Taslak-5d

Misyonu plânlayan ve icrâ eden özne NASA / JPL Rokedin cinsi Delta 7925-9.5 (no. D284) Rokedin rampadan çıktığı tarih ve vakit 7 Nisan 2001 / 15:02:22 Evrensel Saatiyle. Rokedin çıkarıldığı meydan ve kule ABD'nin Hava Kuvvetleri'nin Cape Canaveral Meydanı'ndaki SLC-17A diye bilinen kuleden çıkarılmıştır. bilimsel cihazları 1. "THEMIS" kısaltmasıyla da bilinen, ısıl neşriyatları algılama ve görüntüleme kapasiteli düzenek.

Evren'in kökeni neredendir? *Muhtevâsında neler var? *Hangi yaşdadır? *Cisimi neye benziyor? *Cisiminin, geometrideki dengi, hangi formdur? *Cisiminin, geometrideki dengi, hangi formdur?

ARAŞTIRMASI HAZIRLAYAN TANSU KULEYİN 132204046 ARALIK 2015 İÇİNDEKİLER ÖZET GİRİŞ

Goethe, ‘’ İranlılar, bir asır içinde şiirde üstat olarak yedi kişiyi kabul ederler. Fakat kabul etmedikleri arasında bile pek çok şairler vardır ki, benden daha değerlidir’’ der. Söz konusu yedi zirve: Firdevsi, Sadi, Hafız, Enveri, Nizami, Cami ve Celaleddin Rumi’dir.

2025

A year has passed, and as February returns, we are pleased to present the fifth issue of the Turkish Journal of Archaeological Sciences. This issue brings you six different articles, each offering a unique perspective. Some push the boundaries of archaeological thought, others invite alternative ways of thinking, and some highlight methodological advancements within the field. Archaeology, as a discipline, seeks to understand how past societies navigated environmental, economic, and social challenges under different conditions. From small-scale communities to large, complex societies, it explores how people adapted to change, responded to crises, and created innovative solutions. In this issue, we are excited to share new research that embraces methodological advances, and ethnographic, experimental, and interpretative approaches, all of them further enriching our understanding of the past. We hope you enjoy reading!

THE STORY OF AN AMBİTİON: THE POWER STRUGGLE OF THE SALJUK STATESMAN TAJ AL-MULK

Structured Abstract In medieval Islamic states starting with the Abbasids, viziership became the most important state institution following the position of a caliph or sultan. In the case of the Great Seljuk Empire, it is immediately encountered from the establishment of the state. This institution was formed during the rule of Tughril Bey for the first time. In the Great Seljuk Empire, the person to be appointed as the vizier was the subject of a struggle as serious as the throne struggle between dynasty members. The first example of this struggle took place between the first Vizier Al-Kunduri and Nizam al-Mulk, who emerged victorious. Holding the office of viziership for a long time in the Great Seljuk Empire, Nizam al-Mulk provided notable services in many fields, primarily including army, administration and education. He almost reorganised the state. It did not take long for him to win Alp Arslan’s trust. He became a powerful statesman through his performances and the state officials he appointed. Thanks to his power, he seized the control of the state. Nizam al-Mulk increased his power further during the rule of Malik-Shah I. However, the fact that he became excessively powerful, that he appointed his kinsmen to state authorities and that, in particular, he granted significant authorities to his sons resulted in jealousy among his rivals. Taj al-Mulk was the most important among them. Taj al-Mulk was born in Aglebuyeh, Fars, in 438/1046. He learned the art of construction from his father. Amir Savtegin, whom he served, recommended him to Sultan Malik-Shah I. Entering the Sultan’s service, Taj al-Mulk soon climbed to important positions of the state. Becoming an administrator in charge of the education of the Sultan’s children, treasury, palace and administrative affairs, he subsequently became Terken Khatun’s vizier. He finally became the head of the Diwan al-Insha wa al-Tughra. Taj al-Mulk continued to gain power rapidly. He made a great fortune in a short period of time and assumed the administration of many provinces. Becoming the Vizier Nizam al-Mulk’s most important rival, Taj al-Mulk cooperated with Nizam al-Mulk’s opponents, who had been bothered by his activities. He began to make great efforts to discredit him in the eyes of Sultan Malik-Shah. The Sultan also began to feel uncomfortable with Nizam al-Mulk, whom he had been calling “father”, because of the news he heard about him and also because Nizam al-Mulk had gained excessive power and almost shared the Sultan’s position. Under the influence of the negative propaganda about his Vizier, the Sultan began to assign duties to the Irakis, who supported Taj al-Mulk, rather than the Khorasanis that supported the Vizier. This situation made the order established by Nizam al-Mulk to turn against him. Meanwhile, a conflict occurred between Malik-Shah’s wife, Terken Khatun, and the Vizier regarding who would be Malik-Shah’s heir to the throne. Terken Khatun wanted her son Davud to be the heir. But he died soon. Although she took efforts to make his other son, Abu Shuja Ahmad, the throne’s heir in 480/1087, he also died. In the desire of ensuring at all costs that one of her own children would be the Sultan after Malik-Shah, she then brought Mahmud forward. The Vizier Nizam al-Mulk, however, wanted Barkiyaruq, Malik-Shah’s son from Zubaida Khatun, to be the heir. As Terken Khatun considered the Vizier to be the biggest obstacle to her son’s becoming the heir and subsequently the sultan, she decided to cooperate with his rivals. Taj al-Mulk was the strongest and the most ambitious among the Vizier’s rivals. Thus, they cooperated to discredit the Vizier. They succeeded in this to some extent. Although Taj al-Mulk plotted against Nizam al-Mulk a few times, he was not successful. However, despite the fact that the Vizier learned these plots in advance, evaded them and punished the perpetrators, Taj al-Mulk did not give up conspiring. He did this in great secrecy because he had witnessed the bad fates of the plotters against Nizam al-Mulk. But Taj al-Mulk would follow his ambition at any cost. On the road to Baghdad with Malik-Shah, the Vizier Nizam al-Mulk was killed by a Batini Fedai on 10 Ramadan 485/14 October 1092. Many opinions exist regarding the assassination of the Vizier. According to one of them, he was murdered by the conspiracy of Terken Khatun and Taj al-Mulk. Following the murder, Taj al-Mulk became the Vizier on 4 Shawwal 485/7 November 1092. Reaching Baghdad, the Sultan Malik-Shah accused the Caliph for his past deeds and wanted him to immediately abandon the city. Intervening, the new Vizier persuaded the Sultan to give ten days for the Caliph. Before the expiration of that period, Malik-Shah was also murdered. Various sources discuss the role of Batinis, Terken Khatun, who wanted his son to inherit the throne, and the Vizier Taj al-Mulk regarding the murder. Later on, Taj al-Mulk was also involved in the throne struggles taking place between the Seljuk maliks following the Sultan’s death. Against Barkiyaruq, he cooperated with Terken Khatun and the Caliph in support of Mahmud and played an important role in ensuring that an enthronement khutbah is recited for him and that he is declared the new Sultan. Together with Terken Khatun, he attended the army attacking Barkiyaruq. Upon Mahmud’s defeat by Barkiyaruq, Taj al-Mulk was captured and brought before Barkiyaruq. The new Sultan wanted to make him his Vizier to benefit from his experience despite all his past adversities against him. Unable to accept the situation, however, Nizam al-Mulk’s followers killed Taj al-Mulk tearing him into pieces in 486/1093 when he was 47 years old. Madrasa-i Tajiya in Baghdad and Gunbad-i-Khaki in Isfahan were built by Taj al-Mulk. Winning a significant recognition for his personal characteristics, Taj al-Mulk is described various sources as a good-natured, virtuous and very generous person. However, his excessive ambition for power resulted in his death. The present study, which thoroughly discusses the Seljuk statesman Taj al-Mulk, aims to make a contribution to the Turkish-Islamic history in terms of political and military history.

Mimarlık eğitiminde iki sorunla sıkça karşılaşılmaktadır. Bunlardan biri, öğrencinin tüm döneme yayılan proje sürecinde istenen süre ve düzeylerde öğretim programına bağlı kalamaması, diğeri ise son değerlendirmede yürütücünün objektif olarak projenin tümünü değerlendirmesi yerine, olumlu veya olumsuz bir yönüne ağırlık ver mesidir. Bu bildirideki temel amaç, diğer uygulamalı disiplinlerde olduğu gibi, belirli parametrelere göre belirlenen performansa dayalı öğrenme ve bunun sonucu oluşan performansın değerlendirme ölçütlerinin mimarlık stüdyo ortamına uygulanmasına ilişkin yöntem geliştirmektir.

Cilt: 3 • Say›: 5 • 2005 • Y›lda iki defa yay›nlan›r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf› Yaz› ‹flleri Müdürü Salih Pulcu Abonelik ABONET Tel 0212. 222 72 06 Faks s 0212. 222 27 10 e-mail [email protected] internet www.abonet.net Abone Da¤›t›m› AKT‹F DA⁄ITIM Dergiye gönderilen yaz›lar hakemler taraf›ndan de¤erlendirilir. Dergide yer alan yaz›lardan yazarlar› sorumludur.

Gûya Korelasyonlu İşleyen Radyometre ( bir çift, geriye müteveccih işleyen reflektörün işlemesiyle desteklenen bir düzenekdir.) *Evren'in kökeni neredendir? *Muhtevâsında neler var? *Hangi yaşdadır? *Cisimi neye benziyor? *Cisiminin, geometrideki dengi, hangi formdur? *Cisiminin, geometrideki dengi, hangi formdur? Mevcud fikirlerin ise, hassâs ölçen cihazların bildirdiği bulgularıyla desteklenerek teyid edilmesinde de fayda vermiştir. WMAP'ın pek çok bulgusunu, burada kısaca özetleyelim: *Kozmolojinin tarihçesinde, ilk defa olmak üzere, göğü bütünüyle kapsayan, menzil aralığı, 1 açısal derecenin 10'da 1'i ölçüsündeki rasad çözünürlüğünde işlenmiş ve bir hayli aslına uygun hassaslıkda kurgulanmış nitelikde, Göğün Mikrodalga Işıması Haritası (GMIH) çıkartılmıştır. Bunlardan, 2003 tarihli bir örnek, şöyledir: En yukarıdaki-soldaki birinci resimde, Yer'de kurulmuş bir radyoteleskob gözükmektedir. Bu cihaz, 1965 senesi itibâriyle, Penzias ve Wilson ikilisinin tedkiklerini icrâ ettiği teleskobdur. Bu bilgin ikilisi, Kozmik Arkaplandan Mikrodalga Işıması etkisini keşfeden bilim adamlarıdır. Bundan ötürü, 1978 senesinde verilmiş Nobel Fizik Mükâfâtını almışlardır. O vakitdeki ışıma Nobel Fizik Mükâfâtını almışlardır. O vakitdeki ışıma haritasının hangi hassasiyetde çıktığını mukayeseli gösterme amacıyla, üstte ve solda tasvir edilmiş yeşil ovale ve içindeki belli belirsiz noktacıklar kümesine bakınız. Orta bölümde, solda, COBE Sunî Peyki'nin bir temsili resimi vardır. Onun sağında, yine ilkine eşdeğer parametreli ve ölçülü oval alanda, COBE'den, 1992 senesi itibâriyle, uzaydan rasat edilerek hasat edilmiş veri, işlenmiştir. Bu benzer ve eşit ölçülü ovaldeki teferruatın evvelkine nazaran nasıl tekâmül ettiği, anlaşılmaktadır. Alttaki bölümde, WMAP Sunî Peyki'nden, 2003 senesi itibâriyle alınan verinin işlenmesi suretiyle doldurulan oval, altta-sağda betimlenmiştir. Bununla, COBE ovali mukayese edildiğinde, 10 yıl gibi kısacık bir süre zarfında, bu konudaki teferruatın nasıl inkişâf ettiği, görerek teftiş etme usûlüyle de anlaşılmaktadır. *Kozmos'un Yaşı'nın, daha bir hassâsiyetle tespit edilmesi sağlanmıştır: Buna göre, Evren; 13 milyar 770 milyon sene eskiliğindedir. *Kozmos'un yapısında, 'mekânın eğriliğinin ölçüsü' mes'elesini ıslâh etmek için, daha hassâsiyetli girdiyi teşkil eden veriler elde edilmiştir. Bilginler, bu verilerden, kendi hesaplarına yaraması ve onları sâdeleştirmesi amacıyla, yararlanmıştır. Öyle ki, kozmolojinin bazı parametreleri, sayı enflasyonundan kurtarılarak, 68000 sayısının emsâlinde kısaltılmıştır. * Bu tedkiklerde, 'mâhiyeti meçhûl madde' ve 'mâhiyeti meçhûl enerji' diyebileceğimiz, yeni kozmolojik entiteler keşfedilmiştir. Bunlar, kozmik sabitlerin arasına dâhil edilmiştir. Mâhiyeti meçhûl türdeki maddi unsurun, Kozmos'un maddî kütlesinin yekûnunun, edecektir. Vazifesinin süresi, -takrîben-2 yıl sürecektir. [Ç.N: Bunu biraz edebî bir formda, söylersek, Genesis, gece vakdi dağa çıkmayacak da, L-1 Lagranj Noktası'na varacak, orada, ABD'nin Hava Kuvvetleri ve NASA'sı ve bilumum vazifeli bilginlerinin laboratuarda istifâde etmesi için, güneş toplayacak, kapsüle hapsedecek, zapt ettiği bu numûne emânetini, mikrogramını dahi israf etmeden, Yer' e teslim edecektir. Bunu yaparken, havadaki kuşun izini takip etmeyecek de, metinde tasvir edilen mahreki, uzayda izleyecek. İlginçtir, bu taraklarda bezi olmayanların, edebiyatını şiirlediği hususları, bilfiil gerçekleştirme amaçlı teşebbüsler, sanki, ABD'nin ve diğer önde gidenlerin gündemlerindedir. O taraklarda bezi olmayanlar belki de, haklı olarak, imkânlarının ölçüsünde, estetik değer yaratma ile iktifâ ediyorlar. Çünkü, bilimsel değer yaratmanın şartları, hem bilimsel hem de mâli olarak, o kadar ağır ki… Nitekim, buna tam da uyan örnekler, Türkiye'den ve Yunanistan'dan geliyor. Taklid etme faaliyetinde, gâh o, bunu, gâh bu onu taklid etse bile, aslında pek çok Akdeniz ülkesi gibi, 21. yüzyılın gündeminden tamamen düşmüş oldukları, ileriden gidenlerin gündemlerinden anlaşılıyor. Mikis Teodorakis'i taklid eden Zülfü Livaneli, 'Güneş topla benim için.' dediği yerde, ABD, bunu bilfiil gerçekleştiriyor. Nâzım Hikmet, 'Akın var Güneş'e akın..' dediğinde, bunu, Parker Güneş Sondası'yla fiilen yapıyorlar. Demek ki, bilimteknikdeki gelişimin sürati, daha vizyoner olması mâkûl şairleri bile, mevcut durumda, kontrpiyede bırakan bir realiteyi oluşturuyor. Binâenaleyh, 2002 198______________________ CONTOUR (Kuyrukluyıldızın Çekirdeğine Seyahât) Devlet ABD (80) Amaç Bir kuyrukluyıldızın mûhitinden seyir ederek geçmek. Uzay aracı Contour Uzayaracının kütlesi 970 kilogram. Misyonu plânlayan ve icrâ eden özne NASA / APL Rokedin cinsi Delta 7325-9.5 (no. D292) Rokedin rampadan çıktığı 3 Temmuz 2002 / 06:47:41 Evrensel Saatiyle. Rokedin cinsi Delta 7325-9.5 (no. D292) Rokedin rampadan çıktığı tarih ve vakit 3 Temmuz 2002 / 06:47:41 Evrensel Saatiyle. Rokedin çıkarıldığı meydan ve kule ABD'nin Hava Kuvvetleri'nin Cape Canaveral Meydanı'ndaki SLC-17A diye bilinen kuleden çıkarılmıştır. bilimsel cihazları 1. "CRISP" kısaltmasıyla da bilinen, uzakdan işleyerek görüntü veren, tayf tespit eden ve yazan cihaz. 200______________________ Mars Express ve Beagle 2 Devlet Avrupa Uzay Ajansı (2) Amaç Mars'ın yörüngesine girmek ve Mars'ın zeminine inmek. Uzay aracı Mars Express Uzayaracının kütlesi 1186 kilogram. Misyonu plânlayan ve icrâ eden özne ESA Rokedin cinsi Soyuz-FG + Fregat (no. E15000-005 + 14S44 no. 1005) Rokedin rampadan çıktığı tarih ve vakit 2 Haziran 2003 / 17:45:26 Evrensel Saatiyle. Rokedin çıkarıldığı meydan ve kule GIK-5'in 31/6 numaralı kulesinden çıkarılmıştır. Mars Express'deki cihazlar: 1. "OMEGA" kısaltmasıyla da bilinen, optik frekans ile kızılötesi frekans menzillerinden işleyen mâden haritası çıkartma amaçlı tayfölçer. 2. "SPICAM" kısaltmasıyla da bilinen, morötesi ve kızılötesi frekansların menzilinden işleyen, atmosferik ışımaları algılayan tayfölçer. 3. "MARSIS" kısaltmasıyla da bilinen, zeminin altındaki kısımı yoklama amaçlı, ses dalgaları neşrederek işleyen bir tür derinlik radarı. 4. "PFS" kısaltmasıyla da bilinen, fourier-tipi gezegensel tayfölçer. 5. "ASPERA" kısaltmasıyla da bilinen, uzaydaki plazma nesnesini ve enerjisi yoğun atomları algılama kapasiteli çözümleme cihazı. 6. "HRSC" kısaltmasıyla da bilinen, çözünürlüğü yüksek görüntüyü veren stereo-teknik tipinde kamera. 7. "MELACOM" kısaltmasıyla da bilinen, Mars Express'in, İniş Modülü ile sinyâl muhaberâtını sağlama işlevli düzenek. 8. "MaRS" kısaltmasıyla da bilinen, Mars'da, radyo frekanslı elektromanyetik dalgalar ile icrâ edilecek deneyin cihazı. 9. "VMC" kısaltmasıyla da bilinen kamera. "Beagle 2" İniş Modülü'ndeki cihazlar: 1. Atmosferik gazların, elemanter muhtevâsını çözümleme amaçlı 201______________________ Spirit Devlet Amerika Birleşik Devletleri (81) Amaç Mars'ın yüzeyini tedkîk etme faaliyetleri. Uzay aracı Mars Exploration Rover 2 (MER 2) [Sonradan, "MER-A" adını almıştır.] Uzayaracının kütlesi 1062 kilogram. Misyonu plânlayan ve icrâ eden özne NASA/JPL Rokedin cinsi Delta 7925-9.5 (no. D298) Rokedin rampadan çıktığı tarih ve vakit