Academia.eduAcademia.edu

Üç Müfessir Bir Tefsir

1970, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Öz: Bu çalışmanın hedefi, müfessir Sa'lebî ve tefsiri el-Keşf ve'l-Beyân'ın önemini vurgulamak ve onlara dair farkındalık oluşturmaktır. Tefsir edebiyatının gelişim ve özelliklerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sunmaktır. Tefsir literatürünün gelişimi, önceki birikimden faydalanıp birtakım eklemelerle gelişmektedir. Bu nedenle, her eserde az ya da çok önceki tefsirlerin etkisi bulunmaktadır. İşte bu çalışmada, müfessir Sa'lebî'nin el-Keşf ve'l-Beyân adlı eserinin sonraki tefsirlere etkisi araştırılmaktadır. Bazı tefsirlerde el-Keşf'in cümlelerinin birebir, bazılarında ise özetlenerek alındığı görülmektedir. el-Keşf'in cümlelerinin aynen alındığı eserler, "hem şekil hem de muhteva açısından etki", diğerleri ise "muhteva yönünden etki" başlıkları altında incelenmektedir. Vâhidî, Sem'ânî, Beğavî, Tabersî, İbnü'l-Cevzî, Necmeddin Dâye, Kurtubî, Hâzin ve Şirbînî'nin tefsirleri, el-Keşf'ten hem şekil hem de muhteva olarak etkilenmiştir. İbn Atıyye, Ebû Hayyân, Se'âlibî, Bikâî, Suyûtî, Âlûsî, Şevkânî, İbn Âşûr'un tefsirlerinde ise muhteva yönünden etki görülmektedir. Özellikle Beğavî'nin tefsiri, büyük ölçüde el-Keşf'in iktibasından oluşmaktadır. Tefsir tarihinde iz sürme ve eserlerin karşılaştırılmasına dayalı bu tarz çalışmaların, tefsir literatürünün gelişimin ve özelliklerinin daha iyi anlaşılmasında önemli faydaları olacaktır. Ayrıca matbu eserlerdeki istinsah, tahkik, baskı hatalarının ortaya çıkarılmasına ve bunların en doğru şekilde düzeltilmesine de katkı sağlayacaktır.