Fatih Dönemi Mescid Merkezli Eyüp Mahalleleri

Suriçi İstanbul Fetihten Önce ve Fetihten Sonra, 2017

Erdem

Üskiip İsa Bey Camii Haziresi'ııdeki on yedi adet şahide form, işleniş niteliği ve tasvir özellikleri bakımından kapsamlı bir şekilde tanıtıldıktan sonra önce kendi aralarında daha sonra da farklı bölgelerdeki Osmanlı şahideleri ile karşılaştırma ve değerlendirmeleri yapılarak Türk Sanatındaki yerleri belirlenmeye çalışılmıştır.

İSTEM, 2022

Öz Anadolu'da, günümüze kadar gelebilen ilk alçı mihrap örneğine 12. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Harput Ulu Camii'nin avlu mihrabında rastlanmaktadır. Bir sonraki yüzyılda ise alçı mihrapların yapımına devam edilse de asıl geliĢimini 14. yüzyıldan itibaren Geç Beylikler ve Erken Osmanlı Dönemi'nde tamamlamıĢtır. 14. yüzyıldan sonra, uygulama açısından kolay, ulaĢılabilir ve malzemenin daha rahat Ģekil almasından dolayı sıklıkla tercih edilmiĢtir. ÇalıĢma kapsamında Sivrihisar ilçe merkezinde yer alan, inĢa tarihleri 13. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar değiĢen dokuz cami ve mescitte bulunan alçı mihraplar ele alınmıĢtır. Tüm mihraplar kalıplama tekniğinde inĢa edil-miĢ ve kalıpların Ģeritler halinde kesilerek mihrap niĢi yüzeyine uygulandığı anlaĢılmıĢtır. ġerit sayıları her mihrapta değiĢkenlik göstermektedir. Çoğunluğu 15. yüzyılda inĢa edilen bu mihrapların süsleme kompozisyonlarına göre kendi içlerinde benzerlikler gösterdiği gözlemlenmiĢtir. Ancak zeminden kubbe eteğine kadar uzanan Hazinedar Mescidi mihrabı kalıplama tekniğinde yapılmıĢ olsa da yüzeyini dolduran motiflerin farklı çalıĢılmıĢ olmasıyla diğerlerinden ayrılmaktadır. Süsleme kompozisyonun yanı sıra Anadolu'da Selçuklu Dönemi ile baĢlayan ve daha sonraki dönemlerde de uygulanan çini kâse ya da seramik parçaların mihrap niĢine gömülme geleneği bu mescidin mihrabında da görülmektedir. Diğer mihraplarda kullanılan süsleme kompozisyonlarının birçoğu yapıldığı dönemde yakın coğrafyada yer alan mihrap süslemeleriyle benzerlikler gösterse de stilize çalıĢılmıĢ üzüm salkımı motifi ve pano içine yerleĢtirilmiĢ yıldız motifinin yöreye özgü olduğu tespit edilmiĢtir. AraĢtırma konusunun daha önce çalıĢılmamıĢ olması bu alandaki boĢluğu doldurmakla birlikte, özellikle 14. yüzyıldan itibaren oldukça fazla örneğine rastlanılan alçı mihrapların Sivrihisar ilçe merkezindeki uygulamalarında birbirine benzer bezeme kompozisyonlarının yapılması yerel bir üslubun varlığını göstermesi açısından önemlidir. Bu da kalıplama tekniğinde ya-pılmıĢ alçı mihrapların inĢa tarihleri farklı olsa da kalıpların uzun yıllar saklandığı ve mihrap kuru-luĢunu gerçekleĢtiren sanatçıların üslup birliği gösterdiği dolayısıyla sanatçılar ya da ustalar arasında da belirli bir teĢkilatlanmanın varlığına iĢaret etmesi açısından önem taĢımaktadır.

Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2017

Calismada ele alinan Tokat Camlibel bucaginda yol kenarinda bulunan Camlibel Mescidi, plani ve mimari ozellikleriyle tanitilmaya calisilmistir. Hakkinda fazlaca bilgi bulunmayan mescit, 13. yuzyil ilk ceyreginden itibaren ozellikle Konya ve Aksehir gibi Selcuklu baskenti ve cevresinde gorulmeye baslayan kare planli tek kubbeli mescitlerin onunde Beylikler ve Osmanli Donemi’nde asil seklini alacak “son cemaat yeri” uygulamasinin goruldugu ornekler arasinda bulunmasi acisindan onemlidir. Yapinin, benzer ornekleriyle karsilastirilarak donem icindeki yeri ve tarihi ortaya konulmaya ve oldukca harap durumda oldugu icin kurtarilmasi gereken bir kultur varligi olarak tanitilmaya calisilmistir.

Uluslararası XI. Üsküdar Sempozyumu (15-17 Ekim 2021) Bildirileri, I. Cilt, 2023

Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VIII. Eyüpsultan Sempozyumu-Tebliğler- 7-9 Mayıs 2004, 2004

3. Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, 2020

With the conquest of Istanbul by Sultan Mehmed the Conqueror, it was made some regulation concerning military and provincial (kazai) arrangements. There is, however, few offical documents and information on this regulation. Therefore there is lack of some information on social and economic situation of Istanbul in the period of Sultan Mehmed the Conqueror. In particular merely the registry of foundation (vakıf kayıtları) has recently existed from the registry of the Ottoman archieve given information in regard to the Anatolian side of Istanbul. The first registry (archive) including information on Üsküdar is the Foundation Books (Vakıf Defterleri) after the conquest of Istanbul. Such Vakıf Defterleri between the years of 1453 and 1481 contain registries and information about mahallahs of Çamlıca and Çengel villages, Salacak (the Conqueror) Mosque, Rum Mehmed Pasha Mosque and also Toygar Hamza Masjid. Besides to these mahallahs it is clear that there ought to be more settlement units in Üsküdar nahiyah in the period of Sultan Mehmed the Conqueror. A Cadastral Survey (Tahrir Defteri) has been discovered during working on the classification of the Ottoman Archives of the Presidency in the late of 2019. This Tahrir Defteri indicates detailed information on administrative units of Kocaeli sanjak. Dated by 1466 and registered by number 1160, this Tahrir Defteri contains detailed information on the Anatolian side of Istanbul. This book holds significant information on rural areas in nahiyah of Üsküdar. It will be analysed the settlement units and population of Üsküdar during that period. This paper explains the reasons of the fact that Üsküdar nahiyah was belonged to Ġstanbul in context of provincial and also belonged to Kocaeli sanjak in context of administrative during the periods of the pre-conquest and after conquest of İstanbul.

Son yıllarda Osmanlılar Dönemi'nde bilim tarihi yazıcılığının geçirmiş olduğu aşamaları belirlemeye yönelik çalışmalar giderek artmakta ve bu suretle, söz konusu dönemdeki bilim tarihi anlayışına dair genel bir fi kir edinmek mümkün olmaktadır. Yenişehirlizâde Halit Eyüp'ün İslâm ve Fünûn'u da, yayımlandığı yıl itibariyle, bu amaca yönelik çalışmalarda incelenmesi gereken eserler arasında bulunmaktadır. Dolayısıyla hem bu eserin önemini ortaya koyabilmek, hem de tarihin tozlu sayfalarında unutulmuş Yenişehirlizâde Halit Eyüp'ü geniş kitlelere tanıtabilmek için İslâm ve Fünûn'un transliterasyonunu aşağıda takdim ediyoruz.

II. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiri Kitabı, 2016