Sanatın Örgün Din Eğitimindeki Yerine Dair Bir Değerlendirme

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1999

Başkent University Journal of Education , 2017

Öz: Bilimlerin sınıflandırılması, bilgi ve eğitim sistemlerinin kurulmasına yönelik, en az bugün olduğu kadar uygarlık tarihi boyunca üzerinde özellikle durulan temel mevzulardan olmuştur. Uygarlığın başlangıcından günümüze kadar süregelen her tarihsel evrede olduğu gibi Ortaçağ devrinde de bu mesele, hem Batı hem de Doğu’nun zihin geçmişinde kendisine önemli yer edinmiştir. Her iki kültür coğrafyasında da konu ile ilgili olarak eğitim programlarında öğretilmesi gereken disiplinler hakkında çalışmalar yapılmış ve bu bağlamda kanonik sayılabilecek pek çok eser kaleme alınmıştır. Hem Batı’nın hem de Doğu’nun düşünce tarihinde, bir insanın entelektüel birikime sahip olması için nasıl bir öğrenim-öğretim sistemine dâhil olması gerektiği mevzusu dikkatle incelenmiştir. Bilimlerin öğretilmesi gayesi ile hangi bilim dallarının eğitim müfredatına eklenmesi gerektiği ve bu disiplinlerin nasıl bir sınıflamaya tabi tutulacağı üzerinde düşünülmüş, bunun sonucunda da Batı düşüncesinde beşerî bilimleri karşılayan artes liberales, Doğu’da ise aynı mahiyette ‘ulûmü’l- meşhûr kavramlarıyla terimselleşen modeller sistematize edilmiştir. Batı zihin tarihinde beşeri ilimler anlamında kullanılan studia humanitatis ve bu terimin ortaçağ devrinde eğitim modeli olarak karşımıza çıktığı hali olan artes liberales üzerinde özellikle üç ismin çalışmaları büyük önem arz etmektedir. Bunlar Martianus Capella, Cossiodorus ve Severinus Boethius’tur. Buna mukabil Doğu’nun zihin tarihinde eğitim müfredatında kullanılmak üzere sınıflandırılan ve meşhur ilimler anlamına gelen ‘ulûmü’l-meşhûr ise Farâbî, İbn Sînâ, İhvân-ı Safâ Risâleleri ve İbn Haldun’da teferruatlı bir şekilde ele alınmıştır. Bu çalışmada, ortak teorik zemine dayalı olarak beceri/sanat odağında gelişen artes liberales ile ‘ulûmü’l-meşhûrun, kendi kültür daireleri içerisindeki oluşum serüvenleri ve yine kendi düşünce coğrafyaları kapsamındaki eğitim programlarında nasıl ele alındıkları üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: Ortaçağ’da eğitim, bilimlerin sınıflanması, zihin tarihi, eğitimde sanat algısı. Abstract: In order to construct knowledge and education systems, classification of sciences has been one of the most important topics in the history of civilizations. As it was the case in all historical periods since the beginning of the civilization, this topic received high attention in both the West and East’s history of mind in the Medieval. In both cultures, many studies were conducted about the disciplines to be taught in educational programs and much work had been produced which can be regarded as canonical. The extent that how one should be educated in order to gain an intellectual accumulation was investigated in both the West and East’s history of mind.With the purpose of teaching sciences, which sciences should be included in educational programs and how to classify these sciences were the main thoughts that led the West to construct artes liberales (humanities) model and the East to ‘ulûmü’lmeşhur. The works of three figures are of great importance regarding Studia humanitatis, the term that is used for the human sciences in the history of the West, and the artesliberales, which is the corresponding expression of the term in the Mediavel. These are Martianus Capella, Cossiodorus and Severinus Boethius. On the other hand, the 'ulûmü'l-meşhûr' which is classified for the use in the educational curriculum in the mind history of the East in the sense of the famous sciences has been examined in detail in Farabi, İbn Sînâ, Ihvan-i Safâ Râsals and Ibn Haldun. This study focuses on how the artes liberales and the 'ulûmü'l-meşhûr' which developed at the centre of skill/art focus based on a common theoretical ground were dealt with in the education programs within the light of their own cultural foundations and geography. Keywords: Education in medieval, classification of sciences, history of mind, art perception in education.

Ankara Üniversitesi lahiyat Fakültesi "…Ya ant olarak ele al nd nda dinle sanat n birbirinden ayr lmayaca görülmektedir. Ya ant s z sanat kuru, yüzeysel ve co kusuz olur… Sanats z din, haya an kopuk, kuru birtak m ahlâkî manzumeler y n olur; dogmatizmin kendisi olur..." 1

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2017

Öpme ve öpüşme, insanların içinden gelen bir içgüdü olmakla birlikte insanların aralarındaki yakınlığı sembolize etmesi açısından bir gösterge olma özelliği kazanmaktadır. Öpme tek başına bir sevgi anlamı taşıyan bir gösterge olmakla birlikte farklı kültürlerde ve toplumlarda farklı anlamlar da içermektedir. El, ayak, yüz, göz, dudak, baş, boyun, alın ve diz öpmek gibi insanlar arasında farklı anlamlar içeren öpme göstergeleri vardır. Ayrıca insanların, canlı veya cansız nesneleri de öptükleri görülmektedir. Örneğin evcil hayvan, ekmek, kutsal kitap, etek, bayrak, toprak veya eşik öpmek gibi. Göstergebilim açısından ele alındığında öpme ve öpüşmenin sevgi, yakınlık, cinsellik gibi anlamları yanısıra, değer verme, özlem, veda, minnet, kutsallık ve saygı ifadeleri de içerdiği görülmektedir.Öpme, Giotto, Hayez, Rodin, Picasso, Klimt, Lautrec, Brancusi, Chagall, Magritte ve Lichtenstein gibi sanatçıların eserleri yanı sıra fotoğraf, reklam ve sinema sanat alanlarında da önemli bir gösterge olarak yorumlanabilir. Bu çalışmada farklı dönemlere ve farklı kültürlere ait öpme ritüeli taşıyan resimler, göstergebilim açısından ele alınacak ve incelenecektir.

ARTVİN'DE DİNÎ HAYAT- OSMAN HOPEVÎ’NİN DÜRRETÜ’N-NÂSİHÎN İSİMLİ ESERİNİN ÜSLUP VE DİBÂCESİNDEKİ EDEBÎ SANAT ÖRNEKLERİNİN ARAP DİLİ VE BELÂGATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ, 2023

Üslup sayesinde eserde kullanılan kelime ve terkiplerle eser sahibinin ne zaman veya nerede yaşadığı, ilmi derinliği ve ne kadar tanındığı anlaşılır. Zira içerik yönünden nitelikli bir eser, eser sahibinin dil ve üslubu Kullanmasına göre değer kazanır. Eser sahibi zihinsel becerisini, konuyla ilgili duyarlılığını, hayal ve zevklerini eserinde dil vasıtasıyla benimsediği üslubun uygunluğu mesabesinde muhatabına aktarabilir. Günümüzde Artvin Hopa sınırları içerisinde yer alan Esen Kıyı beldesinde dünyaya gelen Osman Efendi’nin “birçok cahil” hoca olarak tanımladığı kimselerin İslâm’a aykırı şeyler anlatmalarından ötürü İstanbul’da kaleme aldığı Dürretü’n-nâsihîn adlı eserinin, Arapça telif edilmiş olması sebebiyle Arap Dili ve Belâgatı bakımından incelenmesi kıymete değerdir.

ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2021

Hristiyanlıkta İsa, önemli bir şahsiyettir. Çünkü o inancı uğruna çarmıhta can vermiştir. Onun gösterdiği fedakârlık, peşinden gelenler tarafından örnek alınır. Erken dönemden başlayarak günümüze kadar birçok Hristiyan, inancı için canını vermeyi kutsal bir eylem olarak görmüştür. Hristiyanlıkta şehitlik kurumu bu açıdan önemlidir. İnancı uğruna canını verenlerden biri de Azize Agatha’dır. Üçüncü yüzyılın sembol şahsiyeti hâline gelen Agatha, bakire ve iffetli bir kadın olarak Hristiyanlar için değerlidir. Azizenin bilhassa önemi, dönemin pagan otoritesine hayır demiş olmasından gelir. Baskı ve işkenceler karşısında inancı sayesinde ayakta kalan Azize, Hristiyanlara göre İsa’nın yolunu takip etmiştir. İsa gibi Agatha’nın da payına şiddet, acı ve ölüm düşmüştür. Münzevi ve sade bir hayatı tercih etmesine rağmen güzelliğinden etkilenen bir zorba pagan yöneticinin zulmüne uğramıştır. Yirmi yıllık yaşamı acıyla noktalanmıştır. Göğüsleri kesilip ateşler içine atılsa da Agatha inancından vazgeçmemiştir. Azizenin hayat öyküsünü, sanata yansımasını ve Hristiyanlık tarihindeki yerini anlamak, bu çalışmanın temel gayesini teşkil etmiştir. Bu çerçevede hakkında çok az bilgi bulunan fakat Hristiyanlık tarihinde hatırı sayılı bir yeri olan Azize Agatha, var olan literatür çerçevesinde ele alınmıştır.

Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 2002

Nurullah ALTA2 * A. 1924-1980 YILLARI ARASINDA D N DERSLER VE PROGRAMLARI slam eLitim tarihi boyunca din eLitimi, tüm eLitim uygulamalar n n merkezinde yer alm-t r. 1lk eLitim uygulamalar n n Peygamber mescidi etraf nda-ekillenmesi sebebiyle eLitim mekanlar da cami çevresinde olu-turulmu-tu. Bu sistem içinde din, sadece bir bran-dersi deLildi. Aksine öLretimin bütününü te-kil edecek-ekilde ibadet hayat yla s k bir ili-ki içindeydi. Türklerin 1slam' kabul etmeleriyle birlikte, eLitim ve öLretim faaliyetlerinin dini anlay-yönünde geli-meye ba-lad L bilinmektedir. 1 1slam dünyas n n çe-itli bölgelerinde cuma, sima, mesed, muhadra ve muhadrat olarak tan nan ilköLretim kurumlar , ülkemizde de mektephane, muallimhane, mekteb-i sibyan, mahalle mektebi, ta-mektep, darüttalim, darulilm adlar yla an lm-t r. ÖLretmenlerine muallim, fakih, dinar, öLrencilerine de tilmiz, muhadri ve sabî denilen bu kurumlar n gayesi, önceleri küçüklere Kur'an öLretmekti. Ancak zamanla, 1slam ahlak ve 1slam ilmihali gibi konular da programa eklenmi-tir. 2 Dinin d-nda kalan diLer bilgiler ise mesleki öLrenimi te-kil etmekteydi. Yeni eLitim kurumlar n n 19. yüzy l n ortalar ndan itibaren öLretim sistemine kat lmas yla birlikte sistem deLi-meye ba-lad. Tanzimat öncesinde aç lmaya ba-lanan yeni okullarda din öLretimi art k birbiriyle ayn aL rl ktaki derslerden olu-an öLretim program içinde bir birim, dersler aras nda bir ders olmu-tur 3. Yeni durumu Beyza Bilgin-u-ekilde aç klamaktad r: "Eski öLretim sisteminde eLitim 'dini eLitim' idi. Esas olan dini öLrenmek idi. Yeni öLretim sisteminde ise din, genel eLitimin bir bran-, yani öLrenilecek bilgilerin

Amasya ilahiyat dergisi, 2021

İntihal / Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software.

DergiPark (Istanbul University), 2006

Hikâye, kişisel ve ruhsal gelişimle ilgili birçok alanda uluslararası geçerliliği olan bir konuma sahip olup, çocuk ve gençlerin psikolojik gelişimlerinde önemli bir pedagojik araçtır. Onun anlam iletmedeki rolü, aynı zamanda sosyoloji, edebiyat, tarih, antropoloji, hermenötik, hikâyeleştirilmiş teoloji ve dini öğretiler gibi çok çeşitli alanlarda da dikkate alınmaktadır. Hikâye, evde ve geleneksel anlatımlarda olduğu kadar, eğitimsel teori ve pratikte de özellikle dini ve ahlaki eğitimde, sosyalleştirme ve kültürlendirmede de oldukça önemlidir. Kültürel, etnik ve dini geleneklerin iletişimi ile ilgisi olanlar, açıklama, anlama, yorum gibi yöntemleri izlerken sık sık hikâyeye başvururlar. 1