Emperyalizm: Teori ve Güncel Tartışmalar

Bilindiği üzere daha ziyade doğuya ait bir ülke olarak görülen Türkiye gibi ülkeler türlü vaatlerle Avrupa Birliği'ne üyelik beklentisine sokulmuş ancak üyelik asla gerçekleştirilmemiştir. Bu tutum batının tek taraflı faydacılık (kommensalizm) anlayışından kaynaklanmaktadır. İşte Türkiye'yi kapının önünde bekleten ve iç siyasetini yönlendiren önemli merkezlerden biri de Bilderberg toplantılarıdır. Bu toplantıların amacı Amerika, Avrupa Birliği ve AB'nin etrafında bulunan ülkelerin temsilcilerini bir araya getiren Bilderberg Toplantılarına başta Türk sermayesinin temsilcileri, gazeteciler, muhalefet partilerinin temsilcileri ve hükümet temsilcileri katılmakta ve Türkiye siyaseti etkin bir şekilde yönlendirilmektedir. Türkiye'nin ekonomi yönetimi, komşularıyla izleyeceği siyaset ve gireceği ittifaklar bu toplantılarda ortaya konulan fikir fırtınaları ve projelere paralel bir şekilde uygulamaya konulmaktadır. Bu durum doğal olarak ülke bağımsızlık ve bekasını doğrudan etkilemektedir. Bilderberg Toplantılarının sonucunda da bir karar ve herhangi bir bilgilendirme yapılmamakta, kamuoyu toplantılardan sızan haber ve dedikodularla yetinmek zorunda bırakılmaktadır.

2021

Bu dijital kitapta daha önce çeşitli mecralarda yer almış bazı yazılarımı bir araya getiriyorum. Teoriden güncele tarihten siyasete uzanan geniş bir yelpazede kendimce kalem oynatmaya çalıştığım metinlerden bir seçki oluşturmaya giriştim.

M. Kemal Aydın (2006a)

SEMİNER Konuşmacı: Filiz ZABCI Şöyle bir bölümleme yaptım: Bugünkü sunuş kapsamı içerisinde klasik emperyalizm kuramlarına değineceğim. Yarın da 1945 sonrası dönemin temel tartışmalarına ele alacağım. Bugünkü sunuşun temel çerçevesi daha çok klasik emperyalizm kuramları olacak. Politik bir dile nasıl çevrilebilir bilmiyorum, aslında ağır bir teorik çerçevesi var bu tartışmaların, ama biraz şemalaştırmak tehlikesi söz konusu olsa da, ben bu tartışmaları özet bir biçimde vermeye çalışacağım.

Journal of Turkish Studies, 2014

1795'ten sonra kurum|a §an oryantalizmin tarihi kiikeni Ortagaga kadar dayanlr. Y\I|zy|l|ard|r sfiregelen is\am kar §|t| turgok eserde gorulen oryantahst faafiyetler, Bat|'n|n bi|in<;d| §|nda Dc1gu'nun bir "fiteki" olarak a\g||anmas|na neden olmugtur. Oryantalizm Uzerine dnemli ;a|| §ma|ar\ o\an Edward Said'e gfire Dogu. Avrupa'n|n en k6k\\'1. en buyuk ve en zengin sdmurgelerinin mekém, dillerinin ve uygarlxklannm kaynag|. kfiltiirel rakibi ve en derin. en s|k tekrarlanan "Oteki" imgelerinden biridir. Ban, Dc §u'ya dteki a~;|s\ndan yak|a §arak hem kendi s|n\r|ar|n| gizmekte hem de Btekini o|mas|n| istedigi gitu tammlamaya ve anlamlandnmaya ga||$maktad|r. Edward Said'e gfire Bat|'n|n Dogu dflgiincesi her zaman Bat|'y| yflcelten ve Bat\'r\\n ilstilnlflgilne vurguyu tekrarlayan bir yap|dad|r. Bu yapx ve séylem her zaman egemen olma gabasmdadw. Batu ile Dogu kar §||a$t|g|nda bu s6y\em kendini yemden Liretir. Do|ay|s|y|a Doguyla ilgili ga|| §ma|arda Bat|'n|n h §kim|yet a|g|s\n|n ve Dogu'ya kar §| bnyarg|s|n|n (emelmde. sbmuru a|an\ar| yaratma duguncesi gE|r|'.'||mekt2dir. Bat\'n\n emperyalist pofitikalanna hizmet etmek Uzere olan geli §en oryantalizm, bir taraftan Dogu'nun bteki olarak algflanllmaslna neden olurken diger taraftan siyasi. ekonomik. askeri gibi emperyalist uygularnalarm arka plannm o|u §turrnu §tur. Hagh zihniyetinin bir devam| 0\an oryantalizm ga|\ §rna|ar|nda Dogu kfiltfirflnfl tamma. étekini anlama gabas|, Bat|'n|n ;|kar|ar\na hizmet eden ve iyi myetten uzak bir yak|a §|m|n sonucu o\arak ge\i5m| §t|r. Bu amagla gene\de Dogu'nun dzelde TC|rkiye'nIn bu politikahara kar §| geligtirecegi mi\|T biling ve duyarhk hayati énem ta5|maktad|r.

Emperyal siyaset, Roma'dan kalan bir terimdir, imperium ( dayatma) kökünden gelir. Modern kapitalizm serbest rekabetçi dönemi geride bıraktıktan sonra tekelci mali kapitalizme dönüştü; tekelci mali sermaye dayatma siyasetleriyle dünyayı nüfus alanlarına böldü, paylaşım savaşlarının ortamını yarattı.

Geçmişten Geleceğe Kıvılcımlı'yı Anlamak, 2021

Ernest Mandel, 1984’te yazdığı bir metni bitirirken çevre ülke burjuvazilerinin uluslararası bölüşümden aldıkları payı arttırmak için anti-emperyalist duyarlılığı, hatta kitlelerin anti-emperyalist eylemlerini tahvil etmeye çalışacaklarını söylüyordu. Öyle ki hem geçmişte görülen hem de gelecekte karşılaşılacak bu tavır, Mandel’e göre kapitalistler arası rekabetin temel yasasıydı. 2021 Türkiye’si göz önünde bulundurulduğunda oldukça tanıdık gelebilecek bu tavır, bir tarafta emperyalist ilişki ağlarına göbeğinden bağlanmış yerli finans-kapital ve onun siyasi sözcülerinin gündelik davranışını tarif etmektedir. Fakat, diğer tarafta bu demagojik olarak nitelenebilecek tavra reaksiyon göstererek, emperyalizm ve uluslararası iş bölümü gibi günümüz kapitalizminin temel özellikleri arasında yer alan olguların görmezden gelinmesi de bir o kadar yaygın bir davranış halini alıyor. Bu bağlamda Hikmet Kıvılcımlı’nın emperyalizm kavrayışına dair kimi hatırlatmalarda bulunacak aşağıdaki çalışma, yukarıda özetlenen açmaza dair de kimi yanıtlar vermeye çalışacaktır.

TAYYAR ARI, 2014

Tayyar Arı, "Uluslararası İlişkilerde Büyük Tartışmalar ve Post-Modern Analizler" Postmodern Uluslararası İlişkiler Teorileri - 2 : Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Yaklaşımlar, (Der. Tayyar ARI) Bursa : Dora Yayınları, 2014. Uluslararası ilişkiler alanında yaşanan değişim bu alandaki teorik tartışmaları da dinamik hale getirmektedir. Uluslararası ilişkilerde, toplum bilimlerinin diğer alanlarında olduğu gibi tek bir teori ile tüm dış politika ve uluslararası ilişkileri analiz etmek mümkün değildir. Bu durum uluslararası ilişkilerin kendine özgü nedenleri kadar toplum bilimlerinin genel niteliğinden de kaynaklanmaktadır. Temelinde insan olgusuna dayanan toplum bilimi, incelediği alanın ve ögenin değişkenliğine ayak uydurmak zorunda kalmaktadır. Bu nedenle siyasal bilimlerde ve uluslararası ilişkilerde teorik tartışmaların geçmişini devlet olgusunun ortaya çıkışına kadar geri götürmek mümkündür. Bu durum insanın ve onu etkileyen olguların sürekli değişmesinden ve bu alana uygulanabilecek genel teorilerin geliştirilmesinin doğa bilimleri kadar kolay olmamasından kaynaklanmaktadır.

Sosyoloji Dergisi, 2008

Emperyalizm kavramı, bir millet veya topluluğun diğeri üzerine doğrudan veya dolaylı, siyasî, ekonomik, kültürel veya söylemsel egemenliğini ve baskısını ifade etmektedir. Emperyalizm ‘ötekinin’ bağımsız siyasi, hukuki ve iktisadi varoluş hakkının ortadan kaldırılmasına dayanır. Diğer pek çok anahtar kavramda olduğu gibi emperyalizmin kullanımında da bir karışıklılık söz konusudur. Emperyalizmin bütün bir tanımının olmaması bu fenomenin entelektüel anlamda parçalanmasıyla sonuçlanmıştır. Bu parçalanmayı Türkçe’deki emperyalizm üzerine güncel literatürde de müşahede edebilmekteyiz. Genel emperyalizm literatüründeki sorunlara ek olarak Türkçe’de kavramın kullanımı ve literatürde ele alınma biçimi ile ilgili ciddi sorunlar mevcuttur. Bu sorular kavramın yüzeysel, konjonktürel ve gelişigüzel kullanımından kaynaklanmaktadır. Bu makalede Türkçe’deki emperyalizm literatürü genel olarak değerlendirilmekte ve 2000 sonrası literatür özel olarak incelenmektedir.