Fıkıh'ta Benzerlik ve Farklılık

Dijital Dünya ve Fıkıh, 2022

Die Verantwortung für die Artikel liegt bei den Autoren. Yayımlanan yazıların sorumlulukları yazarlarına aittir.

DergiPark (Istanbul University), 2016

U sûl-i fýkýh geliþimi ta- rihi boyunca Ýslam düþüncesi ve biliminin gerçek tezahürü ve Ýslam hukuku (þerîat) içerisinde bir ana disiplin ve Ýslam öðretisinin en belirgin alanlarýndan biridir. Ýslam öðretisinin diðer branþlarý üzerindeki geniþ etkisi usûl-i fýkhý Ýslam'ýn eðitim ve akademik müfredatýnýn hemen hemen baþýna yerleþtirmiþtir. Ancak usûl-i fýkýh orijinal olarak tasarlanmýþ ve geliþtirilmiþ olduðu için çeþitli faktörlerden dolayý artýk maksatlarýna/hedeflerine hizmet etme yeteneðine sahip deðildir. Usûl-i fýkýh çoðu kez teorik bir disiplin olarak tanýmlanmýþtýr. Yeni konular üzerinde ictihadý teþvik etme etkinliði giderek sorgulanýr olan bu disiplin sosyal deðiþim ve gerçeklerle temasý kaybetmiþtir. Usûl-i fýkhýn metot ve doktrinleri olan icma, kýyas, istihsân ve istislâh iþaret etiðimiz gibi çaðdaþ Ýslam ülkelerinde yasama ve yargýdaki karar verme sürecinde göze çarpar þekilde yer almamaktadýr. Kitaptaki bu bölüm, giderek artan þekilde usûl-i fýkhý yasal mevzuattan soyutlayan nedenlerin arka planýný araþtýrýr. Daha sonra bu disiplin, teori ve pratik arasýndaki köprüyü kuran düþünceyle bir þemsiye/çatý tasarýsý önerir. Ýcma, kýyas, istihsân ve istislâh dâhil usûl-i fýkhýn çeþitli doktrinleriyle ilgili belirli kaynaklar bu kitabýn ilgili bölümlerinde doktrinler metodolojisi ve iç çalýþmayý geliþtirmeye çalýþan reform önerileriyle birlikte tartýþýlmýþ ve tanýmlanmýþtýr. Muhtelif bölümlerin sonuç kýsýmlarýnda bu doktrinlerle alakalý reform planlarýný/önerilerini tartýþtým. Þimdi usûl-i fýkhýn genel planýný/tasarýsýný yakýndan inceleme ve çeþitli bölümler arasýnda daha fazla konsolidasyon ve uyum olanaklarýný açýk-

Teklifî hüküm çeşitlerinden olan farz ve vâcip terimlerinin eş anlamlı olup olmadığı meselesi hem Hanefî mezhebi hem de diğer mezheplerin fıkıh usulü kitaplarında çokça tartışılan konulardan biridir. Hanefîler iki terimin eş anlamlı olmadığını, ayrı manalara delâlet ettiğini ve farklı neticeler doğurduğunu ifade ederken cumhur, farz ve vâcibin birbirinin yerine kullanılan eş anlamlı iki terim olduğunu savunmuştur. Neticede bu görüş farklılığı fıkhî ihtilaflara ve tartışmalara yol açmış ve neredeyse tüm usul ve fürû kitaplarında bu meseleye mutlaka temas edilmiştir. Hanefîler’in farz ve vâcip terimlerini farklı değerlendirmeleri meseleye yüzeysel olarak bakıldığında basit bir görünüm arz etse de konu bütüncül olarak ele alındığında girift ve karmaşık bir hal almaktadır. Bu nedenle ortaya konulan ayırım birçok mezhep müntesibi tarafından tam olarak anlaşılamamış ve farklı iddialar öne sürülmüştür. Kimi zaman da Hanefîler’in kavramları kullanırken kendi içlerinde tutarlı olmadıklarına ve birbirleriyle çeliştiklerine dair eleştiriler yöneltilmiştir. Çalışmamızda Hanefîler merkeze alınmakla birlikte karşı görüş sahiplerinin de meseleyi nasıl ele aldıkları ve Hanefîler’e ne tür eleştiriler yönelttikleri incelenmiştir. Özellikle Hanefîler’in tutarsızlığına yönelik eleştirilere ve problematik görünüm arz eden meselelere cevap aranmış ve Hanefî fıkıh kitapları bu doğrultuda tetkik edilmiştir. Önemine binaen tartışmanın lafzî veya mânevî olduğuna yönelik iddialar da ele alınmış ve bu iddialar detaylı olarak izah edilmeye çalışılmıştır

Özet Taklîd, İslâm Hukuk Usûlünde tartışılan önemli hususlardan birisidir. Araş-tırmanın konusu olan taklîd, delilsiz olarak başkasının görüşüne tabi olmak şeklinde yapılan tanımıyla, sebepleriyle ve çeşitleriyle İslâm inanç ilkelerine ve fıkhına olan et-kisiyle önemli bir konudur. Taklîdin tartışılması, içtihadın tartışılması kadar uzun bir geçmişe dayanır. İslâm usûlüne dair yazılan eserlerde önemli bir mevkiyi işgal eden taklîd, genelde içtihad kadar üzerinde durulmamıştır. Bu makale bir bakıma bu açığı gidermeye yöneliktir. Anahtar Kelimeler: Taklîd, İslâm Hukuku, İçtihad Abstract Repitition According to Islavamc Law Methodology Repetition, is one of the important issues discussed in Islamic Law. The research subjetc the repetition, in the form of definition, as the devoid of any evidence of being subject to someone else's opinion, variety of purposes and principles of the Islavamc faith and the influence ofjurispru-dence an important issue. Discussion of repetition, so long a time is based on discussion of ijtihad. Works written about Islavamc Law, the occupying an important position on the repetition generally is not addressed as ijtihad. This article is intended for a way to resolve this vulnerability. Giriş İctihad, tarih boyunca müslümanların din ve dünya yaşantılarında hayatın bir gerçeği olduğu gibi, taklîd de hayatın bir gerçeğidir. Günlük hayatta içtihad gerektiren birçok durum mevcuttur. İçtihat ise her müslümanın yapabileceği bir faaliyet değildir. İçtihat etmek, kişide, alet ilmine sahip olmak, ictihat melekesine sahip olmak gibi belli bir takım şartlar bulunmasını gerekli kılar. Bir bakıma içtihadın zıttı sayılan taklîd ise içtihad etme melekesinden yoksun müslümanın günlük hayatıyla ilgili olarak içtihada nazaran ibadet yaşamında daha fazla yer tutar. Zira, içtihadın sadece fıkıh ilminde ileri bir seviyeye ulaşmış fakihlere has olması, şartlarının ağır olması, taklîdi müslümanların ibadet hayatı için kaçınılmaz bir olgu kılmaktadır. Bu sebeplerden dolayı, kimler taklîd edebilir, kimler ictihatla kendi görüşlerine göre hareket edebilir; taklîdin caiz olup olmadığı hususlar fakihler arasında ihtilaflı konulardandır. Bu tartışmaların, taklîdi fıkıh usûlünde ayrı bir başlık altında incele

Sonçağ Akademi, 2024

Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz. Yalnızca kaynak gösterilerek kullanılabilir.

EN SAR NEŞRİYA T Ticaret Anonim Şirketi © Tebliğierin muhteva ve dil bakutımdan sorumluluğu tebliğ sahiplerine, te' lif hakları İSAV'a, her türlü basım hakkı anlaşmalı olarak Ensar Neşriyat'a aittir.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Dergisi (OMÜĠFD), yılda iki kez yayımlanan hakemli bilimsel süreli bir yayın organıdır. Dergide yayınlanan yazıların her türlü içerik sorumluluğu yazarlara aittir. Yazılar, yayıncı kuruluĢun izni olmadan kısmen veya tamamen bir baĢka yerde yayınlanamaz.

Beyan Yayınları, 2019