Studia Źródłoznawcze = Commentationes T. 58 (2020), Zapiski krytyczne

Studia Źrodloznawcze, 2012

Znajdujący się na ukończeniu a z dawna oczekiwany nowoczesny gmach biblioteki utworzonej w 1829 r. przez Edwarda Raczyńskiego, połączony z jej XIX-wieczną siedzibą wkrótce ma pomieścić centralne zbiory książnicy, w tym kolekcje rękopiśmienne, ocalałe z pożogi drugiej wojny światowej i systematycznie wzbogacane od 1945 r. Prezentowany tom katalogu obejmuje te, które stały się własnością Biblioteki w latach 1977-1999. Stanowi on kontynuację dzieła poprzedników, zapoczątkowanego w 1885 r. przez M.E. Sosnowskiego i L. Kurtzmanna (sygnatury 1-359) i w 1932 r. przez niestrudzonego A. Wojtkowskiego (sygn. 360-499). Nie wszystkie inwentarze zostały wydrukowane, niektóre pozostają w rękopisach oraz w prowadzonym od 1948 r. kartkowym katalogu akcesyjnym, osobnym dla dyplomów. Uwzględnione w prezentowanym tomie rękopisy (maszynopisy, druki ulotne, fotografie) obejmują wieki XVII-XX, pochodzą z zakupów i darowizn, niektóre znajdowały się w książnicy przed 1945 r., ale nie zostały wówczas skatalogowane. Dotyczą m.in. rodzin wielkopolskich (w tym Raczyńscy, Mielżyńscy, Szyłdrzyńscy, Fenrychowie, Dobiejewscy, Łubieńscy), Powstania Wielkopolskiego, okresu międzywojennego (tu wartościowe teksty z literatury i teatru) i drugiej wojny światowej, historycznych poznańskich gimnazjów (Marii Magdaleny oraz Dąbrówki), dziennikarstwa, ruchu muzycznego (m.in. archiwum ruchu "Pro Sinfonika" za lata 1968-1993) i studenckiego (zwłaszcza księga pamiątkowa Klubu "Nurt" z lat 1967-1972). Z prominentnych nazwisk spotykamy autografy Aleksandra Dumasa (ojca), Marii Konopnickiej, Stanisława Witkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego, korespondencję Teofila Lenartowicza, Magdaleny Samozwaniec, Emilii Sczanieckiej. Indeksy oraz wstęp pozwolą z łatwością zorientować się w zawartości kompetentnie sporządzonego katalogu.

Studia ŹródŁoznawcze, 2002

Arykuły recenzyjne i recenzje spotkać się z reakcją strony przeciwnej. Dzieło świętego Anzelma nie jest przecież katalogiem, lecz próbuje definiować i propagować doktrynę obozu papieskiego. Jest więc prawnym uzasadnieniem postulowanych reform. Dobrym przykładem jest tu stosunek Anzelma do słynnego Dictatus papae, otóż w Collectio canonum jedynie 3 punkty (z 27) papieskiego programu nie mają swojego uzasadnienia 30 . Wspominaliśmy już, że Anzelm dużo miejsca poświęcił prymatowi papieża w całym Kościele i na świecie. Według biskupa Lukki papież nie tylko miał prawo działać, lecz był to także jego moralny obowiązek. Z Collectio wyłania się Kościół scentralizowany i zdominowany przez Rzym i następcę św. Piotra (np. wezwania biskupów ad limina apostolorum, regularne synody w Rzymie). Według Anzelma jedynie silna władza centralna może wprowadzić dyscyplinę w Kościele, porządek i niezbędne reformy. Za czasów pontyfikatu Grzegorza VII Stolica Apostolska przeszła więc do ofensywy, nie mogła pogodzić się z zastanym status quo, zbiory kanonów miały tę ofensywę legitymizować. Na pytanie, czy w ramach tej walki Kościół może stosować przemoc fizyczną, odpowiadają dwie ostatnie księgi Collectio canonum (XII De excommunicatione, XIII De iusta vindicta). Te nie wydane wcześniej księgi brytyjska uczona omawia w rozdziale Anselm and Coercion: A Legal Form of Persuasion, s. 122-141. Zdaniem biskupa Lukki wszelkie zło i herezję trzeba nie tylko niszczyć i wypleniać, lecz także należy je poprawiać i "leczyć". Jest to przede wszystkim zadanie papieża, który jest przecież prawdziwym pastor ecclesiae. Anzelm nie wykluczył jednak zastosowania przemocy w tej działalności: Quod militantes etiam possunt esse iusti (XII, 4). Kanonista usprawiedliwiał także wojny, oczywiście rozróżniając sprawiedliwe i niesprawiedliwe zastosowanie siły; do króla angielskiego Wilhelma I pisał: Non sine causa gladium portas, Dei enim minister es ad vindictam malorum, ad laudem vero bonorum 31 . W tym miejscu warto przytoczyć kilkadziesiąt lat późniejszy znamienny fragment Kroniki Kosmasa: Nam ad hoc vobis ducibus mucro pendet in femore, ut manus vestras sepius lavetis peccatoris in sanguine . Przemoc usprawiedliwiona, według Anzelma, to rzecz jasna walka w obronie Kościoła i jego interesów. Wojna była dla biskupa Lukki jednym ze sposobów nawrócenia błądzących i ich powrotu do domu Boga (domus Dei), którym był oczywiście Kościół Rzymski. Z obu ostatnich ksiąg Collectio canonum wyłania się następujący obraz: Kościół wszelkimi sposobami musi bronić się przed schizmą, powinien też przywrócić jedność chrześcijan, nawet przy pomocy siły fizycznej. Integralną częścią książki są liczne appendyksy i tabele, które stanowią jedną trzecią całej pracy. Przede wszystkim Autorka wydała obszerne fragmenty niepublikowanych dotąd dwóch ostatnich ksiąg Collectio canonum (Biblioteca Apostolica Vaticana, ms. Vat. Lat. 1363). Cushing zestawiła także źródła kanoniczne, z których czerpał Anzelm, m.in. wskazała na kanony bezpośrednio zapożyczone od Pseudo-Izydora czy kanony Pseudo-Izydora zaczerpnięte z 74T. Interesujące jest także zestawienie wszystkich źródeł poszczególnych ksiąg kolekcji, z podziałem na falsyfikaty, źródła autentyczne, postanowienia soborów, teksty świeckie, patrystyczne i inne. Badaczka dokonała także zestawienia źródeł kanonicznych innego dzieła Anzelma, Liber contra Wibertum. Zależność Collectio canonum od myśli Grzegorza VII najlepiej obrazuje wykaz dekretów uzasadniających 24 punkty Dictatus papae (Reg. II, 55a). Praca Kathleen Cushing nie jest jedynie monografią poświęconą Anzelmowi z Lukki i jego kolekcji kanonów, jest to sprawnie i przekonywająco przeprowadzona analiza roli kanonistyki w służbie reformy, czy też rewolucji gregoriańskiej. Kanonistyka tego okresu miała zdolność usprawiedliwiania i uzasadniania "gregoriańskich ambicji" poprzez odwoływanie się do przeszłości, lecz także dzięki podporządkowywaniu tej przeszłości i manipulowaniu nią. Kanonistyka potrafiła znaleźć odpowiedź na pojawiające się problemy i okoliczności. Anzelm i jego koledzy -zwolennicy Grzegorza VII, kształtowali prawo według tego, czego wymagał interes reformy. Zbiory kanonów były nie tylko głosem w dyskusji pomiędzy dwoma stronami sporu, lecz -przede wszystkim -były swoistymi podręcznikami postępowania dla zwolenników gregoriańskiej wizji świata chrześcijańskiego.

2018

2018

jest promowanie polskich badań w zakresie nauk pomocniczych historii i źródłoznawstwa oraz edycji źródeł historycznych. 2. Nagroda przyznawana jest za polskie książki z dziedziny źródłoznawstwa i nauk pomocniczych historii oraz za książkowe edycje źródłowe dotyczące czasów od średniowiecza do XX w. 3. Nagroda ma dwie kategorie. Do pierwszej z nich należą prace ze źródłoznawstwa i nauk pomocniczych historii, a do drugiej -edycje źródłowe. 4. Jury Nagrody stanowią członkowie Rady Redakcyjnej i Komitetu Redakcyjnego "Studiów Źródłoznawczych". Jego pracami kierują redaktorzy naczelni "Studiów Źródłoznawczych". Sekretarzem Jury jest sekretarz Komitetu Redakcyjnego "Studiów Źródłoznawczych". 5. Nagrodę funduje Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffl a PAN. Możliwe jest także zasilanie jej funduszu przez sponsorów. 6. Do Nagrody mogą być zgłaszane do końca czerwca danego roku książki z datą wydania poprzedniego roku kalendarzowego. Nie mogą być zgłaszane prace członków Jury. 7. Zgłoszeń dokonują członkowie Jury, jak również samodzielni pracownicy naukowi spoza tego grona. Zgłoszenie musi zawierać uzasadnienie; mogą też być załączone inne opinie lub recenzje danej książki. Zgłoszenia są przesyłane sekretarzowi Jury pocztą elektroniczną, tradycyjną lub faksem. 8. Do końca lipca sekretarz Jury przesyła wszystkie zgłoszenia wraz z załącznikami członkom Jury, którzy następnie, do końca września, przesyłają mu proponowany przez siebie ranking książek, osobno dla obu kategorii. Na tej podstawie redaktorzy naczelni ogłaszają listę nie więcej niż sześciu książek nominowanych do drugiego etapu konkursu. 9. W trakcie dorocznego spotkania Rady Redakcyjnej "Studiów Źródłoznawczych" Jury na posiedzeniu plenarnym przyznaje nagrody; ustala wtedy ich liczbę, hierarchię i kwoty pieniężne. 10. Uroczystość rozdania nagród odbywa się bezpośrednio po posiedzeniu Jury.

Wyzsze Seminarium Duchowne Diecezji Legnickiej, 2006

Wyzsze Seminarium Duchowne Diecezji Legnickiej, 2007

Kościół zawsze stał na stanowisku rzeczywistości i realizmu; rozmawiał z każdym państwem, które chciało z nim rozmawiać. Rozmawia więc w Polsce i z państwem komunistycznym. To nie koniunktura na miesiąc czy rok. To zasada. Stefan Kardynał Wyszyński Sytuacja Kościoła katolickiego w okresie PRL-u była niezwykle trudna i złożona. Polityka wyznaniowa reżimu komunistycznego zagrażała funkcjonowaniu Kościoła i realizacji jego podstawowego celu, jakim jest ewangelizacja. Analizując sytuację polityczną Polski po II wojnie światowej można wyraźnie stwierdzić, że władze kościelne podejmowały wszelkie działania zmierzające do zagwarantowania sobie samodzielności instytucjonalnej, niezależności polityki personalnej, swobody głoszenia swej wiary, dostępu do wiernych i możliwości utrzymania ich w wierze. Niestety komuniści starali się wszelkimi możliwymi sposobami rozbić jedność Kościoła, wpływać na obsadzanie stanowisk kościelnych, pozbawić Kościół źródeł utrzymania, dostępu do mediów, cenzurowania kazań. Komuniści uaktywnili ugrupowania pseudokatolickie oraz ruchy laickie, które miały wspierać działania władzy komunistycznej zmierzające do rozbicia Kościoła. Równolegle prowadzono pełną indoktrynację społeczeństwa w duchu filozofii materialistycznej, która jest w pełni sprzeczna ze światopoglądem chrześcijańskim. Na przestrzeni 50 lat zmieniała się zarówno polityka wyznaniowa władz komunistycznych, jak i cele Kościoła, które uzależnione były od warunków zewnętrznych. Naprzemienny wzrost represji i ich łagodzenie wobec Kościo-RECENZJE I OMÓWIENIA Recenzje i omówienia ła miał istotny wpływ na postawę Episkopatu Polski, który zachował pełny realizm sytuacji, realizując kolejne etapy: od przetrwania i oporu, poprzez dialog i mediacje. Na przestrzeni ostatnich lat ukazało się kilka książek będących syntezami dziejów Kościoła katolickiego. Należą do nich prace A. Dudka i R.

Studia Krytyczne / Critical Studies, 2022

Edukacja jako dehumanizacja. Możliwość kreatywnego dialogu pomiędzy filozofiami społecznymi Paulo Freire'a i Zygmunta Baumana Citation Tuleikytė, Julija, and Michael Hviid Jacobsen. 2022. "Education as (de)humanization. A possibility for a creative dialogue between the social philosophies of Paulo Freire and Zygmunt Bauman". Critical Studies 11: 11-39.

Praktyka Teoretyczna, 2024

The commentary on the chapter "Philosophy of Language and Objective Psychology" is devoted first to establishing the functional position of this part of the book within the entirety of the considerations presented in Marxism and Philosophy of Language (MiFJ), serving as an outline for a-never realised-research programme, relation to other disciplines, reconstruction of basic assumptions, specificity of the moment of publication). The second part discusses the key contexts of MiFJ (Marrism, Lev Vygotsky's psychology), which are particularly relevant to the translated chapter.

2008

Recenzja: Jan Kochel, Katecheza u źródeł Ewangelii, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań 2007, ss. 124, ISBN 83-7015-927-3

List 21 młodych opozycjonistów wyrażający sprzeciw wobec represjonowania uczestników wystąpień robotniczych 2 lipca 1976 r. My, niżej podpisani, uznaliśmy, że trzeba przełamać stworzony przez liczne wiece terror psychiczny i powiedzieć głośno to, co-jak sądzimy-myśli olbrzymia część społeczeństwa polskiego. Czujemy wdzięczność wobec robot-ników, których postawa w dniu 25 czerwca br. zmusiła władze do uwzględnienia opinii społeczeństwa. Uważamy za tragedię naszego kraju to, że społeczeństwo może skutecznie wpływać na decyzje władz tylko poprzez strajki i groźne w skutkach zajścia uliczne. W naszym przekonaniu moralną i polityczną odpowiedzialność za drastyczne formy wystąpień robotniczych w Radomiu, Ursusie i Płocku ponoszą władze, które odebrały społeczeństwu wszel-kie inne sposoby wyrażania swej woli. Dlatego protestujemy przeciwko określaniu robotników jako "warchołów", "cynicznych łajdaków", "nieodpowiedzialnych awanturników". Wyrażamy swój stanowczy...