BÖLÜM 8 - ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI

Ulusal Tez Merkezi, 2018

Bu çalışmanın amacı, dönüşümsel liderlik (DL) ve alt boyutlarının örgütsel güven (ÖG) ve örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) üzerindeki etkisini ve DL ve alt boyutları ile ÖVD arasındaki ilişkide ÖG’nin aracı (mediator) rolünü incelemektir. Dönüşümsel liderlik, yapılan keşifsel faktör analizinde iki boyutta ortaya konmuş, analizlerde DL ve “karizmatik motivasyon” ile “geliştiren ilgi” adı verilmiş olan iki alt boyut bağımsız değişken olarak alınmıştır. Sonuçta, DL ve saptanan alt boyutları ile örgütsel güven ve ÖVD arasında pozitif ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Yapılan analizler, örgütsel güvenin dönüşümsel liderlik ve onun alt boyutlarının ÖVD’ye olan etkisinde kısmi olarak aracılık ettiğini (partial mediation) göstermektedir.

Bu araştırma, öğretmenlerin okullarında örgütsel vatandaşlık davranışlarını ne ölçüde gerçekleştirdiğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Örgütsel vatandaşlık davranışı, gönüllüğü ve yardım etmeyi içeren rollerden oluşmaktadır; formal bir iş gerekliliği değildir. Örgütsel vatandaşlık davranışı olarak nitelendirilebilecek bir davranışın örgütün ödül sistemince doğrudan ve biçimsel olarak ödüllendirilmeyen veya cezalandırılmayan bir davranış olması gerekmektedir. Bu tür davranışlar, bireyin bir bütün olarak örgütün işleyişini geliştiren faaliyetlerini temsil eder.

Özet: Ahi Evran'ın, 1200'lü yılların başında Anadolu'da kurduğu Ahi Teşkilatı ile Anadolu'nun ekonomik, sosyal, kültürel ve dinî hayatına dönüşümler getirdiği görülmüştür. Uluslararası akademik yönetim-organizasyon yazınında önemli bir yer tutan, 1983 yılında Dennis Organ ve arkadaşları tarafından kavramsallaştırılan (Bateman ve Organ, 1983; Smith, Organ ve Near, 1983) " örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) " kavramı yaklaşık 800 yıl önce Ahi Evran'ın kurduğu yönetsel yapıda farklı bir biçimi ile görülebilmektedir. " Resmi ödül sistemine doğrudan ya da açıkça konu olmayan, örgütün (teşkilatın) etkin bir biçimde çalışmasına yardımcı olan, gönüllü, bireysel davranışlar(Podsakoff vd., 2000) " şeklinde tanımlanabilen ÖVD'nın Ahilikteki yönetsel uygulamalarda tarihsel izleri sürülecektir. Günümüz yazınında ele alınan örgütsel yaşamda mükemmellik, dürüstlük, olgunluk ve fazilet çerçevesindeki bireysel özellikler (Akgemci ve Özgener, 1998) ile teşkilatın çalışmasındaki gönüllülük esası Türk yönetim yazınında yerini yıllar öncesinde almaktadır. Bu çalışmanın temel amacı Ahi Evran'ın kurmuş olduğu temeller üzerinde yükselen Ahilik ve Ahilik Kültürü ile örgütsel davranış alanının önemli konularından biri olan örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Üç ana bölümden oluşan çalışmada ilk olarak örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel vatandaşlık

Öz: Bu çalışmanın temel amacı, duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Üç ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde duygusal emeğin kavramsal çerçevesi ele alınmıştır. İkinci bölümde örgütsel vatandaşlık davranışı kavramı incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen araştırmaya yer verilmiştir. Araştırmaya; Tokat il merkezinde İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda çalışan toplam 598 öğretmen katılmıştır. Anket yöntemi ile elde edilen veriler, Gazi Üniversitesi Lisanslı IBM SPSS 20 programı kullanılarak, değişkenlerin özelliğine uygun istatistiksel analizler aracılığıyla değerlendirilmiştir. Araştırma sonucuna göre, öğretmenlerin duygusal emek ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Ayrıca duygusal emeğin alt boyutlarından yüzeysel davranış ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında derinden davranış ve samimi davranış boyutlarına nazaran daha düşük bir ilişki bulunmaktadır. Bununla birlikte, örgütsel vatandaşlık davranışı ve duygusal emeğin öğretmenlerin cinsiyet, yaş, medeni durum ve hizmet süresine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu görülürken, eğitim durumuna göre gruplar arası farklılaşma görülmemektedir. Bu makale Prof. Dr. Enver AYDOĞAN danışmanlığında Yunus BIYIK' ın Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde hazırladığı, makale ile aynı başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Günümüzde çeşitli disiplinlerin, insanı ve davranışlarını anlamaya odaklanmasıyla birlikte insan davranışlarını konu alan araştırmaların sayısı da artış göstermiştir. Doğal olarak, yönetimde gücü ve etkisi olan liderin davranışları organizasyonların başarısında etkili olup önem arz eden bir konu haline gelmiştir. Liderlik olgusu, küçük işletmelerden devlet yönetimine kadar rastlanmakta ve ülke yönetimine etki eden siyasi partilerde öne çıkmaktadır. Çalışmada Türk siyasi hayatında önemli bir yeri olan, ilkeli ve tutarlı kişiliği ile öne çıkan Muhsin Yazıcıoğlu'nun dönüşümcü liderliğinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi incelenmiştir. Öncelikle Muhsin Yazıcıoğlu'nun hayatı tanıtılarak, dönüşümcü liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı kavramları hakkında açıklamalar yapılmıştır. Yazıcıoğlu döneminde Büyük Birlik Partisi'nde görev almış kişilerden anket yöntemi ile toplanan veriler kullanılmıştır. Dönüşümcü liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla yapısalcı eşitlik modellemesinden (YEM) yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda; dönüşümcü liderliğin örgütsel vatandaşlığın alt boyutları olan diğergamlık (özgecilik), sivil erdem, vicdanlı olma ve nezaket üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

çalışmada, eğitim kurumlarının ana yapı taşlarından olan öğretmenlerin duygusal emek gösterimlerinin, onların Örgütsel Vatandaşlık Davranışları (ÖVD) üzerine etkileri araştırılmıştır. Bu maksatla, Ankara'da orta öğretim kurumlarında görev yapan 169 katılımcıdan anket yoluyla elde edilen veriler analiz edilmiştir. Çalışmada değişkenler arası ilişkiler ve etkileri korelâsyon ve regresyon analizleri ile ortaya konurken, değişkenlere ait ölçeklerin doğrulanması esnasında yapısal eşitlik modelinden istifade edilmiştir. Elde edilen bulgular incelendiğinde, öğretmenlerin duygusal emeklerinin, ÖVD'leri üzerinde önemli etkilere sahip olduğu görülmüştür. Özellikle, görevleri esnasında yüzeysel rol yapan öğretmenlerin, ÖVD'leri düşük iken, duygularını doğal olarak yaşayabilenlerin ise ÖVD'lerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Derinden rol yapanların ÖVD'leri düşük olmasına karşın yüzeysel rol yapanların ÖVD'lerine göre artma eğilimi göstermektedir. Çalışmada, duygusal emeğin alt boyutları bazında, kişiye ve örgüte yönelik ÖVD'ye olan etkileri de ortaya konulmuştur. Abstract: In this study, the display of emotional labor of teachers who are important constituent of education system are examined on their Organizational Citizenship Behaviors (OCB). For this purpose, data are obtained and analyzed from 169 secondary school teachers working in Ankara. The relations and effects between variables are presented by correlation and regression analyses. The validity of scales are measured with structural equation model. According to the findings, it is seen that teachers' emotional labors have significant effects on their OCB. Particularly, while teachers' OCB who surface act are low, teachers' OCB who can behave natural are high. As for deep acted teachers, their OCB are also low, but there is an upward trend in terms of surface acting. On the basis of sub-dimensions of emotional labors' effects on organizational behaviors towards individuals (OCBI) and organizational behaviors towards organizations (OCBO) are also exerted. Furthermore depend on findings, some suggestions are made to the human resource executives of education institutions, school managers and principals for qualified and effective education.

VATANDAŞLIK BAĞLAMINDA GÖÇÜN SİYASALLAŞMASI, 2022

Vatandaşlık; yasal statü, haklar, aidiyet/kimlik ve katılım gibi kavramları kapsamaktadır. Geleneksel olarak belirli bir coğrafi ve politik topluluğa bağlılığı ifade eden vatandaşlık, ulusal kimlik, egemenlik kavramlarını da çağrıştırır. Vatandaşlık ve ulusal aidiyetin yakından bağlantılı olduğu, ancak aynı zamanda Batı demokrasilerinde vatandaşlığa nasıl yaklaşıldığı konusunda ülkeler arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılığı günümüzde derinleştiren etkenlerin başında uluslararası göç hareketleri gelmektedir. Küreselleşme politikalarının önde gelen sonuçlarından biri olarak ülke içinde yaşanan iç çatışmalar, ülkeler arasında yaşanan savaşlar, küresel açlık, iklim krizi, kıtlık ve gelir adaletsizliği gibi etkenlerle ortaya çıkan uluslararası göç dalgaları, vatandaşlık tartışmalarını yeni bir boyuta taşımıştır. Vatandaşlık anlayışı üzerinde etkili olan uluslararası göç hareketleri, gelişmiş ülkelerin vatandaşlık politikalarının değişmesinde de etkili olmuştur. Bu değişimden hareketle çalışmada, uluslararası göç hareketlerinin vatandaşlığın dönüşümü üzerindeki etkisi incelenmektedir. Ayrıca bu çalışma uluslararası boyutta gerçekleşen göçlerin gelişmiş ülkelerde nasıl politize edildiğini karşılaştırmalı bir şekilde ele alma amacındadır. Bu kapsamda göçmenlerin geçici mi kalıcı mı olacağı, kalıcı olacak ise vatandaşlık ile ilgili olarak asimilasyon, entegrasyon ve çokkültürcü politikalardan hangisinin benimseneceği de yeni tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu tartışmalar çerçevesinde literatür taraması yöntemi ile gerçekleştirilen bu çalışmada, göç konusunda yapılmış olan bilimsel yayınlar, alan araştırmaları ile uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum örgütlerinin çalışmaları incelenmiştir. Ayrıca göçün siyasallaşmasına etki eden siyasi parti politikaları da ülke bazında karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır. Elde edilen verilere göre sosyo-ekonomik faktörler ile radikal sağ popülist partilerin yükselişi göçün siyasallaşmanda etkili olmuş ve vatandaşlık politikalarında da değişime öncülük etmiştir.

Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik AraĢtırmalar Dergisi, 2014

Paternalist liderlik, takipçileri tarafından otoriter, sorumluluk alan, doğrudan karar verici ve yardımsever görüntüsü baskın özellikler gösteren, aynı zamanda tatlı-sert babacan bir lider profili çizmektedir. Diğer yandan, işgörenin örgütün daha verimli faaliyet göstermesine yönelik, kendisine yüklenen görev tanımının da ötesine geçerek, örgüt için fayda sağlayacak davranışta bulunması ve kendini örgüte adaması, örgütsel vatandaşlık davranışı olarak ifade edilmektedir. Araştırmanın amacı; Konya ilinde faaliyet gösteren işletmelerde Paternalist liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında ilişki olup olmadığını ortaya koymaktır. Amaca yönelik olarak, 261 kişi üzerinde gerçekleştirilen anket çalışması sonucu elde edilen veriler; frekans analizi, açımlayıcı faktör analizi, korelasyon ve regresyon analizleri yapılarak değerlendirilmiştir.

Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018

Bu çalışmanın amacı çağdaş yönetim yaklaşımlarından biri olan ve sağlık hizmetlerinde de kullanımı popüler hale gelmiş olan Toplam Kalite Yönetimi(TKY) yaklaşımının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı(ÖVD) ile ilişkisinin incelenmesidir. Bu çalışmada betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır, yöntem olarak soru ölçeği uygulaması yapılmıştır. Bu araştırmanın evrenini, Türkiye'de hizmet veren tüm hastaneler içinde ilk olarak ISQua/SAS akreditasyon belge başvurusu kabul edilen ve ilk denetlenen hastane olan, Ankara'da özel bir hastanede görev yapan idari personel oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin tamamına(125 kişi) ulaşıldığı için örneklem alınmamıştır. Bu çalışmanın profilini 25 orta ve alt kademe yönetici, 72 işgören olmak üzere toplamda 97 kişi oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda; Katılımcıların Toplam Kalite Yönetimi algıları ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları arasında orta düzeyde pozitif yönlü korelasyon olduğu görülmüştür (r=0,60). Korelasyon katsayısı pozitif olduğu için katılımcıların TKY algıları ile ÖVD'leri arasında doğrusal bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, katılımcıların Toplam Kalite Yönetimi'ne yönelik algılama düzeyleri arttıkça Örgütsel Vatandaşlık Davranışları da aynı oranda artacaktır.

The Journal of Social Sciences, 2019

Although there are many studies that examine the relationship between organizational citizenship behavior and organizational commitment, the low number of studies that examine the relationship between compulsory citizenship behavior and organizational commitment is the subject of the study. With this path, the aim of the study is to present a general frame on the relationship between compulsory citizenship behavior and organizational commitment and the role of the need to succeed in this relationship.