Batken’de (Kırgızistan) ve Batman’da (Türkiye) Ters Lale Efsaneleri

İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2020

Lalenin Türk kültür, sanat ve edebiyat hayatında olduğu kadar halk anlatılarında ve inancında eşsiz bir yeri vardır. Sert iklim koşullarında yaşayan Türkler için lale yeniden doğuşun, uyanışın, hayatın, bereketin simgesi ve kışın ardından gelen baharın müjdecisi sayılmaktadır. Ters lale ise halk anlatılarında ve inancında şekline bağlı olarak hüznü, acıyı ve gözyaşını temsil etmektedir. Kırgızistan’ın Batken ilinde ve Türkiye’nin birçok bölgesinde ters lale ile ilgili çeşitli efsaneler söylenmektedir. Batken’de bir dağa, kayaya ve köye adı verilen Aygül çiçeği eyaletin en önemli sembollerindendir. Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesinde yetişen ve çeşitli adlarla anılan ters lale Batman’ın Sason ve Kozluk ilçelerinde kültürel ve maddi bir değerdir. Aynı familyadan olan bu endemik türler yaşam alanları ve dış görünüşleri açısından birbirine oldukça benzemektedir. Bu çiçeklere bağlı olarak Batken’de “Aygültaş” ve Batman’da “Ters Lale” adında bir kayalık etrafında cereyan eden olay örgüleri, şahıs kadroları ve içerikleri açısından benzerlik gösteren iki farklı efsane anlatılagelmektedir. Bu efsanelerdeki benzerlikler ve farklılıklar hangi sebeplerden kaynaklanmış olabilir? Göç, kültür ve halk anlatısı olguları arasında nasıl bir ilişki vardır? Türkiye Türklerinin yüzyıllar önce Anadolu’ya ilk yerleştikleri bölge olan Doğu Anadolu’daki bir ters lale efsanesiyle atayurtlarındaki efsanenin karşılaştırmalı olarak incelenmesi Türk Dünyasındaki ortak folklor, kültür, inanç ve değerler konusunda ipuçları verecektir. Söz konusu efsaneler olay örgüsü, şahıs kadrosu ve içerikleri açısından halk bilimi kuram ve yaklaşımları çerçevesinde incelenerek karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimler: Efsane, Ters Lale, Ağlayan Gelin, Aygül, Kırgızistan, Türkiye, Batken, Batman The Legends of Reverse Tulip in Batken (Kyrgyzstan) and Batman (Turkey) Abstract Tulip has a unique place in the Turkish culture, art and literature, as well as in folk narratives and beliefs. For Turkic people living in harsh climatic conditions, tulip is a symbol of rebirth, awakening, life and fertility and a herald of spring after winter. Reverse tulip, due to its shape, represents sadness, pain and tears in folk narratives and beliefs. In Batken province of Kyrgyzstan and in many regions of Turkey, there are various legends about reverse tulips. Reverse tulip or Aygul flower, after which a mountain, rock and village in Batken are named, is one of the most important symbols of the province. Reverse tulip growing in Eastern Anatolia region of Turkey and having different names is a cultural and material value in Sason and Kozluk districts of Batman province. These endemic species, which are of the same family, are very similar to each other in terms of their living spaces and exterior appearance. In concern with these flowers, there are two different legends that had taken place around a rock called “Aygultash” in Batken and “Reverse Tulip” in Batman and show similarities in terms of plot, mentioned heroes and content. What are the possible reasons for the similarities and differences in these legends? What is the connection between the phenomenon of migration, culture and folk narratives? A comparative examination of the reverse tulip legend in Eastern Anatolia region where the Turks of Turkey had settled when they first came to Anatolia centuries ago and the legend in their fatherland will give us clues about common folklore, cultures, beliefs and values in the Turkic world. There was also an attempt to examine and compare the aforementioned legends in terms of their plot, mentioned heroes and content, within the frame of folkloric theories and approaches. Keywords: Legend, Reverse Tulip, Crying Bride, Aygul, Kyrgyzstan, Turkey, Batken, Batman

Türk Dünyası Araştırmaları, 2021

The tulip, whose homeland is known as Asia and which stands out especially in the Turkish-Islamic geography, has been an important motif in Turkish decoration and consequently in Turkish culture by expressing the Turkish love of flowers by transferring them to various surfaces with artistic thought. Although we have encountered ornaments originating from vegetation in western art since the early ages, the west's encounter with tulips, so the reflection of their figures on art took place only after the 15 th century. We see the most effective applications of the tulip motif in Turkish-Islamic art. The tulip plant, which was used as an ornamental motif by the Anatolian Seljuks since the 12 th century, attracted great interest in Ottoman art in the 15 th and 16 th centuries and came to the fore as giving its name to a period. Tulip motif is used among Turkish handicrafts, especially in tile art, such as rose, carnation, hyacinth and so on. It has been used for many years in compositions of various styles with flowers. Tulip shows itself with all its elegance, especially in two-dimensional ceramic surfaces, as it is seen in weaving, architecture, wood, metal, stone processing, embossing and surface decoration with its artistry. Tulip figures are generally depicted in a semi-stylized (partly naturalist) style in Turkish tile art. Tile art is produced and kept alive in Kütahya and Iznik with similar styles and methods in a cultural context. This important Turkish motif, which has historical and cultural value, continues to show itself in the aesthetic context by taking its place in contemporary ceramic art. The most important change of tulip in contemporary ceramic art is that it is depicted in three dimensions as well as being two-dimensional. The interpretation of tulips by many ceramic artists in the understanding of modern art add value to the tulip, which is accepted as a national figure, as an extension of our cultural heritage for centuries.

Balkan Eğitim Araştırmaları 2018/ Balkan Educational Studies 2018-iv © ULUSLARARASI BİLİMSEL ARAŞTIRMA KİTABI Alanı: Eğitim Bilimleri, Dil ve Edebiyat Hazırlandığı Yer: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Her hakkı saklı olup, kitap içerisinde yer alan yazıların her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir. İzin alınmaksızın hiçbir şekilde ve hiçbir yolla tamamen veya kısmen çoğaltılamaz, kopyalanamaz, elektronik ortamlara kaydedilemez ve kaynakça belirtilmeden alıntı yapılamaz.

Sağlık turizmi geniş anlamda insanların sağlık ve şifa bulmak amacıyla seyahat faaliyetinde bulunmalarıdır. Buradaki şifa bulma ihtiyacı geleneksel sağlık hizmetlerinin yanı sıra; kozmetik/estetik operasyonları, tamamlayıcı/alternatif tedavileri ve iyileştirici özelliği bulunan su kaynaklarıyla tedaviyi kapsar. Sağlık turizminin çeşitlerine bakıldığında: medikal sağlık turizmi, termal turizm ve spa-wellness özellikli sağlık turizmi karşımıza çıkmaktadır. Termal turizm, termal su kaynaklarından yararlanmak amacıyla gerçekleştirilen sağlık turizmi çeşididir. Ülkemiz sıcaklıkları 20-110 derece, debileri 2-500 l/sn arasında değişen 1000’in üzerinde kaynağıyla “kaplıca cenneti” olarak ifade edilmekte ve kaynak zenginliği açısından dünyada ilk yedi ülke arasında yer almaktadır. Bu çalışma ile ülkemiz termal turizm potansiyeli incelenecek ayrıca “Konya Ilgın Kaplıcaları”; ulaşım olanakları, sularının özellikleri, termal konaklama tesisleri ve yatak kapasiteleri açısından incelenerek Ilgın Kaplıcaları’nın ülkemiz termal turizm potansiyelindeki yeri tespit edilecek ve bölge termal turizmi açısından önerilerde bulunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Sağlık Turizmi, Termal Turizm, Kaplıca Health tourism is the traveling activity performed by people who are searching the health and the cure. Instead of the general health services, the search of cure includes cosmetic/esthetic operations, complemental/alternative treatments and the treatments with water resources that have healing features. Health tourism has three types: medical health tourism, thermal tourism and spa-wellness tourism. Thermal tourism is a type of health tourism, performed to benefit from thermal water sources. Turkey is one of the best seven countries famous for its rich thermal water sources and called as “hot springs paradise” with its more than 1000 sources whose temperature vary between 20-110 oC and flow rate is between 2-500 liters/sec. With this study, besides the thermal tourism potential of our country, “Konya-Ilgın Hot Springs” will be investigated in terms of; transportation opportunities, infrastructure/superstructure conditions, characteristics of water sources, accommodation opportunities and capacities. As a result of this investigation the place of “Konya-Ilgın Hot Springs” in the thermal tourism potential of Turkey will be determined and the suggestions will be given to improve the region’s tourism potential. Key Words: Health Tourism, Thermal Tourism, Hot Springs

Türk Efsanelerinde Tayyimekân ve Tayyizaman Olgusu, 2022

Çev: Süleyman FİDAN 2 )

2007

El-Esmâu’l-Husnâ, terim olarak “Allah’a âit en guzel isimler” anlamina gelmektedir. Kur’ân’da yaygin bir sekilde zikredilen bu isimler, ayni zamanda Yuce Allah’in sifatlari icin kullanilir olmustur. Kur’ân’daki el-Esmâu’l-Husnâ, insanlara Allah’i tanitmak ve insanlarla insanlarin iliskilerini en mukemmel seviyeye cikarmak amaci tasimaktadir. Bu isimler; âyetlerin, surelerin baglamlariyla ve ayni zamanda birbirleriyle de munâsebet icinde olup en cok, âyetlerin sonlarindaki cumlelerde zikredilmektedir. Bu tur cumleler, âyetleri tekid etmekte ve onlari ozetlemektedir. Boylece bu isimlerin, Kur’ân’da rastgele serpistirilmemis olduklari anlasilmaktadir

Türk mitik düşünce ve tasavvurlarında çeşitli hayvanlara özel anlamlar atfedilmiştir. Bu hayvanlarla ilgili belli inanmalar oluşmuştur. Bazı hayvanlarla ilgili bu inanmalar bir kült teşkil edecek kadar ileri gitmiştir. Türk mitolojisinde en önemli görülen hayvanlar olduğunu ifade edebileceğimiz kurt ve attan sonra bir kült haline gelmiş ve buna bağlı olarak sözlü kültür ürünlerinde de sıkça yer almış olan bir diğer hayvan da ayı olmuştur. Ayı, özellikle Sibirya'da yaşayan Türk boylarının mitik tasavvurlarında önemli bir yer tutmaktadır. Sibirya Türklerinde ayı çevresinde bir kült oluşmuştur. Bu coğrafyada ayının hem yoğun ormanlarla kaplı coğrafyada en güçlü hayvan olarak gözlenmesi hem de bir av hayvanı olması bu bölgede yaşayan Türk boylarının mitolojisinde de sıklıkla görülmesine sebep olmuştur. Ayı ile ilgili olarak Türkiye sahasına baktığımız zaman ayı kültünün izlerinin pek fazla görüldüğü söylenemez. Türkiye sahasında ayı, Sibirya coğrafyasında taşıdığı anlamları terk etmiş ve daha çok olumsuz özelliklerle birlikte anılmaktadır. Biz bu bu makalede ilk olarak ayının Türk mitolojisinde bir kült olarak taşıdığı anlamlara kısaca değineceğiz. Daha sonra, ayının yer aldığı efsanelerin Türkiye sahası örneklerini incelemeye çalışacağız. Sonuç olarak da Türkiye sahası efsanelerinde ayıyla ilgili düşünce ve tasavvurların neler olduğunu ortaya koymaya çalışacağız.

Toplumların hayatında bazı hayvanlar günlük yaşamda çeşitli sebeplere bağlı olarak kuşkusuz büyük bir tutmaktadır. Tarım işleri, besin, ulaşım, giyim, av, taşıma gibi faaliyetlerde insanlarla iç içe olan bu hayvanlar inanç dünyasında da önemli bir yer edinmiştir. Bu çalışmada fiziksel özellikleri ve yaşam biçimleriyle halk edebiyatı ve müziğine ilham kaynağı olan göçmen kuşlardan leylek seçilmiştir. Mimari süsleme ve el sanatlarında çeşitli kavramları karşılamak üzere tasvir edilen leyleğin, tarih boyunca çeşitli toplumlardaki anlamı ve sanat eserlerine yansıma biçimleri; ardından Anadolu dışında İslam coğrafyasında üretilmiş örnekleri kronolojik olarak ele alınmıştır. Ardından asıl olarak Osmanlı toplumunda farklı malzeme ve tarihlerde üretilen sanat eserleri üzerindeki tasvirleri ve ikonografisi sosyokültürel ortamla ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir. Türk Kültüründe nazar, bereket, iyi-kötü şans, doğum-ölüm, kıtlık-bolluk, dindarlık, doğruluk, iyilik, saflık, neşe gibi kavramlarla ilişkilendirilen leylek, tasvir edildiği esere / yüzeye göre anlam taşımıştır. Ancak günümüze ulaşan örnekler leyleğin halk kültürünü derinden etkilemesine karşın halk sanatına bu yoğunlukta yansımadığını ve nispeten daha seçkin bir çevrenin eserleriyle sınırlı kaldığını gösterir.

Nature and Science, 2010

Bu calismada, Iluh Deresi Havzasi ve yakin cevresinin sel ve taskin riski analizleri yapilmistir. Iluh Deresi ve kollarinin neden oldugu sel ve taskinlar Batman’da buyuk can ve mal kayiplarina yol acmaktadir. Şehri etkileyen sel ve taskinlarin frekansi son 30-40 yillik sure icerisinde hizli artis gostermistir. Sel ve taskinlar havzanin fiziki cografya ozelliklerine bagli oldugu icin risk analizlerinde bu ozellikleri yansitan veriler analiz edilmistir. Bu analizlerde sel ve taskin arastirmalarina yonelik uc farkli yontem uygulanmistir. Bunlardan ilk yontemi havza olceginde yapilmis genis alanli risk analizleri olusturmaktadir. Ikincisi, sel ve taskindan sonra yapilan gozlem ve hasar raporlarina, ucuncusu ise hidrolojik bir modele gore yapilan analizlere dayanmaktadir. Cografi Bilgi Teknolojileri (CBS) yardimi ile yapilan bu analizlerde 3A Aster ve Quikbort goruntuleri ile 1/25.000 olcekli sayisal topografya haritalari kullanilmistir. Analiz sonucunda Batman sehrinin kuruldugu alanin ...