Λεξικογραφική αρχαιολογία: οι πρόδρομοι των θησαυρών.

2016

Οι άφθονες πληροφορίες που παρέχει για το Ιερό της Δωδώνης (σχέδ. 1) η αρχαία ελληνική παράδοση μαρτυρούν για τη μεγάλη φήμη του κατά την αρχαιότητα1. Ή ταν λοιπόν επόμενο η θέση του να αποτελέσει αντι κείμενο αναζήτησης πολλών ξένων περιηγητών και Ελλήνων λογίων πο λύ πριν από την αποκάλυψή του με τις ανασκαφές2. Τη θέση του Ιερού της Δωδώνης βεβαίωσε πρώτος ανασκαφικά ο Κ. Καραπάνος το 18753, επί Τουρκοκρατίας. Οι έρευνες αυτές επεκτάθηκαν σε χώρο 2000 τ. μ. και επικεντρώθηκαν κυρίως σε μνημεία εμφανή. Α πο κάλυψαν το περίγραμμα της τοιχοποιίας των περισσότερων μνημείων του Ιερού επιφανειακά και δεν εξήντλησαν την ανασκαφή ως το φυσικό έδαφος. Οι ανασκαφές του Καραπάνου, αν και πλούσιες σε κινητά ευρή ματα, υπήρξαν φτωχές σε συμπεράσματα, όπως όλες οι παλιές ανασκα φές που είχαν παραβλέψει τη στρωματογραφία. Είναι όμως σημαντικό ότι τα αποκαλυφθέντα ερείπια, σε συνδυασμό με τα εν μέρει ορατά τότε αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, αποτέλεσαν τη βάση για την πρώτη τοπογρα φική αποτύπωση του Ιερού. Με την πάροδο του χρόνου, οι προσχώσεις του Τομάρου κάλυψαν τον ανεσκαμμένο χώρο, ώστε, κατά το τέλος του τελευταίου τέταρτου του αι ώνα, τα περιγράμματα των αρχαίων οικοδομημάτων να μην διακρίνονται πια4. Μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου το 1913, τις ανασκαφές ανέλαβε 1. Ενδεικτικά βλ. Ομήρου, Ιλλιάς, Π 231-235, Οδύσσεια, ξ 327-330, π 402 κεξ., τ 296-Η ανασκαφική έρευνα στο Ιερό της Δωδώνης

Πανελλήνια και Διεθνή Γεωγραφικά Συνέδρια, Συλλογή Πρακτικών, 2002

2014

<jats:p>Στην παρούσα διατριβή εξετάζεται η ποικιλόμορφη και πολυδιάστατη παρουσία του αρχαίου θεάτρου στο καβαφικό έργο· πιο συγκεκριμένα επιχειρείται η συγκεντρωτική καταγραφή και φιλολογική ανάλυση όλων των έργων του ποιητή που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με το αρχαίο θέατρο. Όπως διαπιστώνεται, η προσέγγιση του αρχαίου θεάτρου από τον Καβάφη εξελίσσεται σταδιακά κατά την ποιητική διαδρομή του από το Ρομαντισμό στον Παρνασσισμό και το Συμβολισμό (περίοδος κατά την οποία εντοπίζονται και τα περισσότερα από τα ποιήματα της συγκεκριμένης θεματικής), και στη συνέχεια στο Ρεαλισμό, καθώς ο ποιητής ακολουθεί την ιστορική εξέλιξη του θεάτρου από την κλασική περίοδο (5ος αι. π.Χ.) έως την ελληνιστική / ελληνορωμαϊκή περίοδο (4ος αι. π.Χ. - 1ος αι. μ.Χ.) και την ύστερη αρχαιότητα (4ος - 5ος αι. μ.Χ.), μια φθίνουσα πορεία προς την παρακμή. Παρά το γεγονός ότι η εξέταση των έργων της πρώιμης ποιητικής περιόδου (1882;-1903), όπως και των έργων της ώριμης ποίησής του (1913-1929), αποκαλύπτει την απουσία μιας ενιαίας μεθόδου προβολής και «χρήσης» του αρχαίου θεάτρου από τον Καβάφη -σχεδόν κάθε αναφορά εστιάζει σε κάποιο διαφορετικό σημείο από ένα σύνολο ετερόκλιτων στοιχείων (κείμενα, θεματικές, χώρος, τεχνικές κ.λπ.)-, ωστόσο βασικό συνδετικό στοιχείο των έργων της ωριμότητας αποτελεί η σταθερή ένταξη του αρχαίου θεάτρου σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο παρακμής -με έμφαση στο ερωτικό στοιχείο-, σε τέτοιο, μάλιστα, βαθμό, ώστε να μετατρέπεται πλέον σε βασικό σύμβολο παρακμής. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας εξετάστηκαν, επιπλέον, και άλλα επιμέρους θέματα, όπως η επαφή του Καβάφη με το αρχαίο θέατρο ως αναγνώστη και θεατή (γνώση και χρήση εκδόσεων αρχαίων κειμένων και σχετικών μελετών, παρακολούθηση παραστάσεων αρχαίου δράματος, ενδιαφέρον για τις Δελφικές Εορτές, γνωριμία με ηθοποιούς της εποχής του κ.λπ.), η ιδιάζουσα στάση του απέναντι στην αρχαία τραγωδία, που καταδεικνύεται από την προφανή απροθυμία του να συμπεριλάβει ποιήματα που σχετίζονται με αυτή στην επίσημη ποίησή του, και η ποιητική «αναμέτρησή» του με τον Αισχύλο, τον σημαντικότερο εκπρόσωπο του αρχαίου δράματος στο έργο του. Παράλληλα, μελετήθηκαν ειδικότερα ζητήματα της ιστορίας του αρχαίου θεάτρου, που απαντούν στην ποίησή του: η σχέση αρχαίου θεάτρου και σοφιστικής· η θέση του θεάτρου στη σύγκρουση Χριστιανισμού - ειδωλολατρίας (και ο ρόλος του Ιουλιανού του Παραβάτη)· η θέση των ηθοποιών στην κοινωνία των πρώτων χριστιανικών αιώνων έως και την ύστερη αρχαιότητα. Επιπλέον, στη διατριβή ερευνάται η ευρύτερη αφομοίωση στοιχείων του αρχαίου θεάτρου στην ποίηση του Καβάφη, κυρίως στα ιστορικά ποιήματά του: απόηχος τραγικών μοτίβων και θεμάτων, όπως και επιμέρους στοιχεία τεχνικής (τραγική ειρωνεία, περιπέτεια, από μηχανής θεοί, χορός, αγγελιαφόροι, βωβά πρόσωπα κ.ά.). Τέλος, εξετάζεται η ειδικότερη σύνδεση στην καβαφική ποίηση του αρχαίου θεάτρου με το τελετουργικό στοιχείο.</jats:p>

2015

The hagiological texts of the late byzantine period, written by literate writers in a climate of intellectual development and deep religiousness, abound in laudatory descriptions (ekphraseis). Most of them concern the birthplace of the saint to whom the texts are dedicated, despite the frequent initial reserve on the writers’ part about the advisability of the observance of the laws of rhetoric. According to an old rhetorical rule, a person should first be praised because of his birthplace. In the current of the hagiological account, the writers incorporate laudatory descriptions of various cities, mainly Constantinople and Thessaloniki. The elements stressed all derive from centenary rhetorical theory and tradition, with an emphasis on certain elements expressing the new climate of the time: the eternal and universal Constantinople, the inhabitants’ praise because of their occupations and virtues - with an emphasis on the orthodox faith of course. Another example is the frequent tr...

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, 2015

Όπως αποδείχθηκε από την εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων, η Σασανιδική αυτοκρατορία λειτούργησε ανά τους αιώνες ως ασπίδα προστασίας για τη Δύση από τις εισβολές βαρβάρων και αυτό φαίνεται πως είχαν συνειδητοποιήσει σχεδόν όλοι οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες, μετά τον Ιουλιανό. Στο τέλος του έκτου αιώνα γίνεται φανερό πως μια καινούργια εποχή ξεκινούσε για τις σχέσεις των δύο μεγάλων δυνάμεων του τότε κόσμου. Ο πόλεμος που ξεκίνησε ο Χοσρόης Β΄, με πρόσχημα τη δολοφονία του αυτοκράτορα Μαυρικίου και της οικογενείας του, "λυτήριος γέγονε τῆς Ρωμαίων τε καὶ Περσῶν εὐπραγἰας". Μετά το θάνατο του Χοσρόη Β΄ όμως και το τέλος του μεγάλου βυζαντινοπερσικού πολέμου, είναι φανερή η ικανοποίηση των Βυζαντινών, όχι τόσο για τη νίκη, όσο για το γεγονός ότι επανήλθε η προτέρα μεταξύ των δύο δυνάμεων ισορροπία. Αυτή η ικανοποίηση εμφανίζεται στην επιστολή του υιού του Χοσρόη Β΄, Σειρόη, προς τον αυτοκράτορα Ηράκλειο, η οποία ασφαλώς εκφράζει τις κοινές απόψεις για την παγκόσμια πολιτική τάξη και κυριαρχία της οικουμένης: «…ἵνα μεθ’ὑμῶν τοῦ βασιλέως Ρωμαίων καὶ ἀδελφοῦ ἡμῶν καὶ τῶν λοιπῶν ἐθνῶν καὶ ἑτέρων βασιλίσκων τῶν κύκλῳ ὄντων τῆς ἡμετέρας πολιτείας ἐν εἰρήνῃ καὶ ἀγάπῃ διάγωμεν». Ο κόσμος μοιράζεται και πάλι μεταξύ των δύο αυτών μεγάλων δυνάμεων (πολιτειῶν),όλοι δε οι υπόλοιποι ηγεμόνες (βασιλίσκοι) και τα κράτη, οφείλουν να περιβάλλουν ως δορυφόροι τη δική τους παγκόσμια τάξη και ηγεμονία. Δυστυχώς για το Βυζάντιο η παγκόσμια αυτή τάξη έμελλε σύντομα να καταρρεύσει.