Eski Van Şehri

2010

Surp Vardan Kilisesi, Eski Van Şehri'nin kuzeydoğusunda yer almaktadır. Günümüzde yapının beden duvarlarının bir kısmı ile dış örtü sisteminin tamamı yıkıktır. Yapım tarihi ve mimarı hakkında herhangi bir yazılı helge bulunmayan yapının muhtemelen 15. ya da 16 yy. inşa edildiği tahmin edilmektedir. Kare formlu ana mekandan merkezi kuhheyc geçişler köşelerde pandantiflerle sağlanmıştır. Dışa taşıntı yapmayan apsis 3.80 m derinliğinde 4. ı 5m genişliğinde olup beşgen forınludur. I\psisin iki yanında postoforion hücreleri yer almaktadır. Kilisenin aydınlattıması yedi mazgal pencere ile sağlanmıştır. Yapı da yapı malzemesi olarak kesme taş, kaba yonu ve moloz taş bir arada kullanılmıştır.

2022

Hisusyan ve Şuşanyan Birleşmiş Karma Okul (Şehir Merkezi-Kağakameç-) Hisusyan Okulu 1830'lu yıllarda Vanlı tüccar Şaran Bey Şaranyan'ın girişimi ile kurulmuştur. İsa'ya adanmış olan Hisusyan Okulu, Van şehrinin merkez okulu olduğu için, adını 1847-48 yıllarında Van şehrinde mahalli mektepler sisteminin kuruluşu zamanında almıştır [1]. Kağakameç, yani şehir merkezinde bulunan S. Diramayr (Meryem Ana) kilisesinin bitişiğinde bulunan avluda faaliyet göstermekteydi. Okul binası 1881-82 yıllarında baştan aşağı yeniden inşa edilmiş. Eskisinin yerine "daha zevkli, iki katlı, muhteşem bir bina [inşa edildi]... yeni ve uygun sınıf ayrımları ile" [2]. Okulun yeniden kuruluş döneminde öğrenci sayısı 100 idi. Orada görev yapan öğretmenin adı ise Manuel Ardamedtsyan'dı (ilerde papaz takdis olmuş ve Dionisyos adını almıştır) [3].

II. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları Sempozyumu 25-26 Kasım 2020 / Tam Metin Kitabı, 2020

Eski Van Şehri, Urartulara başkentlik yapmış mevkide, ana kayalığın güneyinde düzlük alan üzerine kurulmuştur. Burada ilk yerleşim ile ilgili kesin bilgiler bulunmamakla birlikte erken dönemlerde de yerleşim olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Ortaçağ ve sonrasında önem kazanan aşağı şehir, çift sur sistemi ile çevrelenmiştir. Şehrin sur mimarisi dıştan taş, içte kerpiç ve mühre malzemelerinden meydana getirilmiştir. Surda dört şehir kapısı yer almaktadır. Eski Van Şehri sur sistemi hakkında yapılan çalışmaların yanında 2019 kazı sezonda, yerinde yapılan gözlem ve tespitler yeni veriler sağlamıştır. Çalışmalarda surların dıştan taş ve içten toprak ile doldurulduğu belirtilmekteydi. Ancak Evliya Çelebi’nin söz ettiği geçitler ve dehlizler mevcut kalıntılar üzerinden teyit edilmiştir. Günümüze ulaşan iç sura ait kalıntılarda yıkılan ve çöken duvarlar kesitler oluşturmaktadır. Sur duvarının dıştan taş ve içe doğru kademeli çıkıntı yaptığı anlaşılmıştır. Taş duvara bitişik inşa edilen kerpiç duvarlar iki yanda çift duvar oluşturmakta ve arasında dehliz meydana getirmektedir. Surun taş ve kerpiç duvarları arasında bağlantılar oluşturulmuş ve örtü kısmı içten kemer kurgulu ve üstte bu öğenin üzerine oturtulan harç ve kayrak taş tabakasıyla sonlanmaktadır. Surun seğirdim yolunun kenarlarındaki barbatalar günümüze ulaşmamış ancak toprak katmanı görülebilmektedir. 2019 kazı sezonu içerisinde yapılan gözlem ve tespitler; harita üzerine işlenmiş, fotoğraf belgeleme çalışması ve çizimleri yapılmıştır. Sur kalıntısında kazı çalışması yapılmadan, mimari hakkında gözlemlenebilen veriler değerlendirilerek bu yayında yer verilmiştir.

KAZI SONUÇLARI TOPLANTISI 2. CİLT, 2020

ESKİ VAN ŞEHRİ, KALESİ VE HÖYÜĞÜ 2018 YILI KAZILARI (Archaeological excavations of Old Van City, citadel and mound at 2018 season)

Murat NAG/Ş muratnagis@aktue/arke%ji.com.tr