Halit Ziya Uşaklıgil'in Eleştiri Anlayışı (1) (1)

Halit Ziya Uşaklıgil- Mai ve Siyah (Eleştirel Basım) Orhan Koçak'ın sonsözüyle.

Kırık Hayatlar isimli romandan Bir Hikayenin Hikayesi bölümü, orijinal metinden günümüz Türkçesine çeviriyazı.

Halit Ziya Uşaklıgil (Haz. Yakup Çelik, Fatih Sakallı), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2021

Türk Dili, 2024

International Journal of Filologia (IJOF), 2021

Bu çalışma, Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesinde, Yeni Eleştiri kuramının temel ilkesi olan yakın okuma tekniği neticesinde elde edilen verileri içerir. Yeni Eleştiri kuramı, 1930’lu yıllarda ortaya çıkan ve 20. yüzyılın ortalarında dünya edebiyat eleştirisine hâkim olan biçimci bir yaklaşımdır. Kuram, AngloAmerikan kuramı olarak da bilinir. Eser odaklı hareket eden Yeni Eleştiri; edebî metnin kendi kendine yeten, kendini referans alan bir estetik nesne olarak nasıl işlediğini keşfetmek için yakın okumayı vurgular. Yakın okuma tekniğine göre eser; yazıldığı dönemin toplumsal ve tarihsel olgularına, yazarın biyografisine ve psikolojine, okurun eser karşısındaki tepkisine başvurulmadan yorumlanmalıdır. Bu ilkeler çerçevesinde bakılan Halit Ziya Uşaklıgil’in “Bir Başlangıcın Sonu” hikâyesi; yazarın biyografisine, yazıldığı döneminin edebî, sosyal ve politik yönlerine başvurulmadan tahlil edildi. Söz konusu eserde, hikâye kişilerinin misyonu ile yaşantı şekilleri, kullandıkları nesneler, duygulanmaları, tepkileri, ilişkileri insani bir hassasiyet eşliğinde işlenir. “Bir Başlangıcın Sonu” eseri, ana kahraman pozisyonundaki kız çocuğunun gerçek hayatındaki yoksunluk ile hayallerinin çatışmasına dayanır. Metinde yoksunluk, yoksulluk, merhamet temalarına bağlı olumsuzluk çağrıştıran kelime, anlam birlikleri; Halit Ziya Uşaklıgil’in edebî anlayışı ile uyumluluk gösterir.

Halit Ziya Uşaklıgil, 2021

Mehmet Rauf’un Tevfik Fikret ve Halit Ziya ile arasında özel bir yakınlık vardır. Mehmet Rauf’un Eylül adlı romanını “ilk eserim son üstadıma” diyerek Halit Ziya’ya ithaf etmesi ise Halit Ziya ile aralarında dostluktan öte bir usta-çırak ilişkisi olduğunu da gösterir. Edebiyat tarihlerinde Mehmet Rauf’tan söz edilirken Servet-i Fünun romanının Halit Ziya’dan sonraki ismi denmesinin nedeni budur. Bu makalede Mehmet Rauf ve Halit Ziya’nın anılarından hareketle aralarındaki ilişki irdelenmeye çalışılmıştır.

Journal of Turkish Studies, 2014

Of the authors of Servet-i Fünun, Halit Ziya Uşaklıgil was an artist who produced works in many types such as novel, story, theater, memoir and itinerary. The literary approach of the society which he was affiliated with, the style and the environment which he used in his novels which made him famous led to the occurrence of a thought that along with other followers of Servet-i Fünun, Halit Ziya was also a stranger to the public and social issues. However, a judgment to be made about an artist should not be limited to his works belonging to a certain period. His works should be examined as a whole, his language and understanding changing from one period to another should be determined and a judgment should be reached after obtaining all the data from his works related to society. In this study, we started from the fact that since not any artist mentioned to be a stranger to the public and life can isolate himself more or less from the cultural heritage he owns, the status of Halit Ziya Uşaklıgil in front of social life was evaluated only in terms of the relationship which he had with the folk culture. The material related to the folk culture seen in the author's works was organized under the headings of folk songs, theatrical play, folk beliefs, effects of folk culture on the use of language and rites of passage. The necessity of discussing some thoughts of Halit Ziya Uşaklıgil, who had not remained a stranger to such important elements of our cultural richness as folk medicine, clothing, eating habits, name-giving, domestic order and neighborhood life at all, on folk culture and the richness of folkloric material in his books made it necessary to keep this material only on the level of example and discussion.

Uluslararası Tarih, Kültür, Dil ve Sanat Bağlamında Bitlis Sempozyumu, 2023

Edeb yat b l m alanındak teor k çalışmalar, anıların güven l rl ğ n her zaman doğrulanmaya muhtaç ve kuşkulu karşıladığından anıların h çb r zaman belge g b kullanılmaması gerekt ğ noktasında hemf k rd r. Ne var k ülkem zde sosyal b l mler alanında anıların gerek b yograf gerekse edebî eserler açıklama noktasında pervasızca kullanıldığı görülmekted r. B ld r , bu konuya Hal t Z ya Uşaklıg l örneğ nde b r açıklık get rmey amaçlamaktadır.