Słowiańskie warianty mitologemu jednooki – jednoręki

Biuletyn Uniejowski

Tomasz z Uniejowa, notariusz publiczny i pleban w Wieleninie, należał do środowiska mieszczańskich „litterati”, czyli ludzi, którzy na co dzień posługiwali się pismem. W artykule ukazano znane źródłowo fragmenty z jego życia na tle środowiska w którym działał i jego relacje z otoczeniem.

Collegium Columbinum SJ eBooks, 2020

Król-Duch jako mitopeja. Esej Artysta był z typu tych, którzy zdolni są budować światy własne i narzucać im logikę odmienną od realności danej. Juliusz Kleiner 1 Wielki Ogród i jego Brama W tekstach o Królu-Duchu spotykam często lub prawie zawsze "narzekania" na gatunkową nieokreśloność poematu (nazywanego, oczywista, "poematem"!), jego fragmentaryzm (raczej rozproszenie…), a wreszcie niemożność porządnego, uporządkowanego wydania nieciągłej, rozpraszającej się przy każdej próbie ogarnięcia Całości (czy "całości"?). Remedium na tę ostatnią bolączkę ma być wydanie totalne, wszechogarniające, w którym to "czytelnik" (lecz czy jest tu, ot, po prostu, taki sobie "czytelnik"?) tworzy własne trasy znaczeniowe, koleiny sensu, wędrując od fragmentu do fragmentu. Król-Duch przypomina Wielki Ogród z budzącą fascynację i lęk bramą I Rapsodu 2. Po jej przekroczeniu szukamy śladów, tras wędrówki, alei, zapuszczając się w coraz dziksze, odludne, nieplewione partie lasu-tekstu. Zwędrowawszy wszystko, co może uczynić

Seminare. Poszukiwania naukowe

Artykuł prezentuje w sposób syntetyczny dwa rękopisy liturgiczno-muzyczne z klasztoru oo. Karmelitów w Oborach: antyfonarz i graduał. Autor dokonuje ogólnej charakterystyki źródeł, wskazując na cechy kodykologiczne oraz zawartość. Następnie przedstawia zasób dyferencji psalmowych antyfonarza. Korzystając z kanadyjskiego projektu internetowego Rebekki Shaw (http://differentiaedatabase.ca) ustala, w jakim stopniu terminacje kodeksu oborskiego należą do powszechnie stosowanych schematów euouae, a na ile księga zawiera warianty melodyczne nieznajdujące odpowiednika w tradycji chorałowej.

LingVaria, 2021

JĘZYK POLSKI – MIĘDZY TRADYCJĄ A WSPÓŁCZESNOŚCIĄ. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, 2021

The Language of Priests: A Pilot Study Summary The article presents and briefly discusses the results from a survey conducted with 28 Roman Catholic priests and clerics who were asked about the vocabulary used in everyday communication. About 370 slang word and phrases where collected in this way. Based on the answers provided, it can be assumed that language used by priests in private situations is characterized by expression, humor and creativity.

2012

Spośród nielicznych zabytków rękopiśmiennych doby staropolskiej, jakie ocalały z bujnego niegdyś życia religijnego i kulturalnego lubelskich klasztorów, szczególnie interesujący wydaje się wolumin Metryki sióstr brygidek. Jedną z jego części stanowi nekrolog, zawierający spisy zmarłych zakonnic miejscowej wspólnoty. Jego wartość można mierzyć zakresem oddziaływania. Treść tej księgi frapuje bowiem historyków, teologów, literaturoznawców. Dla tych pierwszych jest ważnym źródłem do badania dziejów klasztoru, dla drugich świadectwem zakonnych ideałów, dla ostatnich inspiracją do refleksji nad powiązaniem kształtu umysłowości z językiem. Lubelski klasztor brygidzki powstał w trzeciej dekadzie XV w., jako wotum wdzięczności króla Władysława Jagiełły za zwycięstwo oręża polskiego nad Krzyżakami pod Grunwaldem 1 . Wiązało się to z przepowiednią zawartą w objawieniach założycielki zakonu, św. Brygidy szwedzkiej ( †1373), dotyczącą ukarania niewierności krzyżackich rycerzy 2 . Interpretacja zaistniałych faktów skłoniła króla do ufundowania klasztoru -pod znamiennym imieniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny de Triumpho -dla duchowych córek i synów św. Brygidy. Zgromadzenie zakonne, oficjalnie zwane Zakonem Najświętszego Zbawiciela i kierujące się regułą św. Augustyna, pomyślane było bowiem jako podwójne, tzn. gromadzące w ramach jednego klasztoru, choć oczywiście w dwóch odrębnych częściach, zarówno zakonników, jak i zakonnice. Te ostatnie zresztą nadawały 1

Teologia i Człowiek

Streszczenie. Artykuł stanowi przyczynek do problematyki związanej z estetyką ikon wczesnoruskich tj. ikon datowanych na okres między XI-XIII wiekiem. Problematyka ta włącza w siebie m.in. następujące pytania: o ilość ikon będących wtedy w obiegu, o ich autorstwo, o stopień ich bizantynizacji, o ich funkcję społeczną i w końcu funkcję estetyczną rozumianą w sensie neoplatońskim. Punktem wyjścia artykułu jest stosunek rosyjskich filozofów religijnych do ruskiego dziedzictwa artystycznego, następnie podjęto analizę ruskich tekstów źródłowych dotyczących ikon aby na końcu przejść do określenia możliwego znaczenia ideowego ikony w kontekście światopoglądu Rusi Kijowskiej.

Zapiski Historyczne, 2022

Monografia Anity Klechy stanowi pierwszą próbę naukowej biografii Zofii Olelkowiczówny, ostatniej z książąt słuckich. Bez wątpienia postać ta zasługiwała na możliwie pełne przedstawienie jej życiorysu, nie tylko ze względu na znaczenie rodu Olelkowiczów w historii Wielkiego Księstwa Litewskiego, lecz także z powodu popularności, jaką księżna cieszyła się w okresie późniejszym (w XIX-XX w.) jako bohaterka literatury pięknej oraz osoba, której przypisywano wyjątkową rolę w Cerkwi prawosławnej. Życie i działalność Zofii Słuckiej nadal zresztą jest przedmiotem zainteresowania wielu osób, zwłaszcza że w kwietniu 1984 r. została ona uznana za świętą Kościoła prawosławnego (kanonizacja została dokonana przez Egzarchat Białoruski Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej). Literatura piękna, popularna i coraz częściej również literatura hagiograficzna dopisują niestety do biografii Zofii wiele faktów, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Od autorki recenzowanej książki można było zatem oczekiwać, że zgodnie z tytułem wyjaśni nam, co jest mitem, a co rzeczywistością w biografii Olelkowiczówny. Jakkolwiek już na początku wypada zaznaczyć, że nie mogło się to w pełni udać, choćby dlatego, że autorka przynajmniej momentami zdaje się na równi traktować przekazy pochodzące z literatury naukowej oraz zawarte w literaturze popularnej czy też o charakterze hagiograficznym, a niemające pokrycia w źródłach. Na wstępie podkreślmy, że autorka zapoznała się z wielką liczbą publikacji o różnym charakterze. Bibliografia dołączona do książki jest obszerna, choć ma pewne luki. Upomniałbym się o obszerny artykuł Arkadiusza Czwołka poświęcony Januszowi Radziwiłłowi 1 , a także monografię Henryka Łowmiańskiego na temat województwa nowogródzkiego 2. Ponadto należy zaznaczyć, że czytając opracowanie A. Klechy, można odnieść wrażenie, że nie zawsze dogłębnie przeanalizowała ona treść niektórych prac naukowych, których tytuły znajdziemy w przypisach i Bibliografii. Podczas pisania pracy autorka wykorzystała liczne źródła drukowane i rękopiśmienne. Jeśli chodzi o te ostatnie, najważniejsze i najczęściej cytowane pochodziły z Archiwum Radziwiłłów (przechowywanego w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie) oraz z Archiwum Chodkiewiczów. W przypadku tego ostatniego zespołu autorka nie wie jednak, że stanowi on część Archiwum Narodowego w Krakowie (w książce błędnie zaznaczono, że wciąż znajduje się on w Wojewódzkim Archiwum

Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 2015

Pomacs are Bulgarian speaking Muslims who accepted Islam between 15th and 19th century. Most of contemporary population of Pomacs, counting overall about 400 thousands, live in the Rodops (the part of the Greek side). For many years the assimilation attempt has been making on this population by changing their Muslim names and surnames. This article concerns about the reasons and the prizes which are paid for these changes. Author relies on her own research and confronts own remarks with dictionary data.

2014

Jednostki wielowyrazowe motywowane realiami rzemieślniczymi i zawierające w swym składzie nazwy zwierząt odnoszą się głównie do rzemiosł skórniczych (garbarstwo, kuśnierstwo, szewstwo, rymarstwo), spożywczych (rzeźnictwo, młynarstwo) oraz rzemiosła kowalskiego. Analiza tych jednostek jako nośników językowego obrazu świata pozwala na odtworzenie wielu utrwalonych w języku stereotypowych sądów, w których decydującą rolę odgrywa wartościowanie z perspektywy wykonawcy i/lub obserwatora pracy rękodzielniczej.