Sözcük Bilimi ve Sözlükçülük

Talat Tekin ve Türkoloji, 2018

Sözlük bilimi teriminin yorumlanması söz konusu olduğunda terimin yapısı, genişliği ve kapsamıyla ilgili pek çok görüş ortaya çıkmaktadır. Yaygın görüşe göre sözlükbilimin, uygulamalı sözlükbilimi (practical lexicography) ve sözlükbilimsel uygulama (lexicographic practice) olmak üzere iki bileşenden meydana geldiği kabul edilse de sözlükbilimin farklı tanımları bu ayrım ve özgün bileşenlerinin hiçbir zaman tam bir açıklamasını vermemektedir (Bozkurt, 2014: 85). Sözlük bilimi; dil bilimi ve -başta sözcük bilimi olmak üzere-dil biliminin çeşitli alt disiplinleriyle olduğu gibi "toplum bilimi, in-san bilimi, edebiyat, dini bilimler, eğitim, iletişim, ticaret, endüstri, turizm, uluslararası ilişkiler, teknoloji" vb. alanlarla da ilgili bir disiplindir. Nitekim, sözlükler yalnızca bireysel ihtiyaçların değil aynı zamanda sosyo-kültürel ihtiyaçların karşılanmasında da etkin rol oynar (Yılmaz, 2017: 1). Biz de bunlardan hareketle çalışmamızda sözlükbiliminin ne olduğuna ve Türkçe sözlüklere değineceğiz.

Sözcük ve Öğretimi, 2023

Sözlükbilimi teriminin yorumlanması söz konusu olduğunda terimin yapısı, genişliği ve kapsamıyla ilgili pek çok görüş ortaya çıkmaktadır. Yaygın görüşe göre sözlükbilimin, uygulamalı sözlükbilimi (practical lexicography) ve sözlükbilimsel uygulama (lexicographic practice) olmak üzere iki bileşenden meydana geldiği kabul edilse de sözlükbilimin farklı tanımları bu ayrım ve özgün bileşenlerinin hiçbir zaman tam bir açıklamasını vermemektedir. Bu yazıda sözlük bilimi sözcüğünün yaygın ve ana tanım olarak kabul edilen yorumları ele alınacaktır. Ardından bu kavramın dönüştürücü, birleştirici ve kapsamlı yorumları incelenecektir.

2020

In newly established fields of science, unity in the terms provides a great benefit. This benefit is not necessarily restricted to the unity itself. In addition to that, this unity acts a basis for the upcoming works in the field and also contributes to the continuity of the field. Since dictionary research is a relatively new field of study, differences in terms could be observed. The aims of this article is focus on the different usages of terms used in dictionary research studies in specific terms such as lexicography and lexicology, and offer recommendations to establish unity in terms used in dictionary research.

Journal of Turkish Research Institute, 1998

arafından hazırlanmış olan "Türkçe Sözlük"\ Türkçe'nin kendi söz varlığım Türkçe olarak açıklayan tek dilli, sözlük birimlerin sıralanışlanna göre alfabetik sıralı ve ortak yazı dilinin tüm öğeleriyle işlendigi genel bir sözlüktUr. Türkçe Sözlük; ön Söz, Bibliyografya, Kısaltmalar, çevriyazı Alfabesi, İşaretler ve ilk harflerine göre sıralanmış yirmi dokuz bölümlük sözlük birimlerden oluşmuştur.

Türkçede "vurgu" kavramı üzerinde yeterince durulmamıştır. Bu durum farklı yayınlarda vurgunun farklı tespitlerinin görülmesine yol açmaktadır.

Turkish Studies, 2014

Türk dilinde kavram sözlükleri; adbilimsel sözlükler, düzensel sözlükler, sistematik sözlükler, konusal sözlükler, konu tasnifli sözlükler, tematik sözlükler gibi farklı şekillerde adlandırılırken yabancı dillerde de çeşitli terimlerle karşılanmaktadır. Anlamına göre düzenlenen sözlükler olarak da değerlendirilen bu tür sözlükler, alfabetik olmayan (nonalphabetical), kavramsal (conceptual), ideografik (ideographic), ideolojik (ideological), nosyonal (notional), onomasiolojik (onomasiological), semantik (semantic), sistematik (systematic), tematik (thematic), konusal (topical) sözlük veya thesaurus, leksikon (lexicon) gibi adlarla yabancı dillerde karşılık bulmaktadır. Söz konusu sözlüklerle ilgili terim çokluğu, özellikle bu alanda çalışma yapmak isteyen araştırmacılar için de istenilen bilgiye ulaşma açısından bazı sıkıntılara sebep olmaktadır. Bu makalede, özellikle yabancı kaynaklardan yararlanılarak hangi ülkelerde hangi terimin daha yaygın olarak kullanıldığı, bu sözlüklere bu adların veriliş sebepleri belirtilmiştir. Kavram sözlükleriyle ilgili meydana gelen terim karmaşası yanında bu sözlüklerin çeşitlere ayrılması konusunda da farklı görüşlerin olması, ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Kavramdan veya anlamdan kelimeye doğru giden, alfabetik olmayan ve çeşitli adlarla anılan kavram sözlüklerinin, oluşturulmasındaki bazı farklı yöntemler düşünülerek kimi sözlük bilimciler tarafından çeşitlere veya alt bölümlere ayrılıp buna göre adlandırıldığı da görülmüştür. Yazıda bu görüşler de ele alınıp değerlendirmeler yapılmış ve çeşitlere ayrılan söz konusu sözlükler arasında ne gibi farkların olduğuna da kısaca değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise Türk dilinde yaygın şekilde görülen terim karmaşasının yaşanmaması için kavram sözlüğü teriminin neden tercih edildiği açıklanarak konu aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 2021

ARTICLE INFO Dictionaries are sources that have been used for enriching individuals' vocabulary since ancient times. Dictionaries are used in the Turkish course text processing process when needed. The aim of this study is to raise awareness about the use of dictionaries by introducing middle school students to dictionaries. For this purpose, a dictionary reading activity was carried out with middle school fourth grade students during the free reading time of Turkish lesson. In the dictionary reading activities, it was aimed for students to take a short trip around the world of their dictionaries and to develop their vocabulary by learning new words in this way. Qualitative research method case study design was used in the study. The study group of the research consists of nineteen middle school fourth grade students determined through easily accessible situation sampling. In the study, the data were obtained through observation, interview and document analysis and subjected to content analysis. At the end of the study, it was concluded that dictionary reading time improved students' vocabulary, improved speaking and writing skills, and made it easier to understand and express. In addition, it was concluded that the dictionary reading hour practice was an instructive, entertaining and motivating work. Various suggestions were made in the light of the findings of the study.