Yeni Medya Ekseninde Gazetecilikte ve Sosyal Medyada Etik

Iletisim Kuram Ve Arastırma Dergisi, 2013

Yeni medya gazeteciliği, çok büyük iletişim potansiyeliyle, modern bir haber toplama ve yayımlama biçimidir ya da pek çok farklı katılımcının bağlanabildiği çevrimiçi (online) bir forumdur. Ayrıca, bu biçim ya da forum, dijital ya da çevrimiçi (online) gazetecilik olarak adlandırılan, medya profesyonellerine sınırsız kaynaklar ve teknolojik olanaklar sunan internet üzerinde ve internet aracılığıyla gerçekleştirilen internete özgü bir gazetecilik türüne gönderme yapmaktadır. Yeni medya, teknolojik gelişmelerin ve değişimlerin paralelinde gelişim sürecini sürdürmekte, hızlı olduğu kadar da belirli kurallara bağlı kalmadan geliştiği için yeni sorunları beraberinde getirmekte ve bu nedenle, yeni medya gazeteciliğinin etik düzenlemelere acil olarak kavuşturulması gerekmektedir. Yeni medya gazeteciliğindeki etik sorunları ya da ikilemleri, genel olarak, editöryal bağımsızlık, editöryal kontrol eksikliği, enformasyonun yeniden dağıtılması-telif hakları, haber-reklam-ticari enformasyon ilişkisi, çevrimiçi (online) içeriğin yayımlanma hızı, ticari baskı, köprülerin (hyperlink) kullanımı, doğruluk ve güvenilirlik, kaynaklar, mahremiyet, düzenleme, haber toplama yöntemleri, kaynak şeffaflığı, bloggerlar, yurttaş gazeteciler, profesyonel olmayan gazeteciler, dijital manipülasyon ile nefret söylemi ve saldırgan içerik olmak üzere on sekiz ayrı kategoride sınıflandırmak mümkündür. Bu çalışmada, yeni medya gazeteciliğinde etik bir model önerisinin oluşturulması açısından etik sorunlar iletişim etiği bağlamında değerlendirilerek kuramsal çerçevenin belirlenmesine çalışılmakta ve modern iletişimin vazgeçilmez bir alanı olan yeni medya gazeteciliğinde etik bir paradigma belirlemenin kapsamı ve sınırları tartışılmaktadır.

Yeni Medya Araştırmalarında Etik Bakış Açısı, 2023

Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 2019

Gazetecilerin, politikacıların, sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin, sivil inisiyatiflerin, yurttaş gazetecilerin ve çevrimiçi toplulukların aynı anda iletişim kurmasını sağlayan bir ekosistem olarak Twitter; profesyonel ve amatörlerin, mesleki bilgiyle amatör sezginin buluşmasına olanak tanıyarak yeni bir gazetecilik anlayışı ortaya çıkartmakta, bu gazetecilik türü “sanal ortam gazeteciliği” (ambient journalism) ya da “son kullanıcı gazeteciliği” (end-user journalism) gibi farklı kavramlarla tanımlanmaktadır. Ancak Twitter’ın sunduğu etkileşim ortamının gazeteciler tarafından nasıl kullanıldığı hâlâ tartışmalıdır. Türkiye’deki gazetecilerin Twitter’daki etkileşimine odaklanan bu çalışmada, gazetecilerin takipçileriyle etkileşimi ve içerikteki etkileşim düzeyi üzerinden gazetecilik uygulamalarındaki dönüşüm sorgulanmıştır. Araştırmada, farklı medya kuruluşlarında çalışan 21 gazetecinin 14 Nisan ve 17 Mayıs 2018 tarihleri arasındaki tweetlerinin analiz edilerek niteliksel ve niceliksel olarak değerlendirilmesi; ayrıca üç gazeteci grubu -eşik bekçileri, muhabirler ve serbest gazeteciler- arasındaki farklılaşmanın ortaya konulması amaçlanmıştır.

Etkileşim, 2019

Sömürge ülkelerinin bağımsızlık kazanması, Yugoslavya'nın parçalanması, Doğu bloğunun yıkılmasından sonra kimlik çatışmalarının yükselmesi ve politik küreselleşmeyle birlikte ulus devletlerde meydana gelen çözülmeler, etnisite ve ırk terimlerinin zeminini kayganlaştırmıştır. Weber'in etnisite kavramına görelilik atfetmesi ve öznel bir inşa olduğuna dair vurgu yapması kuramsal anlamda etnisiteyi verili olmayan, belirli bir topluluk düzeyinde inşa edilen ve iktidarın konumunu belirleyen bir araç olarak değerlendirilmesinin önünü açmıştır. Etnisitenin bu sembolik yapı olarak konumlandırılışı, özellikle Benedict Anderson'ın Hayali Cemaatler isimli kitabında ve Stuart Hall'un kolektif kimlikleri tarihsel, siyasi ve kültürel bir yapı olarak değerlendirdiği çalışmalarında da destek görmüştür.

YENİ MEDYADA YENİ YÖNELİMLER içinde ss. 35-65, 2022

Bu çalışmanın amacı, yeni medyadaki etik sorunların neler olduğunu incelemek ve bu etik sorunlar için geleneksel medya düzenindeki etik ilkelerin geçerli olup olmayacağına yönelik bir tartışma alanı açmaktır. Bunun için öncelikle geleneksel medya düzeninde etik sorunların ortaya çıkışı ve etik ilkelerin düzenlemesi konusu incelenecektir. Sonrasında yeni medyanın geleneksel medya ortamından farklılaşan özellikleri ve yeni medyayla birlikte ortaya çıkan sorunlar açıklanacaktır. Son olarak ise geleneksel medya düzenindeki etik ilkelerin sürdürülebilirliği ve yeni medya düzeninde yeni etik ilkelere ihtiyaç olup olmadığı tartışılacaktır.

Erciyes İletişim Dergisi, 2019

Bu çalışma, dijitalleşmeyle birlikte her geçen gün dönüşmeye devam eden gazetecilik pratikleri ve mesleğin aldığı yeni biçim doğrultusunda beliren yeni etik sorunları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dijitalleşmenin etkisinin kapsamını ve şiddetini tespit edebilmek için gazetecilikte dijitalleşme pratiğinin ilk elden deneyimleyicisi olan internet editörlerinin görüşlerine başvurulmuştur. Bu kapsamda 15-20 Ocak 2018 tarihlerinde İstanbul’da Hürriyet, Milliyet, Sabah gazetelerinde görev yapmakta olan internet editörleri ile görüşülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak Patton’un “görüşme formu tekniği”ne başvurulmuş, elde edilen verilere içerik analizi uygulanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre gazeteciler, dijitalleşmenin gazetecilikte haber üretim sürecine olumlu ve olumsuz etkileri olduğunu düşünmektedir. Gazeteciler, haberler dolayımıyla hem habercilik hem de okur açısından geleneksel basında daha önce karşılaşılmayan yeni etik sorunların ortaya çıktığını da düşünmektedir. Bunlar arasında yeni gazetecilikte artık editörün “masabaşı muhabir” rolünü üstlenmesi, “tık odaklı bir gazetecilik pratiğinin yaygınlaşması”, “haber kaynağı ve habere erişimin şartlarının değişmesi”, “hataların ve gerçekdışı haberlerin hızla yayılması”, “hız tuzağı” ve “sanal galeriler” öne çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: İnternet gazeteciliği, tık tuzağı, haber, etik ABSTRACT The aim of this study was to investigate the rapid changes in journalistic practice occurring along with digitalization and the new ethical problems emerging as a result of this new shape of the profession. In order to assess the scope and intensity of the effect of digitalization, the views were sought of the internet editors themselves, who have the primary direct experience of the practice of digitalization. Therefore, the internet editors of Hürriyet, Milliyet and Sabah newspapers were interviewed in İstanbul between 15 and 20 January 2018. Patton’s interview form technique was used as a data gathering instrument, and content analysis was applied to the data gathered. According to the results of the study, journalists thought that digitalization had both positive and negative effects on the news production process in journalism. They also thought that new, ethical problems in the transmission of news, previously unencountered in the traditional press, had arisen both for journalism and for readers. Foremost among these were the editor taking the role of a desk-based reporter in the new journalism, the spread of click-focused journalistic practice, news sources and changes in the conditions of accessing news, the rapid spread of mistakes and fake news, the click trap, and virtual galleries. Key Words: Digital journalism, clic-bait, news, ethic

International New Media New Approaches Conference Proceeding E-Book, 2015

Yeni medya, kullanıcı ve okuyucuya sunduğu imkanlar sayesinde gazeteciliğin her alanında olduğu gibi savaş haberciliğine de farklı bir soluk getirmiştir. Gazeteciliğin teorik ve pratik alanlarında her zaman gündemde olan bir tartışma alanı olan etik, yeni medyanın değişime ve gelişime açık kurallar evreninde yeni tartışmaları doğurmuştur. Yurttaş gazeteciliğini mümkün kılmak, haberin olabildiğince çok kişiye ulaşmasını sağlamak, hızlı doğrulama imkanı tanımak gibi birçok olumlu yönü bulunan yeni medya haberciliği, doğrulanmamış bilginin hızlı yayılması, telif hakları ihlalleri, dijital mainpülasyon gibi risklere de açık bir yapıya sahiptir. Bu riskleri bertaraf etmek, haber üreten yeni medya mecrasının sorumluluğu olduğu kadar, yeni medyayla birlikte değişen etik kuralların da konusudur. Bu bildiride, savaş gazeteciliğinin okuyucu üzerindeki en etkin alanlarından biri olan fotoğraf gazeteciliğinde dünden bugüne değişen etik kurallar irdelenecek, geleneksel medyadan yeni medyaya geçişin fotoğraf gazeteciliğindeki etik sorunlardaki izdüşümü sorgulanacaktır.

Çankırı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016

Bu calismada, bireyin toplumsal ozne olma konumunu pekistiren yeni medya araclarinin bu surecte nasil bir toplumsal iktidar alani actigina odaklanilmistir. Bu anlamda gunumuzde son derece karmasik bicimde gelisen iktidar biciminin anlasilmasi, bireyin yeni medya araclari ile kurdugu iliskinin okunmasiyla mumkundur. Gunumuzde yeni medya teknolojilerinin bireyi ag metaforuyla birlestirirken, bireysellestirmektedir. Kuresel surece eklemlerken atomize eden ve ozgurlestirirken iktidar bicimlerine daha acik hale getirmektedir. Ayrica kullanicilari kuresel olcekte yeni iktidar formlarina karsi daha asikâr hale getiren yeni durumun elestirel bir perspektifle anlasilmasi gerekmektedir. Yeni medya ve iktidar olma alani acma bicimlerini elestirel bir okumaya tabi tutacak calismamiz dort temel iktidar alani olan; teknolojik, siyasal, kulturel/ psiko-sosyal ve toplumsal iktidar tipleri, literatur taramasina dayali betimleyici cozumleme yontemi ile kuramsal duzeyde tartisilmaktadir.

Yeni iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimi, hemen her alanda olduğu gibi gazetecilikte de “dönü-şüm” olarak adlandırılabilecek yeni bir sürecin başlamasını sağlamıştır. İletişimde sınırların orta-dan kalktığı internet döneminde gazeteciliğin tanımı değişirken, etik ilkeler her zamankinden daha önemli hale gelmiştir. İnterneti hem haber kaynağı, hem de yeni bir haber mecrası olarak gören gazeteciler bu dönüşüme çok hızlı bir biçimde adapte olmuşlardır. Bu süreçte ortaya çıkan sosyal ağlar; yurttaşların “habercilik” yapmasına olanak tanıdığı gibi, gazetecilerin de kendi haber, fotoğ-raf ve görüşlerini çalıştıkları kurum dışında kişisel hesaplarından yayınlayabilmelerine ortam ya-ratmıştır. Bu bağlamda sosyal ağlar; hem gazetecilerin profesyonel haber üretimi için, hem de kişi-sel paylaşımları için sıklıkla kullandıkları mecralar haline gelmiştir. Bunun sonucunda bazı medya kuruluşları, kendi bünyelerinde çalışan gazetecilerin sosyal medya kullanımıyla ilgili bazı ilke ve kuralları uygulamaya koymuştur. Bu gelişmeler sosyal medyanın geleneksel medyadan daha hızlı ve dinamik bir haber ortamı haline geldiğini göstermekte ancak bu dinamizm içinde etik ilkelerin sorgulanması gereğini de zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada gazetecilerin, sosyal medyayı nasıl haber kaynağı olarak gördükleri ve onların sosyal medyadaki haberlere etik yaklaşımları ele alın-mıştır. Alan araştırması yapılarak, verilerin anket tekniğiyle toplanıp çözümlendiği bu çalışmada; gazetecilerin sosyal medyayı kullanma alışkanlıkları incelenmiş ve gazetecilerin internet-sosyal medya-haber ve etik konularına yaklaşımları analiz edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Sosyal medya, etik, haber.

Konya -2015 i ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR Bu çalışmada gerçeğin inşası hem teorik hem de okur yorumları üzerinden uygulamalı olarak çözümlenmeye, yeni medya ve yeni teknoloji üzerinden açıklanmaya ve tartışılmaya çalışılmıştır. Çalışma oldukça yeni bir olgu sayılabilecek internet gazeteciliği ve internet gazeteciliğinde üretilerek yayınlanan haberlere yapılan okur yorumlarına odaklanmıştır. Bu çalışma uzun süre Türkiye gündeminde kalan "Gezi Parkı" eylemlerinin toplumsal boyutlarını betimlemesi açısından önemlidir. Bu yüksek lisans tezi "okur yorumları" üzerine yapılan az sayıda çalışmadan biri olması nedeniyle daha sonra bu konuda yapılacak bilimsel çalışmalara önemli veriler sunması beklenmektedir. Çalışma, Kültürel Çalışmaların internet gazeteciliğiyle yeni bir boyut kazandığını ortaya koyması açısından da önemlidir. Okurlar, Kültürel Çalışmalarda mücadele alanı olarak görülen habere "haber yorumlarını" da eklemişlerdir. Okurlar, haberde sunulanları farklı okuma türleriyle değerlendirerek gerçeğin yeni inşacıları konumuna gelmişlerdir. Araştırmada okurların internet gazeteciliğinde bir gazeteci gibi haberleşme sürecine dâhil olabildikleri ve düşüncelerini belirtebildikleri görülmüştür. Bu veri, geleneksel yapıda haber karşısında belirli sınırlar içinde kalan okurların internet teknolojisiyle elde ettiği konumu göstermesi açısından önemlidir. Tezin her aşamasında bilgi ve deneyimleriyle bana rehber olan danışman hocam Prof. Dr. Ahmet Yalçın KAYA'ya, lisans-yüksek lisans dönemleri ve sonrasında kendilerinden çok şey öğrendiğim Doç. Dr. Banu TERKAN'a ve Doç. Dr. Şükrü BALCI'ya, tezime verdiği katkılardan dolayı Yrd. Doç. Dr. Yasin BULDUKLU'ya teşekkürlerimi sunarım. Eğitim hayatım boyunca her zaman yanımda olan aileme ve lisans-yüksek lisans sürecinin her aşamasını beraber geçtiğim arkadaşım Cihan ÇAKIR'a teşekkürü bir borç bilirim.

Yeni Medya Araştırmalarında Etik Bakış Açısı ve Uygulamalar, 2020

İnternet ve sosyal medya platformları akademik araştırmalara büyük bir kaynak ve veri hazinesi sunmaktadır. Ancak bu platformlar çoğu zaman kamusal bir ortam olarak düşünülse de, bu alanda yapılan bilimsel araştırmalarda kamusal alanın ve öznenin, teknolojik bakış açısı ile dijital bir nesne olarak yeniden üretildiğine tanık oluyoruz. Bilinen kamusal alan/özel alan teorilerinin ve tanımlarının da bu anlamda gözden geçirilmesi zorunluluğu ortaya çıkıyor. Tam da bu tartışmaları odak noktasına alan ve alanda yapılan araştırma çalışmalarına katkı sağlama düşüncesiyle “Yeni Medya Araştırmalarında Etik Bakış Açısı ve Uygulamalar” kitabı ortaya çıktı. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. F. Mutlu Binark ve Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Dr. Ergin Şafak Dikmen’in editörlüğünü yaptığı kitap, genç araştırmacılar Arif Ayten, Beren Kandemir, Hasan H. Kayış’ın konuya ilişkin yürüttükleri titiz çalışma ve irdelemelerin, yeni alternatifler üretme çabasının ve işbirliğinin sonucudur. Tüm yazarlara ve editörlere teşekkürler. Bu çalışmanın ortaya çıkmasına ön ayak olan ve iş birliği yaptığımız NETlab Yeni Medya Araştırmaları Laboratuvarına da ayrıca teşekkür ediyoruz.

Etkileşim Dergisi, 2019

Özet-Her ne kadar medium'un kendisi "yeni" olarak tanımlansa da, yeni medya gibi çok boyutlu bir fenomeni hâlâ geleneksel paradigmalar ile kavrama eğilimi ol-dukça belirgindir. Bu türden geleneksel yaklaşımların söz konusu ortamı, or-tamda bulunan nesneleri ve bu ortam dolayımı ile ilişki kuran özneleri doğru bir biçimde kavramamıza ve kavramsallaştırmamıza izin vermediği söylenebilir. Geleneksel yaklaşımın sonucu olarak, Kartezyen terminoloji ile ifade edecek olursak, res extensa'nın tümüyle ortadan kalktığı ve yalnızca res cogitans olarak var olduğumuz bu ortamın, örneğin, merkezsiz yapısı bizlere yeni bir olanak olarak değil ama tehdit olarak görünür. Öte yandan, geleneksel paradigmala-rın hem dünyayı hem de özneyi kavrama tarzlarındaki krizlerin ortaya çıkardığı yeni bir perspektif olarak post-yapısalcılık, söz konusu krizin dünyadan ya da insandan değil; bizatihi paradigmanın kendisinden kaynaklandığını tartışmaya açar. Böylelikle bu makale, yeni medyayı tartışırken bu tartışmalara tesir eden melankolik ya da karamsar tonun sebebinin de bu ortamın kendine münhasır ontolojisini bir tehdit olarak algılamaktan kaynaklandığını iddia edecektir. Makalenin temel amacı, yeni medyayı analiz ederken Foucault, Derrida, Kristeva ve Zizek gibi post-yapısalcılığın etkili isimlerinin argümanlarını tartışmaya dahil etmek ve böylelikle hem yeni medyanın kendisinden üretilen hem de bu orta-mı anlama ve kavramsallaştırma ile ilgili ortaya çıkan "krizleri" anlamlandırmak ve eleştiriye tabi tutmaktır. Böylece özne kategorisinin reddi, yapı-söküm, bil-gi/anlamın tekilliği/sabitliği yerine çoğullaşması, metinlerarasılık gibi post-ya-pısalcılığın merkezi temalarına referans vererek, yeni medyanın post-yapısalcı paradigmanın teknolojik bir tezahürü olduğu iddiası tartışmaya açılacaktır. Anahtar Kelimeler: yeni medya, post-yapısalcılık, postmodernizm, Foucault, Derrida.

DergiPark (Istanbul University), 2024

gazetecilerin çalışma şartlarını, yaşadıkları sorunları ve deneyimlerine ilişkin süreçleri anlamaya yönelmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Nitel araştırma yönteminin kendi içerisinde çeşitli araştırma desenleri bulunmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın desenini fenomenolojik temelli bir yaklaşım oluşturmaktadır. Çalışmada amaçlı örneklem seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini yazılı basında çalışan gazeteciler oluşturmaktadır. Bu kapsamda; Ankara, İstanbul, Kocaeli ve Eskişehir'de yazılı basında çalışan toplam 26 gazeteci ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, gazetecilerin güvencesiz bir şekilde çalıştığı, her an işini kaybetme riski altında yaşadığı, örgütlü bir mücadele içerisinde var olamadığı, düşük ücretlerle uzun saatler çalışmaya zorlandığı belirlenmiştir. Araştırmada ayrıca, gazetecilerin mesleki emek süreçleri içerisinde, statü ve dikey hareketlilik açısından sağlıklı işleyen bir sürece sahip olmadığı ve mesleki olarak kendilerini geliştirebilecekleri imkânların, çalıştıkları medya mecraları tarafından sağlanmadığı da belirlenen diğer bulguları oluşturmaktadır.