gönüllülük bağlamında motivasyonlarını tespit eden bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Birleşmiş Milletler Gönüllülük Raporu (2018)'nda da bahsedildiği gibi, gönüllüler güçlü toplum oluşturulması yolundaki en büyük aktörlerden birisidir. Bu aktörün iyi bir şekilde tanınması ve Sivil Toplum Kuruluşlarında en efektif şekilde katkılar sunması için motivasyonlarının etraflıca anlaşılması büyük önem arz etmektedir. Gönüllülüğün sadece vermek değil, aynı zamanda almak olduğu gerçeğini göz önünde bulundurarak özellikle gönüllü kazanımı ve sürdürülebilirliği süreçlerinde gönüllünün ilgili Sivil Toplum Kuruluşundaki faaliyetlerinin ona neler kazandıracağı da en açık dille ifade edilmelidir. Gönüllünün beklentisi, ilgisi ve becerisinden oluşan üçgen içerisinde kendisine en uygun alanlar açılmalı ve yönetimi gerçekleştirilmelidir. Bu çalışmada uygulanan anket sonuçlarına göre gönüllülerinin önceliklerinin sırasıyla; öz değerlerini geliştirme maksatlı, topluluk aracılığı ile öğrenmek için ve daha sonra da bireysel ilişkiler geliştirme gibi sebeplerin gönüllüyü gönüllü olmaya motive eden faktörlerin başında olduğu gözlenmiştir. Even though studies having been conducted related to voluntary service by the researchers and the importance of volunteer activities has been increased in recent years, there are significant information needs in the literature. Understanding the motivation of youth who are the most dynamic element of volunteerism will contribute a lot to volunteer activities to be conducted in the future. The main purpose of this study is to determine the motivation of the volunteer giving services in the local NGOs and identify the reason why they want to be a volunteer in the context of sustainable volunteering. As mentioned in the United Nations Volunteering Report (2018) volunteers are one of the major actors in building a strong society. Identify the actor and its motivation is one of the best ways to make them give huge contributions to nonprofit Organization (NGO). The experience that volunteer will gain as they are working in a Nonprofit organization should share with the volunteer clearly in advance. The most appropriate areas where a volunteer can work effectively should identify. We should allow them to work in the area where they are interested in. Based on the survey results, the priorities of the volunteers are; enhancing self-worth, learning through community, and then to develop individual relationships are the external factors that make the volunteer motivating to become a volunteer.