Tomasz Domanski, W stronę bezkontekstowości

Zaglada Zydów : Studia i Materialy, 2018

Każdy z nas potrzebuje czasu, czyli rzecz nie tylko o Janie Tomaszu Grossie Jako motto poniższych rozważań potraktowałbym zdanie wypowiedziane przez Jana Tomasza Grossa pod koniec długiej rozmowy z Aleksandrą Pawlicką 1 : "Skąd ta różnica postrzegania między nimi, zastanawiam się i nie umiem na to pytanie odpowiedzieć", kiedy próbował dociec, dlaczego z najbliższymi mu ludźmi dzieli go tak wiele, a z innymi, których poznał przelotnie, tak wiele go łączy. Tymi pierwszymi są Adam Michnik i Aleksander Smolar, do tych drugich zalicza Józefa Czapskiego i… księdza Stanisława Musiała. Opuszczając Polskę w 1968 r., Gross napisał do Józefa Czapskiego list, w którym pytał jak żyć. Odpowiedzi doczekał się po latach. Mocno starszy Czapski (ur. 1896) nie szczędził młodszemu koledze, który pisywał na drogie jego sercu tematy (losy Polaków w Rosji sowieckiej), komplementów wcale nie zdawkowych. Owszem odnajdywał w pracach Grossa to, co zawsze było mu najdroższe-odwagę mówienia prawdy. Nawet wtedy, gdy była dla najbliższych niewygodna. W przypadku Staszka Musiała może należałoby powiedzieć, że to raczej jezuita znalazł w autorze bezkompromisowych tekstów, nie tylko na temat polskiego antysemityzmu, bratnią duszę. Ilustracją tego duchowego pobratymstwa jest fragment przywołanego listu od Musiała, który ksiądz napisał po lekturze Upiornej dekady: "Proszę mi wybaczyć śmiałość mego stwierdzenia-odkrywam w Panu Profesorze bratnią duszę, podobną wrażliwość serca-objawiającą się tą samą zdolnością do wzruszania się. Myślę, że ta zdolność «humanizuje» człowieka, nie pozwala mu robić innym krzywdy. Tak mi się wydaje. Chyba wtedy świat byłby lepszy" (s. 200). Nawiasem mówiąc, przywoływane listy, nie tylko zresztą od Czapskiego i Musiała, stanowią istotne dopełnienie wypowiedzi samego Grossa, pozwalają bowiem zobaczyć jego życie, a zwłaszcza jego twórczość, w szerszym kontekście. Uzmysławiają nade wszystko fakt, że inwektywy, oszczerstwa i brak zrozumienia, z jakimi się

Ruch Biblijny i Liturgiczny, 1997

radą i pomocą. Nie wszystko zostało powiedziane, bo i czas nagli, i najlepiej do brane słowa nie wyrażają wszystkiego. Trzeba chyba poprzestać na tym, co napisał przy końcu swych Confessiones Święty Patron na szego Profesora: "Et hoc intellegere quis hominum dabit homini? (...) A te petatur, in te ąuaeratur, ad te pulsetur: sic, sic accipietur, sic invenietur, sic aperietur". Co spolszczył tak Zygmunt Kubiak: "Któryż człowiek może pomóc drugiemu człowiekowi w zro zumieniu prawdy? Ciebie (Boże) trzeba o to prosić, w Tobie szukać, do Twoich wrót kołatać. Dopiero wtedy otrzymamy, wtedy znajdziemy, wtedy wrota się przed nami otworzą". Dlatego w podsumowaniu-posługując się stylistyką księgi Apo kalipsy, do której mamy niezastąpiony dotąd komentarz Ojca Profe sora-powiem: Ojciec Profesor Augustyn Jankowski OSB godzien jest otrzymać doktorski laur honorowy, najwyższe odznaczenie nau kowe, jakie może Mu nadać Wydział Teologiczny w 600-lecie swego istnienia i w 15-lecie powołania pierwszej w Polsce Papieskiej Aka demii. Aksios estin labein. Dignus est accipere. Kraków Ks. JERZY CHMIEL ROZMOWA Z O. PROFESOREM AUGUSTYNEM JANKOWSKIM OSB Jaka była Ojca droga do Biblii, w jaki sposób został Ojciec biblistą?

Zeszyty Prawnicze, 2017

Collegium Columbinum SJ eBooks, 2021

Spójnia i różność Zacznę od nuty osobistej-od tego, co mnie zawsze skłaniało ku poezji twórców ze środowiska "Toposu". Przede wszystkim immanentna cecha poezji z tegoż kręgu-metafizyczny odcień ich liryki. Dalej-jakaś dawka metafizycznej ciemności, skrytej pod warstwą afirmacji i konsolacji. Skryta, ale nie utajona, bo w mniejszym lub większym wymiarze zawsze daje się ona zobaczyć, wyczuć. Dwa kolejne elementy nazwałbym kulturowymi. Chodzi tu w pierwszym rzędzie o inność dykcji poetów "Toposu" na szerokim tle zjawisk kształtujących poezję polską przełomu XX i XXI wieku. Konkretnie jaka inność? Ot, choćby mniejsze, dużo mniejsze ich zaufanie do koncepcji poezji jako gry językowej, rzeźby w języku, językowego rozgrywania znaczeń. Taki popis sztukmistrzostwa niejednego zaprowadził na manowce banału, gry dla gry. Toposowcy, konstelacjoniści, jak ich nazywam, przywiązując dużą wagę do pielęgnowania języka, nie czynili z niego bałwana, idola. W ich mniemaniu poezja to Coś więcej niż językowe prestidigitatorstwo 2. 1 U. Przyboś, Jestestwo, [w:] tejże, tykanie, Szczecin 2018, s. 14. 2 Zasadnicze znaczenie ma dla poznania koncepcji poezji tej grupy tom: Konstelacja Topoi. O rzeczach najważniejszych. Wybór tekstów krytycznych, wybór, wstęp i red. A. Gleń, Sopot 2017. metaphysical intuition in the three lyricists. At the same time the researcher emphasises the dissimilarity of the writing strategies of the three poets from the circle of "Topos" magazine.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2020

The article presents Henryk Dembiński's views on the essence of local government through the prism of the notion of public-law personality. His key finding is that the ideological and sociological context is important, but not conclusive as to the legal essence of local government. In this respect, one can disagree on Henryk Dembiński's downgrading or even denying the public-law personality of the local government. His views are a particular point of view that must be taken into account all the time.

Stan Rzeczy, 2012

Korzystając z możliwości, jaką dała mi redakcja "Stanu Rzeczy", chciałbym krótko odnieść się do głównych tez postawionych przez Tomasza Zaryckiego w recenzji mojej książki Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Zacznę od tych momentów, w których zgadzam się z autorem tekstu, aby przez wyjaśnienie spraw wątpliwych i stawianych przez Zaryckiego pod znakiem zapytania dojść do kwestii polemicznych. Rację ma bez wątpienia Tomasz Zarycki, postulując w drugiej części swojej recenzji rozszerzenie perspektywy badawczej dotyczącej Rosji i roli, jaką państwo to odegrało w czasie rozbiorów. Zgadzam się tu z propozycjami i intuicjami autora inspirującej monografii Peryferie: Nowe ujęcia relacji centro-peryferyjnych, który bez wątpienia jest specjalistą od spraw rosyjskich lepszym niż ja sam. Ma rację, że na percepcję roli, jaką w dziejach Polski odegrali Rosjanie, składa się splot wielu czynników i uwarunkowań, w tym wspomniana przez Zaryckiego słaba pozycja symboliczna Rosji na współczesnej arenie międzynarodowej czy też społeczna geneza polskiej inteligencji zaboru rosyjskiego. Zgadzam się również z tezą, że wybór między opcją zachodnią a prorosyjską nie jest współcześnie nawet w małym stopniu dylematem dzielącym polską opinię publiczną czy narodowe elity. Rosja -występująca jako orientalistyczna synekdocha postsowieckiego Wschodu, do którego zaliczyć wypada również Białoruś i Ukrainę -traktowana jest raczej jako kulturowy inny, od którego chcemy się pozytywnie różnić i któremu chcemy pomóc -co znamienne -w kontaktach z Zachodem. Jest interesujące, że ten "misjonistyczny" i postkolonialny rys polskiej percepcji relacji międzynarodowych w naszej części Europy

Teologia i Człowiek, 2007

Czêsto spotykany dzi paradygmat nauki, proweniencji zasadniczo pozytywistycznej, w du¿ej mierze nie trudni siê opisem kwalifikacji moralnych tego, kto zajmuje siê nauk¹. Prawomocnoae procedur naukowych w ¿aden sposób nie prowokuje do stawiania pytañ z dziedziny moralnoci. Dlatego byae mo¿e nieco obco brzmi¹ dla pozytywistycznego ucha napotykane ju¿ u Ojców Kocio³a, niejako w pierwszych podrêcznikach hermeneutyki biblijnej, wezwania do harmonii miêdzy intelektem a w³aciwie usposobion¹ dusz¹, miêdzy rzetelnoci¹ pracy badawczej a nieskazitelno-ci¹ moraln¹, w ostatecznym rozrachunku przynaglenia do ¿ycia cnotliwego, do wiêtoci intelektu 1. Trzon takiej argumentacji nawi¹zuje nie tylko * Ks. dr hab. Miros³aw Mróz, prof. UMK, dr hab. nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej, dr filozofii, kierownik Zak³adu Teologii Moralnej i Katolickiej Nauki Spo-³ecznej na Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu. ** Ks. Piotr Roszak jest doktorantem na Uniwersytecie Nawarry w Pampelunie (Hiszpania). 1 W historii teologii zwyk³o siê wyró¿niaae kilka pozycji odgrywaj¹cych w toku dziejów kluczow¹ rolê w rozwoju hermeneutyki biblijnej, która od samego pocz¹tku wyznacza³a pole aktywnoci teologa. Trzeba zaliczyae tu takie dzie³a, jak: O zasadach Orygenesa, w. Augustyna De doctrina christiana, a w epoce redniowiecza szlak przeciera³y nastêpuj¹ce prace:

Inscription. Periodical on Occasional and Applied Literature, 2008

Wielka awantura, czy o "monidło"? Jana Himilsbacha semiotyka groteski i dyskurs humanistyczny J an Himilsbach (1931-1988) wydał swoją pierwszą książkę-zbiór opowiadań Monidło-w 1967 roku. Trzeba koniecznie dodać, że poprzedziło ten akt 16 lat prób i prac pisar skich autora, jeśli zważyć debiutancki wiersz-Będę poetą-opublikowany w 1951 roku1. Trzeba o tym pomyśleć, kiedy czyta się dzisiaj, po przeszło czterdziestu latach, ówczesne recenzje Monidła, w których krytycy bardzo niepewnie próbowali określić zapowiadający się właśnie charakter pisarski autora. A to z powodu, po pierwsze, jego iście lumpenproletariackiego pochodzenia i braku formalnego wykształcenia inteligenckiego, następnie zaś z powodu przeczącego tym uwarunkowaniom i determinizmom poziomu sprawności warsztatowej początkującego prozaika oraz literackiej atrakcyjności jego opowiadań. Zawodowi krytycy jakby zaniemówili, nie bardzo wiedząc, jakie stanowisko zająć na przyszłość. Wahali się, czy w ogóle można się odważyć na otwartą pochwalę autora tej niecodziennej dawki hiperrealizmu, opatrzonej w dodatku tyleż intrygującym, co nie zrozumiałym tytułem, do dnia dzisiejszego zresztą kłopotliwego, bo wywodzącego się z bardzo specyficznych, od dawna już zapomnianych rejonów kultury "oddolnej", popu larnej, ba! dosłownie jarmarcznej, niskiej, kiczowatej, szerzej nieznanej, peryferyjnej. Jacek Kajtoch bardzo ekspresywnie i wartościująco zatytułował swoją recenzję książki Himilsbacha-Pisarz dnia siódmego1 2. Zauważył, że autor jest "ewenementem jako osobowość" i stwierdził, że:

Seminare, 2021

RECENZJE kompozycja ks. Mańskiego, wielkiego miłośnika polskich Tatr, w których zresztą zginął tragicznie w 1966 r., zasługuje na upowszechnienie wśród zespołów parafialnych. Może ona także stać się inspiracją dla współczesnych kompozytorów tworzących utwory liturgiczne.

Zapiski Historyczne, 2018

Prof. dr hab. Andrzej Kazimierz Tomczak urodził się 12 IX 1922 r. w Biesiekierzu-Górzewo (obecnie powiat zgierski). Jego rodzicami byli Józef i Aniela z domu Twardowska. Dziadkiem A. Tomczaka był Kazimierz Twardowski, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, wybitny filozof i psycholog. Stryjem Profesora był z kolei biskup sufragan łódzki Kazimierz Tomczak, wybitny teolog. Swoją edukację A. Tomczak rozpoczął w szkole podstawowej w Łodzi, następnie naukę kontynuował w prywatnym, kształcącym w duchu patriotycznym i katolickim, gimnazjum męskim prowadzonym przez Aleksego Zimowskiego oraz w łódzkim liceum humanistycznym 1. Wybuch drugiej wojny światowej przerwał jego naukę w drugiej klasie szkoły średniej. W okresie okupacji A. Tomczak był pracownikiem fizycznym w miejscowościach Młociny, Skolimów i Głowno koło Łowicza. W 1942 r. zdał maturę w tajnym Liceum św. Stanisława w Warszawie. Następnie uczył w Głownie przedmiotów wchodzących w zakres czteroklasowego gimnazjum (języka polskiego, historii i geografii). Już w 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. W 1944 r. służył w plutonie Kedywu Obwodu Brzeziny-Koluszki ZWZ-AK. Jak sam opowiadał, nigdy nie uczestniczył jednak w wielkich akcjach zbrojnych, tylko w działaniach