İstanbul’da Tarihsel Mekân ve Sayısal İlişkiler

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2010

El-hâsıl cemi İstanbul'u Sultan Mehmed Han yapıp, bir vechile mamur etti-kim, "etraf-ı âlemde anın misli şehir yoktur" diye seyyahlar şehadet ederler. 1 Neşrî Giriş Yerine İstanbul modern zamanlara kadar, Roma ve Kudüs gibi, yüzyıllarca insanlığın çekim merkezlerinden biri olagelmiştir. Bazen varılacak nihai nokta bazen de kısa süreliğine uğranan bir yer olarak, çeşitli amaçlarla yola çıkıp hatıralarını kaleme alan seyyahların anlatılarına konu olmuştur. Şehrin gözlemlenmesi ve bu gözlemlerin kaydedilmesi, en eski tarihlere kadar uzanan bir uğraştır. Philip Mansel'in de dediği gibi "Konstantiniyye, istisnai uzunlukta bir tarihsel belleğe sahip olan bir şehirdir". 2 Bu çalışmamızda tarih boyunca çeşitli sebeplerle İstanbul'u görme şansına erişip anılarını kaleme alan seyyahları ve böylelikle İstanbul tarihine katkı sağlayan seyahatnameleri ve seyahatnameler etrafında hazırlanmış çalışmaları incelemeyi deneyeceğiz.

DergiPark (Istanbul University), 2016

Barla, geçmişten günümüze Isparta ili içerisinde küçük fakat önemli bir mekândır. Eğirdir Gölünün kıyısına yakın, sarp dağların yamaçlarında kurulu olan bu belde güzelliğiyle ve kültürel yönüyle de önemlidir. Tarihsel olarak birçok devletlerin elinde Isparta'yla birlikte el değiştiren Barla, toplum yapısı ve yaşam biçimi, mekânsal özellikleriyle dikkate değerdir. Bu çalışmada Barla'nın Isparta çevresiyle birlikte tarihsel olarak geçirmiş olduğu değişimlerden ve kısa tarihinden, geçmişteki sosyal ve kültürel yapısından ve farklı mekânsal özelliklerinden bahsedilecektir. Çalışmada Barla'nın önemli değerleri ve kültürel simgelerine de yer verilip bu mekân ile olan ilişkileri değerlendirilecektir.

Kültürle ilişkili davranış biçimleri, kullanımlar veya törenler çoğu zaman bir mekânla ilişkilenmekte ve mekân, kültürel etkinliğin bir parçası olmaktadır. Bu bağlamda, "mekân" ve "kültür" tarihi çevreyi oluşturan ve fiziksel yapılanmaya anlam katan bütüncül nitelikler olarak ortaya çıkmaktadır. Tarihi çevreleri anlayabilmek için yapılan araştırmalarda, mekânın fiziksel yapılanması ile birlikte, o yere kullanıcılar tarafından yüklenen kültürle ilişkili işlevler ve kullanım biçimleri de tespit edilmelidir.

DÜNDEN BUGÜNE BAĞCILAR’IN 30. YILI, 2023

Kültürel Coğrafya, 2024

Coğrafi ortamın kültür oluşumu üzerindeki etkisi ve kültürün coğrafi mekânın şekillenmesindeki rolü The effect of geographical environment on cultural formation and the role of culture in shaping geographical place.

ENGELLİLİK ARAŞTIRMALARI YAZILARI, 2022

Tarihî binalar dönemine özgü mimarisi, işlevine bağlı mekânsal özellikleri, yapı teknolojisi ve yapı malzemesi ile geçmişle bağı güçlendiren önemli kültür varlıklarıdır. Kamuya açık müze, sanat merkezi, kütüphane gibi işlev ile yeniden kullanımı, tarihî yapıların ayakta kalmasına ve toplumun tarihle temasına olanak sağlamaktadır. Tarihî yapıya koruma amaçlı yeni işlev verilmesi sürecinde erişilebilirlik açısından da yapıya özel çözümler söz konusu olmaktadır. Erişilebilirlik uygulamaları temel olarak binaya yaklaşım, girişler, bina içi yatay ve düşey sirkülasyon ve servis alanlarının kullanımına yönelik fiziksel düzenlemeleri içermektedir. Çalışmada İstanbul'da tarihî binada faaliyet gösteren 26 kütüphaneden 16'sı için erişilebilirlik değerlendirmesi yapılmıştır. İncelenen örneklerin erişilebilirlik değerlendirilmesinde literatür araştırması ve 18-25 Kasım 2021'de kütüphanelerin yerinde gözleme dayalı incelenmesi ile elde edilen verilerden yararlanılmıştır. Restorasyon nedeniyle kapalı olan kütüphaneler yerinde incelemeye dâhil edilmemiştir. Kütüphane binası ölçeğinde; konum, özgün işlev, yapım tarihi, kütüphanenin binada açılış tarihi bilgileri tablolaştırılmış, yol, kaldırım yaklaşımı, bahçe girişi, bahçe dolaşımı ve bina girişi için erişilebilirlik değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirmede erişilebilirlikle ilgili mevzuattaki ölçütler dikkate alınmış olmakla birlikte, tarihî yapı için esnek çözüm kapsamında değerlendirilmiştir. İstanbul'da yazma eserler, müze kütüphanesi, halk kütüphanesi, çocuk kütüphanesi ve özel kütüphane olarak farklı türde kütüphane tarihî binalarda işlevini sürdürmektedir. Tarihî yapının özgün işlevinin getirdiği mekânsal kurgu, kütüphane işlevi ve erişilebilirliğin sağlanmasında kısıtlı koşullar getirebilmektedir. Tarihî binaların kütüphane olarak kullanımında ENGELLİLİK ARAŞTIRMALARI YAZILARI ESSAYS ON DISABILITY STUDIES TARİHÎ BİNALARIN KÜTÜPHANE OLARAK YENİDEN İŞLEVLENDİRİLMESİ VE ERİŞİLEBİLİRLİK DÜZENLEMELERİ: İSTANBUL'DAKİ ÖRNEKLER ÜZERİNDEN TESPİTLER 212 kütüphane türleri içinde mekânsal olarak asgarî düzeyde kısıtlılık oluşturacak türlerin seçimi, tarihî yapı ve işlev ile birlikte erişilebilirlik çözümüne katkı sağlayacaktır. Erişilebilirlik kapsamında yapılacak uygulamalarda tarihî binalar için rehber hazırlanarak uygun kullanım ve müdahale sağlanabilir.

Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2020

İlk yerleşim alanlarının geçmişi eski çağlara dayansa da yerleşim alanlarının kuruldukları yerde büyüyerek etrafa doğru yayılmaları özellikle Sanayi Devrimi'nden sonraki süreçte gerçekleşmiştir. 19. yüzyılda yaşanan sanayileşme süreci şehirlerin makro formunu değiştirmiştir. Sanayi tesislerinin kurulması insanların çalışmak için şehirlere göç etmesine yol açmış, şehirlerde yaşanan bu yoğunluk da şehrin kurulduğu yerden etrafa doğru yayılmasında etkili olmuştur. Yaşanan bu süreçte ham madde ve işçilerin sanayi tesisine, mamul maddenin de pazara taşınmasında ulaşım faaliyetleri önemli rol oynamıştır. Bu nedenle şehirlerde farklı ulaşım faaliyetleri hızla gelişmeye başlamış, yaşanan bu gelişmelerde insanların daha uzak olan yerlere ulaşmalarını kolaylaştırmıştır. Zamanla teknolojik alanda yaşanan gelişmelerle birlikte bu süreç hızlanarak şehirlerin tarihte hiç görülmediği kadar geniş alanlara yayılmasında etkili olmuştur. Dünya'nın en eski şehirlerinden biri olan İstanbul'da yerleşim alanları 19. yüzyılda sanayi ve ulaşım alanında yaşanan gelişmelerle etrafa doğru yayılmaya başlamıştır. Bu dönemde özellikle deniz yolları ve raylı sistemlerde yaşanan gelişmeler yerleşim alanlarının etrafa doğru yayılmasında etkili olurken 20. yüzyılda yaşanan gelişmelerle birlikte karayolları yerleşim alanlarının yayılmasında önemli rol oynamıştır.

Teoriden Pratiğe Osmanlı'da Bilim, 2022

İstanbul İlinin Coğrafyası, 2023