YEMEN’İN ASİR SANCAĞINDA VEBA ve KOLERA SALGINI (1874-1903)

1890-1899 YILLARI ARASINDA EDİRNE VE KAZALARINDA SIĞIR VEBASI: VEBÂ-YI BAKARÎ/CATTLE PLAQUE: VEBÂ-YI BAKARÎ IN EDİRNE AND DISTRICTS OF EDİRNE BETWEEN 1890-1899, 2021

Rinderpest (cattle plague) is an infectious disease that is rapidly manifested in cattle. The spread of this virus in a short time caused the death of many animals. The rinderpest epidemic was primarily seen in Europe. Since this disease which occurs from time to time, causes the death of many cattle therefore ideas have been developed and remedies have been considered to struggle the disease in Europe. As a matter of fact, the first step of this was taken by opening a veterinary school. The case of rinderpest in the Ottoman Empire started to be seen with the spread of the disease over the Balkans, especially after the Ottoman-Russian War of 1877-1878. Hence the goverment has taken a number of precautions to struggle this epidemic since the 19th century. However financial deficiencies and the lack of equipment in the field of health, have led to struggle against the rinderpest epidemic in the long term. As a matter of fact this epidemic affecting cattle had heavy blows to the Ottoman economy and animal husbandry. In the study, the cattle plague epidemics in Edirne between the years 1890-1899 and the precautions taken by the Ottoman Empire against the epidemics will be indicated. In this context, the subject of research is shed light on the Ottoman epidemic diseases through the example of Edirne province. The study will be completed by using of the Edirne Provincial Yearbook and various research works as a source from the relevant archive documents

Özet Osmanlı Devleti'nin gerilemesi ile birlikte Kızıldeniz'deki Osmanlı üstünlüğü de bundan etkilendi. Yemen'in en stratejik noktalarından olan Aden'e yerleşen İngilizler, Osmanlı Devleti için güney topraklarında dikkat edilmesi gereken bir aktör haline geldi. Önceleri son derece kıymetsiz olan Kızıldeniz sahilleri ve bu denizde yer alan adalar ile limanlar, Süveyş Kanalı'nın açılmasıyla birlikte birer cazibe merkezi oldu. Bu durumdan en fazla etkilenen yerlerden biri de Arap Yarımadası'nda yer alan Yemen'di. Aden ve Hadramutlar bölgesi İngilizlerin elindeydi. Buna karşılık bir ara gevşek bir idareye sahip olan Kuzey Yemen bir süre Mısır idaresinde kalsa da XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren doğrudan Osmanlı yönetimi altına alınmak üzereydi. Bu gelişmeler yaşanırken Fransızlar da bölgede kendilerine üs vazifesi görebilecek bir yere sahip olma teşebbüsünde bulundular. Fransızların Yemen üzerinde ilgilendikleri nokta ise Şeyh Said oldu. Burası Kızıldeniz sahilinde İngilizlerin bölgedeki askeri varlığına karşı denge oluşturabilecek bir liman olarak düşünüldü. Bu makale ile Fransızların Yemen üzerindeki girişimi ve Osmanlı Devleti'nin bu girişime karşı aldığı tedbirler ele alınacaktır. Olayların seyri üzerinden Osmanlı Devleti'nin meseleyi ele alışı izah edilecektir. Abstract The Ottoman-French Competition Around The Land Called Sheikh Said in Yemen (1868-1912) The supremacy of Ottoman Empire in the Red Sea was also affected by this the decline of Ottoman Empire. The British, who settled into Aden, one of the most strategic points of Yemen, became an important actor to be considered for Ottoman Empire in the Southern Territories. The island and the ports, which were located in the Red Sea and Red Sea coasts, which were extremely worthless before, became a center of attraction with the opening of the Suez Canal. One of the most affected places by this stiuation was Yemen located in the Arabian Peninsula. Aden and Hadramut region were under the British patronage. In contrast the North Yemen, which had been a loose authority, was directly about to be taken under the authority of Ottoman Empire, even if Yemen had stayed in the Egyptian authorities for a while since the second half of XIX. century. While these developments were taking place, the French had attempted to have a place which had functioned as the duty of base camp. The point, which the French were interested above the Yemen, was Sheikh Said. There was considered as a port which could create a balance against the British Military presence in the region of the Red Sea cost. The initiative of French on Yemen and measures taken by the Ottoman Empire aginst this interference will be mentioned with this article. The approaching issue of Ottoman Empire will be explained over the process of incidents.

ÖZET Savaş koşulları hastalıklar için uygun zemin hazırlamaktadırlar. Balkan Savaşları döneminde de taraf devletlerin orduları ve halkı çeşitli salgınlarla mücadele etmişlerdir ki, bunlardan en önemlisi kolera salgını olmuştur. Şüphesiz kolera savaşın seyrini etkileyecek kadar büyük bir tehlikedir ve halklara belki de düşman askerinden de fazla korku salmıştır. Biz makalemizde Balkan Savaşları döneminde Yunan basınında yer almış olan kolerayla ilgili yazıları değerlendirmeye çalıştık ve Atina gazeteleri olan Embros ile Skrip'i, ayrıca Selanik gazetesi olan Makedonia'yı taradık. Birinci Balkan Savaşı döneminde Yunan basınında Yunan Ordusu'nun çektiği sıkıntılara dair pek bir haber yer almamış, ancak Osmanlı Ordusu'nun özellikle Çatalca-Hadımköy bölgesinde koleranın pençesinde çektiği sıkıntılar geniş yer bulmuştur. Bu dönem Yunan basını Osmanlı başkenti ve Bulgar Ordusu'nda yaşanan vakaları da sütunlarına taşımış, belki de bu şekilde Yunan kamuoyuna " Ordumuz güçlü. Zafer kazanabiliriz " mesajları verilmeye çalışılmıştır. İkinci Balkan Savaşı döneminde ise Yunan basınının ilgisi, Yunanistan'da kolerayla mücadeleye çevrilmiştir. Bunun sebebi Bulgar esirlerin ve Yunan askerlerin nakliyle tüm Yunanistan topraklarının kolera tehlikesiyle yüzleşmesidir. Gazetelerde kolerayla mücadelede aşının önemi, belediyelerle birlikte köy ve kent ahalisinin alması gereken önlemler ele alınır olmuş, basın kamuoyunun aydınlatılması konusunda önemli bir misyon üstlenmiştir.

Kocaeli İlahiyat Dergisi, 2023

This article is about the cholera epidemic that occurred in the Benghazi Sanjak, a region under the rule of the Ottoman Empire, in the year 1858. The purpose of this study is to highlight the measures taken by both the central and local governments against the cholera epidemic that occurred in 1858 and to shed light on the management of the outbreak. In this context, the social health practices and the public's sensitivity towards health in the Benghazi Sanjak during the Karamanli administration in Tripolitania in the early 1800s, as well as the period after it became directly connected to the Ottoman central government from 1835, will be examined, and the historical process leading up to the epidemic will be presented. The implementation of the quarantine measures introduced by the Ottoman Empire from the 1840s onwards, particularly in Benghazi, also holds a significant position in understanding the outbreak. The study is crucial in revealing the advancements in the health sector of the Benghazi Sanjak. The article emphasizes that the region of Berka, where the Benghazi Sanjak is located, was frequently afflicted by epidemics, but by the 1860s, there was noticeable improvement in the health sector.

SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ SİNOP UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES, 2017

Yüce Allah Kur’ân-ı Kerîm’in birçok yerinde muhtelif varlıklara yemin etmektedir. Hatta O, Kur’ân’daki on yedi sûreye yeminle başlamakta ve daha başlangıçta muhatapların dik-katlerini cezbetmektedir. Bu yeminlerin bazısında Cenâb-ı Hak kendi zatına, peygambere, Kur’ân’a, meleklere, kıyâmet gününe, semâ, necm, şems ve kamer gibi kâinatta ve tabiatta bulunan mühim varlıklara yemin etmektedir. Söz konusu yeminler içerisinde yüce Allah’ın, leyl/gece, nehâr/gündüz, duhâ, ‘asr, fecr, subh/sabah ve yevm/gün gibi zamana taalluk eden bazı kavramlara da yemin ettiği dikkat çekmektedir. Allah Teâlâ bunlara niçin yemin et-mektedir? Kendilerine yemin edilen zamanların mekânla nasıl bir bağı ya da bağlantısı vardır? Başka bir ifadeyle Allah’ın Kur’ân’da kendilerine kasem ettiği zaman ifadelerine yemin etmesinin hikmeti ve olguyla ya da mekânla ilişkisi nedir? İşte bu makalede, tüm bu sorulara cevap bulunmaya çalışılmış; muhtelif zamanlara yapılan yeminlerin mekânla ilişki-leri irdelenmiştir. Ve neticede görülmüştür ki Allah söz konusu zamanlara, ilgili zamanlar-da, mekânda meydana gelecek bir takım önemli iş, fiil ya da hadiseler nedeniyle yemin etmektedir. Dolayısıyla Allah’ın Kur’ân’da bazı zaman kavramlarına yemin etmesi, yemin edilen zamanların mekânla sıkı ilişkilerinden bağımsız değildir ve Kur’ân’daki yemin ifa-delerinin maksad-ı ilâhîye uygun olarak anlaşılması bakımından bu noktanın dikkate alın-ması önem arz etmektedir.

Kolera salgını, XIX. yüzyılda dünyanın birçok yerinde halk sağlığı-nı tehdit eden hastalık olmuştur. Özellikle XIX. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul başta olmak üzere birçok vilayette meydana gelen salgın ciddi sonuçlar doğurmuştur. 1894-1895 yıllarında Diyarbakır Vilayeti'nde de zuhur eden kolera salgını çok sayıda insanın hayatını kaybetmesine ve koleradan kurtulmak amacıyla ahalinin yaşadıkları yerleri terk etmesine yol açmıştır. Kasım 1894'te vilayet merkezinde başlayan salgın zaman içe-risinde vilayetin değişik yerlerinde görülmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti yetkilileri aldıkları tedbirlerle salgının etkisini kırmaya ve başka yerlere bulaşmasına engel olmaya çalışmıştır. Bir yılı aşkın bir süre devam eden salgın vilayet nüfusunun önemli bir kısmını etkilemiştir. Anahtar kelimeler: Diyarbakır, Kolera, Hüsrev Paşa Mahallesi, Ta-haffuzhane, Doktor Leboviç Efendi. Abstract Cholera Outbreak In Diyarbakir In 1894-1895 And Its Impacts Cholera pandemic was a health-threatening infection for people world wide in 19 th century. The epidemic that occurred in Istanbul firstly and in many districts posed serious outcomes. The cholera epidemic that appeared in Diyarbakır in 1894-95 caused the death of numerous people and their toddling off in order to get rid of it. The epidemic, which started in the provincial center in November 1894, began to be seen in different parts of the province. Ottoman authorities tried to relieve the impacts of the cholera by taking precautions and prevent its spreading to the other dwellings. The epidemic which lasted over 1 year affected considerable part of the population.

Özet Osmanlı Devleti'nin XIX. yüzyılın ikinci yarısına doğru Yemen'in kuzeyinde hâkimiyetini kuvvetlendirmesi ile birlikte yerel unsurlar ile işbirliğinin de yoğunlaştığı görülür. Bölgenin temel unsurlarından olan kabileler de bunun bir parçasıdır. Osmanlı Devleti'nin bölgede görev yapan idarecileri bu konuda son derece titiz davranmışlardır. Özellikle bölgenin hassas olan konumu bu titizliğe bir kat daha dikkat edilmesini gerektirmiştir. Araştırmanın temel dayanak noktasını bu kapsamda bölgede etkin kabilelerden biri olan Hakem Kabilesi oluşturmuştur. Bu kabilenin seçilmesinin temel nedeni ise, söz konusu kabilenin Osmanlı idaresinin diğer bölgelere nispetle daha kuvvetli olduğu Moha ve Hudeyde taraflarında yaşamakta oluşudur. Osmanlı makamları tarafından takibinin kolaylığından ötürü bu kabile ile ilgili birçok yazışma gerçekleşmiştir. Aynı zamanda Kızıldeniz'in giriş noktasına yakın yaşamalarından dolayı İngiltere ve Fransa ile de kabilenin temasları olmuştur. Bu nedenlerle araştırma için Hakem Kabilesi seçilmiştir. Araştırma, Osmanlı Arşiv Belgeleri esas olmak üzere yerel kabilelerle Osmanlı Devleti'nin bölgedeki münasebetlerini incelemeyi amaçlamıştır. Bunun yanında meseleyi daha etraflı bir şekilde izah edebilmek için devrin genel siyaseti ve Osmanlı Devleti'nin Yemen üzerindeki varlığı da makalenin kapsamı içine alınmıştır. Abstract The interaction with the local elements of the Ottoman Empire was seen to be concentrated with the strengthening of their domination in the North Yemen towards the second half of the XIX. century. The tribes, which were the basic elements of the region, were also parts of it. The managers of Ottoman Empire, who had served in this region, had acted extremely rigorous in this matter. Especially, the highly sensitive position of the region necessitated to be paid still more attention about this punctilio. In this context, the main point of the research was the Hakem Tribe which was one of the active tribes in this region. The main reason why this tribe had been chosen is that because the Ottoman Empire had stronger control over the Moha and the Hudeyde area where the tribe had lived. Many correspondence had occured about this tribe due to the ease of tracking by the Ottoman authorities. At the same time, this tribe had been in touch with France and England because of their living close to the entry point of the Red Sea. With these reasons, the Hakem Tribe was chosen for research. Including mainly the Ottoman archival documants, the research bases on the examine their relations of the Ottoman Empire and the native tribes in this region. In addition, the general politics of the period and also the presence of the Ottoman Empire on Yemen are the parts of this article in oder to explain the matter in more detail.

Huriye BOSTANOĞLU * Selenge ırmağından taşınan Türkmen adı Yıllar sonra Selene'de kışladı Selinus'lar Selene'yi dışladı Dil kıymetin bilmez ise kaç para? **