Ziya Gökalp Sempozyum

TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ PORTRELER, 2019

HOPALI OSMAN EFENDİ’NİN DÜRRETÜ’N-NÂSİHÎN ADLI ESERİNDE ARAP DİLİ VE BELAGATINA AİT ÜSLUPLARI KULLANMASININ ÖRNEKLERİ, 2023

Günümüzde Artvin ilinin Hopa ilçesinin Esen Kıyı beldesine dünyaya gelen Osman Efendi’nin birçok cahil hocanın İslâm’a aykırı şeyler anlatmalarından ötürü 1224’te (1809) İstanbul’da kaleme aldığı Dürretü’n-nâsihîn adlı eseri, Arapça telif edilmesi sebebiyle Arap Dili ve Belagati bakımından kıymete değerdir. Hopalı Osman Efendi, Osmanlı Döneminde ilim ve kültür merkezi olan Batum’a yakın bir muhitte dünyaya gelmesi ve İstanbul gibi İslam İlim ve Kültürüne başkentlik yapmış bir şehirde yaşaması gibi nedenleri Arapça bir eseri telif etme kudretine sahip olmasını sağlayan bir saik olarak kabul etmek gerekir. Diğer bir saik eserin Temel İslam Bilimleri olan tefsir, fıkıh, hadis, tasavvuf ve benzeri anabilim dallarıyla ilgili vaaz ve nasihat içeren dini bir kitap olmasıdır. Bu yönüyle düşünülünce Arap Diline ait incelikleri Dürretü’n-nâsihîn adlı eserde görmek mümkündür. Kitapta birden fazla Arap Dili ve Belagatine dair üslup örneklerini görmek mümkündür.

Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2024

ürk düşünce hayatında en önemli isimlerden biri şüphesiz Ziya Gökalp’tir. Ziya Gökalp’in düşünceleri başta sosyoloji olmak üzere sosyal bilimlerin birçok alanında çalışmalara konu olmuş ve Türk düşüncesinde Ziya Gökalp başat bir konumda olmuştur. Sosyoloji kürsüsü 1914 yılında ilk kez Ziya Gökalp tarafından İstanbul Üniversitesi’nde kurulmuş ve Gökalp’in düşünceleri günümüze kadar güncelliğini koruyarak gelmiştir. Bu çalışmada, Ziya Gökalp üzerine yazılan lisansüstü tezler incelenecektir. İnceleme, Gökalp düşüncesinin hangi alanlar, hangi konular ekseninde ele alındığını konu edinecektir. Hangi dönemlerin, konuların baskın olduğu, Ziya Gökalp çalışmalarının hangi Üniversitelerde daha çok yapıldığı, yıllara göre çalışmalarda bir artış veya azalma meydana gelip gelmediği gibi sorular üzerinden Gökalp üzerine yazılan lisansüstü çalışmalar incelenecektir. Ziya Gökalp üzerine yazılmış Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) Tez veri tabanında bulunan yüz dört adet lisansüstü tez bulunmaktadır. 1977 – 2024 yılları arasında yayınlanan bu tezler, Sosyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Siyasal Bilimler, Felsefe, Din bilimleri ve Eğitim Bilimleri gibi çeşitli alanlarda ele alınmıştır. Gökalp Düşüncesi çeşitli alanlarda lisansüstü tezlere konu olsa da lisansüstü çalışmalar kapsamında en çok incelenen alan sosyoloji olmuştur. Bu durum Ziya Gökalp’in Türk sosyolojisinde önemli bir figür olduğu göstermekle birlikte Gökalp düşüncesinin literatürde güncelliğini koruduğunu da göstermektedir. Bu çalışmanın temel iddiası Ziya Gökalp düşüncesinin Türkiye’de güncelliğini koruduğunu ve sosyolojinin yanı sıra diğer bilim dallarında da çalışılmaya başlandığı göstermektir. Bunun yanı sıra Ziya Gökalp üzerine yapılan lisansüstü tezlerden hareketle, Türk sosyolojisine olan ilginin de devam ettiği de savunulmaktadır.

Osmanlı Devleti'nde çıraklık eğitimi, ahi teşkilatı vasıtasıyla gerçekleşmiştir. Ahi zaviyelerinde hem meslek öğretilmiş hem de ahlak eğitimi verilmiştir. Ancak zaman içinde ahi teşkilatının işleyişindeki bozulmalar ve haricî faktörlerle (ekonomik şartlar, rekabet gücünün kaybı vb.) çıraklık eğitimi sürdürülememiştir. Osmanlı siyaset adamları, Batı'ya karşı kaybedilen üstünlüğün temelinde askerî ve teknik açıdan geri kalmışlık olduğunu düşünerek XVIII. yüzyıl itibariyle meslekî ve teknik okullar açmışlardır. Bunu, Tanzimat döneminde açılan modern eğitim kurumları takip etmiştir. Meşrutiyet ile başlayan dönemde ise çok sayıda ve pek çok alanda okul açılmasına rağmen, bunların bazıları maddi gerekçelerle kapatılmıştır. Bunlardan biri de meslekî eğitim veren ve kalifiye ara iş gücü yetiştirmeyi hedefleyen çırak mektepleridir.

Dünyada Avrupa merkezli büyük bir değişim süreci yaşandı. Uzun ortaçağdan sonra başlayan yeniçağ bir anafor gibi her şeyi alt üst etti. Modernleşme adı verilen bu süreçte dinin kurumsal yapısından ekonomi ve siyasetin geleneksel yapısına kadar pek çok alanda köklü değişimler görüldü. Ortaçağın egemen zihniyet yapısı skolâstik düşünce, yerini akılcı, araştırmacı ve yaratıcı bir dünya görüşüne bıraktı. Kilise, engizisyon, Tanrısal krallıklar, dogmalar, feodal yapılar gibi ortaçağ tortularından Avrupa'nın kurtulması kolay olmadı. Büyük bir mücadele gerekti. Sonunda başarıldı. Modernleşme adı verilen bir gelişme süreci yaşandı. Descartes ile felsefede başlayan modernleşme her alana yayıldı ve Avrupa'nın ilerlemesine yol açtı. Bu ilerleme Sanayi Devrimi ile zirveye ulaştı. Kapitalizm olarak adlandırılan bir tarihsel ve toplumsal safhaya geçildiği kabul edildi. Birçok bilim alanı doğdu. Bunlardan birisi de "sosyoloji" oldu.

1976

Çuvaş Türkçesindeki Hayvan Adlarının Eski Türkçedeki Hayvan Adları İle Karşılaştırılması Üzerine Bir Değerlendirme, 2024

Cumhuriyet Dönemi Türk Düşüncesi: İsimler, Yönelimler, Bakışlar, (Ed.Ö. Buçukcu) Bibliyotek Yayınları, İstanbul , 2017

Kitap Bölümü

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi

Doğanın yapısını araştırma ve bilgi edinmenin yolları bilim felsefesinin önemli problemleridir. Bu problemlerin bir kısmını ontolojik, epistemolojik ve metodolojik monizm ve plüralizm konuları oluşturur. Monistler varlık ve bilgi alanlarını teke indirme amacı güderken plüralistler bunun tam tersi olarak çokcu bir varlık ve buna mukabil epistemik alan ortaya koymaya çabalarlar. Biz de çalışmamızda öncelikle monist ve plüralist bilim anlayışlarının genel özelliklerini kısaca ortaya koymaya çalıştık. Bunun için evvela XX. yüzyılda tartışmanın seyrini belirleyen filozofların görüşlerini ve bu görüşlerin birbirleri ile olan irtibatı ele aldık. Problemin tarihsel boyutlarını ele aldıktan sonra güncel durumu özetledik. Daha sonra Türk düşünce hayatının önemli isimlerinden birisi olan Ziya Gökalp’in bilim anlayışını 1918 yılında Yeni Mecmua adlı dergide yayınladığı “Muhtelif İlim Telakkileri” adındaki makalesini göz önünde bulundurarak inceledik. Ziya Gökalp altı sayfalık bu kısa metninde p...