Vakıf tarihine genel bakış
HASAN TELLİSOSYAL KALKINMA VE VAKIF
İnsanların sahip oldukları mallarını ve imkânlarını diğer insanlar ve canlıların faydalanması ve kullanması için tahsis etmesi ve onların yardımına sunması insanlık tarihi kadar eskidir. Tarih boyunca toplumlar, yaşadığı coğrafyada birçok hayrî uygu lamalar geliştirmişler. Bu anlamda yol, çeşme, mabet ve kuyu gibi bir takım eserler vücuda getirmişlerdir. Eski Romalılar, Eski Yunanlılar, Babilliler, Etiler, Hititler, Hin dular ve İslam öncesi Orta Asya Türkleri gibi toplumlarda vakfa benzeyen hayrî eser lerin varlığı bilinmektedir. Ancak vakıf kurumu mahiyeti ve hukukî yapısı itibariyle İslam’la doğmuş ve bir medeniyet haline gelmiştir. Bu anlamda Vakıf Medeniyeti Hz. Peygamber (sas) ile kurulan bir medeniyettir. Bu medeniyetinin kuruluşu, gelişmesi ve yaygınlaşmasında Hz. Peygamber’in derin ve mütemadi bir tesiri olmuştur. Hz. Peygamber ile başlayan vakıf anlayışını, Müslümanlar asırlar boyunca daha da ilerlet miş ve dünyanın farklı coğrafyalarına götürerek bir medeniyet haline dönüştürmüştür. Vakıflar eğitim, din, kültür, sağlık, güvenlik, sosyal, bayındırlık, belediye hizmetleri gibi birçok alanda müesseseler vücuda getirmiştir. Fethedilen coğrafyalara da bu mü esseseler taşınmıştır. Bu vakıf eserleri ve mütemadiyen devam eden vakıf hizmetleri, başta Anadolu ve Balkan coğrafyası olmak üzere fethedilen toprakların Türkleşmesi ne, İslamlaşmasına ve Türk-İslam medeniyetinin bu coğrafyalara taşınmasına ve bura larda temsil edilmesine katkılar sağlamıştır. Tanzimat dönemi öncesinde mütevelliler tarafından idare edilen vakıflar bu dönemde Evkâf-ı Hümayûn Nezâreti çatısı altında birleştirilmiş, cumhuriyetten sonra da Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesine alınmıştır. Ortaçağ Avrupa’sında oldukça yetersiz durumda olan vakıf benzeri kuruluşlar, önemi nin anlaşılmasıyla birlikte 19. yüzyıldan sonra Batı toplumunda artmaya başlamıştır. Günümüzde gerek ülkemizde gerekse dünyanın pek çok ülkesinde ve coğrafyasında vakıf ve benzeri kuruluşlar, sağlık, sosyal, kültürel, ekonomik ve eğitim gibi pek çok alanda hizmetler yürütmeye devam etmektedir.
