Câhiliye Döneminde Mekke

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.28), 2003

Mekke dönemi, Resulullah'ın ve tüm sahabenin olduğu gibi Hz. Ali'nin de hayatı hakkında çok fazla bilginin gelmediği bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun bizce temel sebebi, babasının himayesi ve Resulullah'ın gözetiminden dolayı pek sıkıntıya düşmemesi ile yaşının küçük olmasıdır. Ayrıca Resulullah'ın dışarıdaki tebliğ faaliyetlerinden dolayı, zaten beş yaşından beri kaldığı yeri olan Resulullah'ın evinin ihtiyaçlarının gözetilmesiyle görevli olmasıdır. Çocuk yaşta da olsa ilk Müslümanlardan sayıldığı ve namazın ilk emrolunmasından itibaren, namazı da ilk kılanlardan olduğu görülmektedir. Hz. Ali hakkında bu döneme mahsus olarak, Resulullah'ın evinin ihtiyaçlarının gözetilmesi görevi hariç, herhangi bir özel durumundan söz edilemez. Ancak bazı rivayetlerde yer alan bir takım tutarsızlıklar ve uydurmalarla, Hz. Ali'yi önemli ve üstün gösteren eklemeler göze çarpmaktadır. Bu abartıların genellikle Şiiler veya Şii meyilli ravilerce eklendiği düşünülebilir. Asıl rolüne ve çeşitli alanlarda görevlendirilmesine Medine döneminde rastladığımız Hz. Ali'nin, diğer çok sayıdaki sahabeyle her yönden eşit olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bunların hiç birinin, bir insanın diğerine üstünlüğü açısından örnek ve delil gösterilmesinin doğru ve tutarlı olamayacağını düşünmekteyiz.

Cahiliye Dönemi Mekke Toplumunun Hz. Peygamber’in Nübüvvetine İlişkin İntibaları, 2015

Yazili kulturun, kutsal metinlerin ve bilinen anlamda kurum ve muesseselerin yok mesabesinde oldugu, diger din ve medeniyetlerle etkilesimin dusuk seviyede gerceklestigi bir kultur havzasinda yer alan Mekke, 6. yuzyil sonlari ve 7. yuzyilin baslari itibariyle eklektik varlik tasavvuru, tutarsiz dunya gorusu, akil ve izan disi orfi uygulamalari ile tam bir “câhiliye evresi” geciriyordu. Bu baglamda toplumun, nubuvveti oncesinde Hz. Peygamber’in vazifesiyle ilgili duyumlarinin oldukca sinirli oldugu anlasilmaktadir. Fakat yine de onun nubuvvetine isaret eden birtakim rivayetler mevcuttur. Bu rivayetler, Mekke musriklerinin nubuvvete bakis acisini etkilemis midir, etkilemisse bunun mahiyeti ve sonuclari hakkinda neler soylenebilir? Bu hususta donemin en yetkin kesimi olan Ehl-i Kitâb’in, Kureysliler uzerinde biraktigi tesir de ayrica merak konusudur. Anahtar Kelimeler: Nubuvvet, Mekke Musrikleri, Ehl-i Kitâb, Kutsal Metin, Cahiliye Donemi.

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.28), 2003

Edirne'ye gidiş gelişlerinde kiralama usulüne başvurulurdu (Topçular Katibi, s. 409-41 0). At. katır ve deve öncelikle konar göçer aşiretlerden kiralanmakla beraber sefer zamanlarında Anadolu ve Rumeli'nin birçok kazasında yük hayvanı alıp satan tüccarlardan ya da davar sahiplerinden temin edilirdi. Araba ihtiyacı ise umumiyetle Rumeli'deki haslardan. Gelibolu. Vize. Çirmen , Selanik. Paşa. Köstendil, Üsküp. Silistre ve diğer bazı kazalarla buralara tabi olan yerlerden karşılanırdı.

Ortaçağ araştırmaları dergisi, 2020

Öz-Sel baskınları tarihin her döneminde ortaya çıkan ve büyük zararlara sebep olan doğal afetlerden birisidir. Dinî olarak Müslümanların en kutsal şehri olan Mekke, coğrafî konumu ve de doğal özellikleri bakımından daha kurulduğu tarihlerden itibaren pek çok sel felaketine maruz kalmış ve büyük tahribatlara uğramıştır. 1250 senesinde kurulmalarının hemen akabinde Hicaz'a hâkim olan Memlûkler zamanında Mekke şehri yaklaşık kırk kadar sel baskınına uğramış, bu baskınlarda dinî mekânlar ve Mekke halkının yaşadığı meskenler büyük zarar görmüş, hac vazifelerini ifa etmek üzere Mekke'de bulunan Müslümanlar da dâhil olmak üzere can kayıpları yaşanmıştır. Meydana gelen seller esnasında en büyük zararı Kâbe ve çevresi görmüş, can kayıpları da buralarda olmuştur. Seller şehirde sosyal ve iktisadî hayat üzerinde olumsuz tesirlere yol açmış ve yaşanan ani fiyat artışları Mekkelileri ve hacıları zor durumda bırakmıştır. Sel felaketlerinin yaşandığı günlerde ve hemen sonrasında ibadetlerin yapılması kesintiye uğramıştır.

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, 2023

Öz İnsanları çaresiz bırakan doğal afetlerden biri de şiddetli yağışlar neticesinde ortaya çıkan ve yıkıcı sonuçlar doğurabilen sel felaketleridir. Kâbe'ye ev sahipliği yapan, hac ve umre ibadetlerinin merkezi olan Mekke, tarihinde pek çok sel baskınına maruz kalmıştır. Dar bir vadide yer alması, iklimi ve düzensiz yağış alan bir bölgede yer alması gibi nedenlerle Mekke, sık sık sel felaketleri ile karşı karşıya kalmıştır. Doğal olarak Kâbe de bu sel felaketlerinden etkilenmiş, bu durum, zaman zaman kutsal mabedin hasar görmesine veya yıkılmasına yol açmıştır. Bu sellerden, Mekke halkının yanında hac ve umre için buraya gelen misafirler de etkilenmiş; söz konusu afetlerde kimisi evini, kimisi binek hayvanını, kimisi de canını kaybetmiştir. Sel sularının yol açtığı zararlardan korunmak için çeşitli tedbirler alınmış, ancak bu tedbirler, şehri ve Kâbe'yi korumak için yeterli olmamıştır. Bu çalışmada, ʿAbbāsīler zamanında Mekke'de meydana gelen sel felaketleri ele alınmıştır. Bu seller kronolojik olarak sıralanmış, sellerin nedenleri, yol açtığı hasarlar, can kayıpları ve bu felaket karşısında alınan tedbirler üzerinde birtakım tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Kocaeli İlahiyat Dergisi, 2024

Kur'ân-ı Kerîm'de itaat mefhumu temel bir kavram olarak yer almaktadır. Allah'a itaat emrinin yanında Hz. Muhammed'e (s.a.s.) itaat ayrıca belirtilerek emredilmiştir. Resûl'e itaat, Allah'a itaat sayılmış ve mutlak itaatin yalnızca Allah'a ait olduğu anlatılmıştır. Allah Resûlü Muhammed'e (s.a.s.) itaat de Allah'ın emri gereği mutlak itaat kısmındadır. Ayrıca "ulü'l-emr'e itaat" de Kur'ân'da emredilmiş ancak bu mukayyet itaat olarak tanıtılmıştır. "Yetki/emir sahipleri" diye meâl verdiğimiz "ulü'l-emr"; ailevî ve ictimaî olarak idare mevkiinde bulunan Müslüman ilim sahipleri, âlimler ve yöneticilerdir. İtaatte ana konular iman esaslarıdır. İslâm'da namaz, zekât, oruç ve hac gibi kulluk vecîbeleri itaat tezahürleridir. Lâkin bu vecîbeler; öncelikle tevhid, nübüvvet ve âhirete iman gibi itaat esasları üzerindedir. İnsanda tevhide iman ve dolayısıyla diğer iman hususları yerleştikten sonra da imanı korumak suretiyle iman esaslarındaki itaat sürmektedir. Burada da başta farz olan vecîbelerin, sâlih amellerin önemi açıktır. İmanî itaatin en belirgin örneği Risâleti Muhammediyye'nin (s.a.s.) Mekke devrinde görülmüştür. Bu dönemde; tahâret, salât, sadaka gibi ameller mevcut olsa da tek bir Allah'a, O'nun, iyilik ve kötülüklerin karşılığını vereceği bir hesap gününün varlığına ve tüm bunları tebliğ eden Hz. Muhammed'in (s.a.s.) peygamberliğine iman etmek o dönem Mekke'de öncelikli itaat gündemini teşkil etmiştir. Zira Mekke'de şirk hâkimdi. Bu çalışmada; itaatin lügat manaları, Kur'ân ve Hadis'te itaat ve itaatin mâhiyeti genel hatlarıyla incelenmiştir. Daha sonra İslâm'ın Mekke Dönemi'nde yaşanan bazı hadiseler, "Allah'a ve Resûlü Muhammed'e (s.a.s.) itaat" çerçevesinde yorumlanmıştır. Bu kısım araştırmanın temel konusunu teşkil etmektedir. Bu makale ile Allah Resûlü'nün ve sahâbenin ilâhî itaat emrine Mekke'de nasıl bir karşılık verdikleri görülmeye çalışılmıştır. Makalenin, 21. asırda "Allah'a ve Resûlü'ne itaat" düşüncesi için ufuk vesilesi olacağı düşünülmektedir.

2006

This article discusses some subjects on boycott years that were the summit of social pressure in the Meccan period of Islamic history. These subjects are the narrations including exaggration about boycott decision, some incidents that occured in the boycott years, contradictiory narrations about abrogating the boycott and some opinions of holy prophet about the persons terminating the boycott

Akademik Siyer Dergisi, 2023

Hicretten önceki adıyla Yesrib, antik döneme uzanan tarihiyle Arabistan'ın önemli bir şehridir. Buradaki su kaynakları ve tarım arazileri sayesinde tarih boyunca birçok topluluk Yesrib'e yerleşmiştir. Bu makale Yesrib'e yerleşen topluluklardan Yahudiler ile onlardan sonra gelen Evs ile Hazrec kabilelerine ve aralarındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Yahudilerin buraya nereden geldikleri konusu özellikle Müslüman tarihçiler tarafından değerlendirilmiş ancak bir uzlaşıya varılamamıştır. Yesribli Arapların Yemen kökenli oldukları konusu ise tartışmasızdır. Kâhtanî asıllı Evs ve Hazrec kabilelerinin ataları Yemen'den kuzeye göç eden Ezd kabilesinin kollarına mensuptur. Medine'deki bu iki topluluğun İslam öncesi dini ve sosyal yapıları ile bunların birbirleriyle ilişkileri hicret sonrası Medine'yi doğrudan etkilemiştir. Önceleri aralarında cari olan savaş hukuku Arapların galibiyetiyle sonuçlanmış, akabinde fiilî bir siyasi ortam oluşmuştur. Arap galibiyetinden sonra da Yahudiler şehrin ticari hayatına hâkim olmaya devam etmişler ancak zaman zaman Araplarla ortaklıklar kurmuşlardır. Medine Yahudilerinin dünyanın geri kalan Yahudileriyle irtibatlarının zayıf olduğu görülmektedir. Bu durum onların Araplarla çok daha yakın ilişkiler geliştirmesine ve onlardan etkilenmelerine yol açmıştır. Dil ve kültür açısından Arap örfüne büyük oranda uyum sağlayan Yahudiler, yine de benliklerini yitirmemiş, inanç konusunda ise putperest Araplardan ayrışmışlardır.