Kur’Ân’In Çi̇ft Kutuplu Anlatimi

e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR), 2019

İnsanlık için eşsiz bir hidâyet ve rahmet kaynağı olan Kur'an, Allah Teâlâ'nın muradına uygun olarak önce Levh-i Mahfûz'dan dünya semasında bulunan Beytü'l-İzze'ye, oradan da emin bir elçiyle, emin bir peygambere indirilmiştir. Ahir zaman peygamberi de bir yandan kendisine tevdi edilen bu ağır emaneti büyük bir titizlik içinde insanlara tebliğ etmiş diğer taraftan Kur'an'ın sağlam bir şekilde muhafaza edilebilmesi için de bir takım tedbirler almıştır. Bu anlamda Kutlu Nebî (as), Kur'an'ın okunması, öğretilmesi, öğrenilenlerin kayıt altına alınması ve başkalarına aktarılması gibi faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için hıfz ve kitâbet yöntemini devreye sokmuştur. Nübüvvetin ilk yıllarında bunlardan özellikle de hıfza ağırlık verilmiş bu süreçte kitâbet ise ikinci planda kalmıştır. Bunda mevcut şartların zorluğu, şifâhî kültürün yaygınlığı ve insanların buna yatkın olması, günlük ibadetlerin yerine getirilmesinde ezbere ihtiyaç duyulması, okuryazar oranının düşük olması, yazım malzemelerinin eksikliği gibi sebepler etkili olmuştur. Ancak ilerleyen zaman içinde ve özellikle de Medine döneminde imkânların artmasıyla birlikte yazım faaliyeti büyük bir ivme kazanmış hatta sahâbenin en seçkinlerinin de içinde bulunduğu vahiy kâtipliği müessesesi ihdas edilmiştir. Böylelikle nâzil olan sûre ya da âyetlerin mümkün olan en kısa zamanda yazıyla da kayıt altına alınması çok daha düzenli hale gelmiştir. Biz de başlangıçtan itibaren yaşanan bütün bu süreçleri "Kur'an'ın Korunmasında Hıfz ve Kitâbet" adlı araştırmamızda ele alıp incelemeye tabi tuttuk.

Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017

Nurullah DENİZER * ÖZ İnsan, doğası gereği merak eden, sorgulayan, bir bilginin hakikatini kabullenebilmek için ikna olması gereken ve bu konuda sürekli tatmin arayışı içerisinde bulunan bir varlıktır. Bu durumdan dinî bilgi de istisna değildir. İnsan vahiy ile kendisine bildirilen dinî bilgiler hususunda da sürekli bir merak ve onların hakikatini arayış içerisinde olmuştur. Dinî bilginin fizikî dünyaya dair yönü her devrin imkânları nispetince araştırılmış ve araştırılmaya devam etmektedir. Dinî bilginin metafizik yönü ise fizikî imkânlarla doğrulanabilir bir alan değildir. Dolayısıyla bu konular iman sahası içine girmektedir. Sağlam bir imanın, içerisinde şüphe barındırmaması beklenir. Bununla birlikte imanın bu seviyeye ulaşması sürecinde birey, inandığı konular hakkında şüphe içerisine düşebilir. Bu durumda şüphe; bireyin imanî meselelerde çıkmaza girmesine ve hatta imanını kaybetmesine sebep olabileceği gibi onu, kuşku duyduğu konuları araştırmaya sevk ederek imanda tahkik seviyesine de ulaştırabilir. Bu çalışmada öncelikle, Kur'ân-ı Kerîm'de şüphe anlamında kullanılan kavramlar ele alınacak, Kur'ân-ı Kerîm'de hangi konularda insanların şüpheye düştüğü değerlendirilecek ve Hz. Peygamber'in konu ile ilgili hadîs-i şerîflerinden de yararlanılarak şüphenin iman ile olan ilişkisi, Kur'ân-ı Kerîm ışığında ortaya konmaya çalışılacaktır.

Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Mâtürîdiyye, Mâverâünnehir bölgesinde yaşayan Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’nin görüşleri etrafında teşekkül eden bir kelâm mezhebidir. Hanefî-Mâtürîdî çizgi denmesinin sebebi, mezhebin usûl ve temel görüşlerinin Ebû Hanîfe tarafın-dan ortaya konması; İmam Mâtürîdî tarafından benimsenmesi, geliştirilip güncelleştirilmesi ve sistematize edilmesinden kaynaklanmaktadır. Ebû Hanîfe, -re’yci karakteriyle- fıkhî konularda olduğu kadar itikâdî-kelâmî konularda da görüş bildiren istisna âlimlerden biridir. İmam Mâtürîdî, Ebû Hanîfe çizgisin-de akıl-vahiy dengesini esas alarak İslâm dininin ana ilkelerini din-şeriat ayrımı bağlamında aklî açıklamalarla temellendirmeye çalışan bir usûl benimsemiştir. Nasları, hukuk felsefesi, din sosyolojisi ve makâsıd bağlamında yeniden oku-nup yorumlanmasına tekabül eden Hanefî-Mâtürîdî usûl, çağımız meselelerinin çözümünde elverişli bir sistem konumundadır yani, çağımızda olayları sebep-sonuç ilişkisi bağlamında değerlendiren niçin, neden ve nasıl sorgulaması yap...

2019

Kur’ân’in neredeyse her sayfasinda zikredilen âhiret inancina gore, dunya hayati bir gun son bulacaktir. Dunya hayatindan sonra sonsuza kadar yasanilacak olan ahiret hayatinin kazanilmasi ya da kaybedilmesinde insanin bu dunyadaki sergiledigi tutum ve davranislar belirleyici olacaktir. Bu baglamda insanin dunyadaki imtihan alanlarindan biri de ticarettir. Kur’ân; ticareti sadece dunyevi bir ugras gormemis, ticaretin uhrevi boyutundan soz etmistir. Kur’ân ucret, kâr, kazanc, zarar, ziyan, hasar gibi alim satimla ilgili bircok kavrami ticari soylem uzerinden uhrevi alana tasimistir. Hatta dunyevi ticaretteki kazanctan daha fazla uhrevi ticaretteki kazanca dikkat cekmistir. Ayrica bu dunyada isledigimiz her fiili, her ibâdeti, kisaca maddi manevi her tutum ve davranisi âhirette ucreti odenecek bir yatirim araci olarak gormustur. Buna gore; dunyevi gayelerle yapilan ticaret insani uhrevi kazanimlardan alikoymamalidir. Bu makalede, ticaretin Kur’ân perspektifinde uhrevi yonu ele alinmaya...

ÖZET Arap şairlerin duygu ve düşünce aktarımında Kur’an’daki kıssalardan ve bu kıssalarda yer alan çarpıcı motif örneklerinden yararlandıkları görülmektedir. Kıssalar, içerdikleri ibret verici mesajlar, ilgi çekici karakterler ve olaylarla Arap şiirinin vazgeçilmez kaynakları olmuştur. Kıssalarda yer alan çeşitli motifler vasıtasıyla Kur’an’a bir geçit açan şairler bu sayede hem duygu, düşünce ve tasarımlarını kısa ve öz bir şekilde aktarmışlar hem de zaten olaya vakıf olan dinleyicide derin anlamların çağrışımına imkân sağlamışlardır. Dünya edebiyatlarında ayrıcalıklı bir konuma sahip olan Yusuf kıssası Arap edebiyatında da ilgi görmüştür. Ne var ki Arap edebiyatında, İran ve Türk edebiyatlarındaki şekliyle ana kurguya bağlı kalarak hikâyeyi yeniden üretme esasına dayalı manzum veya mensur bir anlatı geleneği oluşmamıştır. Kıssa, şairin, bireysel duygu, düşünce ve yaşanmışlıklarına karşılık geldiğine inandığı unsur ve motiflerin çeşitli metinlerarası ilişkiler yoluyla edebî sanatlarla birlikte kullanımı biçiminde özellikle şiirlerde hayat bulmuştur. Bu çerçevede kıssada yer alan rüya, kuyu, kurt, gömlek, Yusuf’un güzelliği, kıtlık ve bolluk yılları, Yusuf’un kokusu, Yakup’un çocukları, Yakup’un kederi, Yakup’un ağlaması ve daha birçok motif Arap şair için hem bir ilham kaynağı olmuş hem de duygu aktarımında yardımcı unsurlar olarak işlev görmüştür. Bu motifler içerisinde özellikle “gömlek” ve “rüya”nın en sık başvurulan motifler olduğu söylenebilir. Bu çalışmada Yusuf kıssasındaki gömlek motifi merkeze alınmış, kıssanın üç ayrı yerinde geçen üç ayrı gömlek motifi (kanlı gömlek, arkadan yırtılan gömlek ve Yakup’a gönderilen gömlek) etrafında oluşan edebî zenginlik Arap şiirinden örneklerle incelenmiştir. Yusuf kıssasındaki gömlek motifinin Arap şiirinde ne ölçüde zenginleşerek hayat bulduğunu belirlemek ve bu sayede Arap şairin vermek istediği mesajı daha doğru anlamak amacıyla yapılan bu çalışmada gömlek motifinin Arap şiirindeki kullanımına dair kayda değer sayıda örnek tespit edilmiştir. Bu örnekler ışığında Arap şiirinin “Yusuf’un gömleği” * Arş. Gör. Dr. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Arap Dili ve Belagatı ABD, El-mek: [email protected] 336 İbrahim FİDAN Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/17 Fall 2016 özelinde Kur’an metni ile kurduğu ilişkinin neredeyse tamamen “anıştırma” (telmih) biçiminde olduğu anlaşılmıştır. Kur’an metni ile kurulan bu ilişkide “teşbih” sanatı en önemli yardımcı edebî sanat olarak dikkat çekmektedir. Anahtar Kelimeler: Metinlerarasılık, Motif, Kıssa, Yusuf, Gömlek, Arap Şiiri. “JOSEPH'S THREE SHIRTS” IN THE CONTEXT OF THE USE OF MOTIFS IN THE QURAN PARABLES IN ARABIC POETRY ABSTRACT It is understood that the Arab poets have benefited much from the parables in the Qur'an and the striking motifs in these parables in the transmission of emotion and thought. These parables are the indispensable sources of Arabic poetry with their exemplary messages, interesting characters and events. The poets who open a passage to the Qur'an through various motifs in the parables have conveyed their feelings, thoughts and designs in a short and concise way and also have enabled the association of profound meanings in the listener who is already acquainted with parable. Having a privileged position in the world literature, the Joseph parable has also attracted interest in Arab literature. A tradition of poetic and prose narration based on the principle of reproducing the story by adhering to the main frame as in Iranian and Turkish literatures has not arisen in Arab literature. Parable was especially used in poetry in the form of use of elements and motifs that the poet believes to correspond to individual feelings, thoughts and experiences through various intertextual relations with literary arts. In this frame, the motifs like the dream, the well, the wolf, the shirt, the beauty of Joseph, the years of famine and abundance, the smell of Joseph, the children of Jacob, the sorrow of Jacob, the cry of Jacob and more motifs that are in the parable have been an inspiration source for the Arab poet and have also served as auxiliary elements for the transfer of emotion. Among these motifs, it can be said that “shirt” and “dream” motifs are the most frequently used ones. This study is centred on the shirt motif in the Joseph parable and literary richness around the three separate shirt motifs (the blooded shirt, the torn shirt from the back and the shirt sent to Jacob) that are mentioned in the parable has been examined with examples from Arabic poetry. A significant number of examples of the use of the shirt motif in Arabic poetry have been identified in this work which was conducted in order to determine how much the shirt motif in Joseph parable is used in the Arabic poetry and thus understand the message the Arab poet wants to give better. It is understood that the relationship of Arabic poetry specifically considering the motif “Joseph's shirt” with the text of the Qur'an is almost entirely in the form of “allusion”. The art of “simile” is noteworthy as the most important auxiliary literary art in this connection established with the Quran.

umran dergisi- Temmuz sayısı , 2003

Tefsir Araştırmaları Dergisi

Bu makale, intihal.net yazılımınca taranmıştır. İntihal tespit edilmemiştir. Plagiarism: This article has been scanned by intihal.net. No plagiarism detected.

2013

Bilindigi gibi Eski ve Yeni Ahid’te anlatilmayan ancak Islâm oncesi kulturlerde dilden dile dolasan Ashâb-i Kehf kissasina, “pasif bir direnis” oykusu olarak Kur’an da atifta bulunmustur. Kissa, isrâiliyyât ile mitoloji arasinda tarihsel bakis acisiyla gecmisten gunumuze hep golgelenmistir. Kur’ân’da anlatildigi gibi gecmis kulturlerin “gayba tas atarak” Ashâb-i Kehf’in magarada ne kadar kaldiklari, sayilarinin ne kadar oldugu gibi konularla ilgilenmeleri (Kehf 18/22, 26), olayin esasini kavrayamadiklarini gostermistir. Kur’ân mitolojilerden soz etmemesine (Nahl 16/24) ve her konuda oldugu gibi magara arkadaslari konusunda da “gercegi” anlatmasina (Kehf 18/13) ragmen, Kur’ân sonrasi kulturun de bundan kacamadigi ve deginilen konulara ilaveten kissanin gerceklestigi yerin neresi oldugu tartismalari bas gostermistir. Butun bu spekulatif yaklasimlar, kissanin mesajini golgelemis ve okuyucu ile kissanin arasindaki mesafeyi acmistir. Oysa Kur’ân magara arkadaslarinin Allah’tan rahmet ve ...

2022

The characteristics of the Qurʾān are explained in the verses, sometimes in a few words, sometimes in detail. In different verses, the words "ʿajab", "ʿarabī", "ʿadhīm", "hakim", "karīm", "majīd", "mubīn", and "dhi'dh-dhikr" are used as attributes of the word Qurʾān itself. In verses 75-77 of Sūrat al-Wāqiʿa, Allah swore by the places of the stars and stated that the Qurʾān was the karīm, so that the characterization of a book as karīm is began with the Qurʾān for the first time. Muslims often say "Qurʾān Karīm" when they talk about the Qurʾān as an expression of respect and reverence. The commentators have said different things about the meaning of the attribute "karīm" of the Qurʾān. Because the word "karīm" has many meanings in Arabic. In this article, we tried to determine the meaning of the attribute "karīm" of the Qurʾān. For this purpose, we first explained the meanings of the word "karīm" in Arabic, then we dwelt on the meanings of the attribute "karīm" in the Qurʾān, and finally, we tried to decide by evaluating the comments of the commentators about the meaning of the attribute "karīm" of the Qurʾān.

İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi

Kur'ân, İslam dininin ana konuları olarak itikat ve ibadetin yanında ahlâka dair hükümler de içermektedir. Bizim tespitlerimize göre sayıları 600'ü bulan bu ayetler Kur'ân'ın aynı zamanda bir ahlâk kitabı yönünün de bulunduğunu göstermektedir. İnsanların sahip olmasını istediği ahlâk anlayışının niteliğine bakıldığında bunun Kur'ân'da vahiy, Hz. Peygamber'in ve sahabilerin davranışları esas alınarak yapıldığına şahit olmaktayız. Son ikisinin kaynağının yine vahiy olduğunu da unutmamak gerekir. Ahlâk, Kur'ân'da din, itikat ve ibadet kavramlarıyla bir sebep sonuç ilişkisi içerisindedir. Özellikle ibadetlerin yapılmasının emredilme sebeplerinden birinin de kişideki ahlâkî davranışları geliştirmek olduğu rahatlıkla söylenebilir. Kur'ân'da yer alan ahlâkî kavramlar ele alındığında akıl ve vicdanın ahlâk duygusunun temeli olduğu ancak vahyin yönlendirmesi olmadan bunların tek başlarına yetersiz olacağı görülmektedir. Kişi iyi ile kötüyü ancak aklın bir faaliyeti olan ilim sayesinde ayırabilir. Ahlâkî davranışların tam bir değerlendirmeyi tabi tutulmaları için kişinin hürriyet ve iradesini özgürce kullanmasına bağlıdır. Bu şekilde yerine getirdiği sorumlu ve yükümlü olduğu davranışlar sonucunda belli bir müeyyideye tabi tutulur. Bu müeyyideler de ahlâkî, kanuni ve ilahi olmak üzere üç çeşittir.