Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizinde Kamu Düzeni

Çalışma, "Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında Genel Bilgiler", "Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi", "Kıbrıs Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi" ve "Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Sözleşme Uyarınca Tanıma ve Tenfiz" olmak üzere, dört temel bölümden oluşmaktadır. Bu kapsamda, Türk Hukuku ve Kıbrıs Türk Hukuku, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi bağlamında ele alınarak karşılaştırılırken, ilgisi itibariyle, Ortak Hukuk (Common Law)'un tanıma ve tenfiz kuralları ile, Avrupa Birliğinin tanıma ve tenfize ilişkin ilgili Konsey tüzüklerine de çalışmada yer verilmiştir.

Tenfiz davaları sırasında bazı usuli meseleler ile ilgili olarak uygulamada sorunlar yaşandığı, bu sorunların süreci gereksiz yere uzattığı ve hatta zaman zaman tenfizi tehlikeye attığı veya tarafların alacağını umdukları meblağının çok altına sulh olmaya razı oldukları görülmektedir. Bu çalışmada, tenfiz davalarındaki görevli mahkeme, harç ve teminat konularının kanunda nasıl düzenlendiği ve bu konuların uygulamada ne gibi sorunlara yol açtığı üzerinde durulacaktır. Yabancı mahkeme ve hakem kararlarının Türkiye'de tanınması ve tenfizi davalarında kamu düzenine aykırılık bir tenfiz engeli olarak sıkça gündeme gelmektedir. Mahkemelerin kamu düzenine aykırılığı değerlendirirken konuya muhafazakâr yaklaştığı ve genellikle geniş yorumlama eğiliminde oldukları görülmektedir. Bu durum da tenfiz davasını açan taraf bakımından yabancı kararın kamu düzeni engeline takılıp takılmayacağı konusunda haklı bir tedirginliğe neden olmaktadır. Bu nedenle, çalışmada mahkeme ve hakem kararları bakımından tenfiz engellerinden biri olan kamu düzeni üzerinde durulacaktır. Uygulamada taşıdığı önem nedeniyle çalışmanın son bölümünde, geçici hukuki koruma önlemlerinden biri olan ihtiyati haciz ayrı bir başlık altında ele alınacaktır.

Yabancı devlet mahkemesi tarafından verilen mahkeme kararları tanıma ve tenfiz sürecinden geçirilmek suretiyle bir başka ülkede kesin hüküm ve kesin delil etkisine sahip olur. Ancak yabancı mahkemede verilen kararın tanıma ve tenfiz sürecinde nitelendirilmesi önemlidir. Zira tanıma ve tenfize ilişkin talebin istemi sürecinde yapılan yargılama faaliyetinde yargılamanın usulü, talebin çekişmeli yoksa çekişmesiz olarak mı ileri sürüleceği, tarafların mahkemeye katılımı, tanıma ve tenfiz isteminin kimler tarafından isteneceği, ispat ve delillerin ne şekilde mahkemede ileri sürüleceği ve nihayet verilen kararın kanun yolu bakımından değerlendirilmesi tanıma ve tenfiz taleplerinin niteliği ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışma esas olarak tanıma ve tenfiz talepleri bakımından belirtilen değerlendirmelerin yapılması amacıyla kaleme alınmıştır.

2020

Bu calismanin amaci, 2 Temmuz 2019 tarihli Uluslararasi Ozel Hukuk Konferansi (HCCH) tarafindan hazirlanan Yabanci Mahkeme Kararlarinin Taninmasi ve Tenfizine Iliskin Lahey anlasmasinin degerlendirilmesidir. Bu Anlasma, tanima ve tenfiz konusunda yeknesak kosullar ongoren cok tarafli bir uluslararasi anlasmadir. Bu calismada, Anlasma’nin kapsami ve yabanci mahkeme kararlarinin taninmasi ve tenfizine iliskin kosullar incelenecektir. Ayrica calismada, Turkiye’nin ileride bir âkit devlet olmasi durumuna istinaden, bazi oneriler de yer almaktadir. Bu Anlasma, onaylama sureci yeterince yaygin olursa, uluslararasi uyusmazlik cozum mekanizmasinda bir “oyun degistirici” olacaktir. Avrupa Birligi ve Cin bu durumun ilk onculeri olacak gibi gorunmektedir.

Bu makalede, Türk doktrininde ve yargısında velayet ve vesayet kararlarının tanınması ve tenfizinden doğan problemler ele alınmıştır. Türk hukuk sistemi, büyük ölçüde benzerlik gösteren, Avrupa hukuk sistemi ile karşılaştırılmıştır. Aile hukukunun en hassas konularından olan velayet ve vesayet hakkındaki görüşlerimiz bu çalışmada yer almaktadır.

Yasama, yargı ve yürütme güçlerinden oluşan egemenlik ilkesi gereğince, devlet hüküm sürdüğü alan üzerinde uygulanacak hukukun ancak o devletin hukukudur. Bu sebeple, hukuk kuralları düzenlenirken egemenliğin gerekçe olarak ileri sürüldüğü bazı noktalar bulunmaktadır. Milletlerarası Özel Hukuk alanında, uygulanacak hukukun tespit edilmesinde bağlama noktalarının yabancı hukuk normlarını gösterdiği hallerde devlet hukuku uygulanmaz. Bunun yanı sıra yabancı mahkemelerden alınan ilamların veya hakem kararlarının, iç hukukta da geçerli olup uygulanabilmesi için ulusal mahkemelerden karar alınması yani kararın tenfizi şarttır. Tenfiz işlemiyle başka bir devletin normlarının kendi devletinde uygulanması hâsıl olacağından devletin egemenlik yetkisi sınırlanmaktadır. Bu sebeple, devletler tenfiz kararını bazı şartlara tabi kılmışlardır. Farklı devletlerin farklı tenfiz sistemlerini kabul etmesi neticesinde tenfiz şartları devletten devlete değişiklik göstermektedirler. Bu şartların en önemlisi olarak kabul edilen karşılıklılık şartı ise egemenlik unsuru ile iç içe geçmesi sebebiyle hukuk ve politika denklemi arasında korunan menfaatin hukuken gerekli olup olmadığı üzerinde müphemlik oluşturmaktadır. Kararların tenfizinde bu kadar önemli bir noktada bulunan karşılıklılık şartının hangi menfaatlere hizmet ettiğini ortaya çıkarmak, söz konusu şartın hukuken gerekliliği ortaya çıkarmak açısından elzemdir. Biz de bu doğrultuda, karşılıklılığın önemini ortaya koymak adına öncelikle sadece yabancı mahkeme kararlarının tenfizinde aranan şartları inceleyeceğiz. Sonrasında ise, karşılıklılık şartının koruduğu menfaatler açısından siyasi mi yoksa hukuki mi olduğunu ortaya koymaya çalışacağız. Amacımız, karşılıklılık şartının gerçek dayanaklarını ortaya koyarak, bu şartın hangi menfaatlere nasıl hizmet ettiğini gözler önüne sermekten ibarettir.

1980

Necmettin Erbakan Universitesi Hukuk Fakultesi Dergisi, Necmettin Erbakan University, 2021

Bu makale intihal programında taranmış ve en az iki hakem incelemesinden geçmiştir. // This article has been scanned via a plagiarism software and reviewed by at least two referees.

Adalet Dergisi, 2023

study, administrative jurisdiction on deportation decisions and decisions under international protection were discussed, and various legal problems were identified, and opinions and suggestions were made.