Od cytatu do plagiatu – eksploracje infoetyczne (cz. 1)

Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, 2017

Artykuł ma na celu syntetyczne przedstawienie prawa cytatu na gruncie różnych porządków prawnych. Autor przedstawia tę regulację w prawie francuskim, niemieckim, Wielkiej Brytanii, a także Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Przepisy regulujące prawo cytatu we Francji i Niemczech zostają poddane próbie porównania z tymi, występującymi w polskiej ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Porządek prawny dotyczący cytatu Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej został przedstawiony autonomicznie ze względów na zupełnie odmienny system common law. Słowa kluczowe: cytat, prawo autorskie, prawo cytatu, komparatystyka * * * Citation Law on a Comparative Background The article aims to synthesize the representation of the right of quotation on the basis of different legal orders. The author presents this regulation in French, German, British and United States law. The provisions governing the right of quotation in France and Germany are subject to comparison with those of the Polish Copyright and Related Rights Act. The legal order relating to the United Kingdom and United States citation was presented autonomously for the sake of a completely different common law system

Między Oryginałem a Przekładem

Avatars of Contemporary Translators: the Copyist and the CompilerThe aim of the paper is to discuss the latest market and commercial tendencies which contribute to the development of new functions of the translator on the literary market. Based on studies by Anna Moc and Krzysztof Fordoński as well as the author’s own analysis of the latest literary translations from English into Polish, this analysis aims at describing two new roles of the translator determined by market criteria.

Studia Prawnoustrojowe, 2024

Prawnokarne aspekty rozpowszechniania utworu bez uprawnienia albo wbrew jego warunkomzagadnienia wybrane Wstęp Jednym z najbardziej charakterystycznych przestępstw z zakresu prawa autorskiego jest czyn penalizowany przez art. 116 ustawy o prawie autorskim 1 , powszechnie określane jako "piractwo" 2. Zgodnie z treścią tego przepisu sprawcą przedmiotowego czynu jest osoba, która bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie. Należy wskazać, że przepis art. 116 u.p.a. chroni monopol eksploatacji, bowiem wyrażenie zgody osoby uprawnionej na rozporządzanie utworem (w tym na jego rozpowszechnianie) jest jednym z jego z uprawnień z zakresu autorskich praw majątkowych wynikających z art. 17 u.p.a. 3 W związku z tym sprawcą ww. przestępstwa będzie każdy, kto w ten monopol wkracza w sposób zawiniony 4. Znamię rozpowszechniania zdefiniować można jako sytuację, w której utwór został udostępniony dla potencjalnie nieograniczonej liczby odbiorców, przy czym z perspektywy odpowiedzialności karnej nie ma znaczenia, jakie środki techniczne zostały wykorzystane przez sprawcę 5. Zgodnie z treścią art. 116 u.p.a. penalizowne jest rozpowszechnianie "bez uprawnienia" albo 1 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2509), dalej jako u.p.a. 2 Jest to określenie, które stosuje się również do czynu penalizowanego przez art. 117 u.p.a.

Teksty Drugie

Studia Źrodloznawcze, 2012

Znajdujący się na ukończeniu a z dawna oczekiwany nowoczesny gmach biblioteki utworzonej w 1829 r. przez Edwarda Raczyńskiego, połączony z jej XIX-wieczną siedzibą wkrótce ma pomieścić centralne zbiory książnicy, w tym kolekcje rękopiśmienne, ocalałe z pożogi drugiej wojny światowej i systematycznie wzbogacane od 1945 r. Prezentowany tom katalogu obejmuje te, które stały się własnością Biblioteki w latach 1977-1999. Stanowi on kontynuację dzieła poprzedników, zapoczątkowanego w 1885 r. przez M.E. Sosnowskiego i L. Kurtzmanna (sygnatury 1-359) i w 1932 r. przez niestrudzonego A. Wojtkowskiego (sygn. 360-499). Nie wszystkie inwentarze zostały wydrukowane, niektóre pozostają w rękopisach oraz w prowadzonym od 1948 r. kartkowym katalogu akcesyjnym, osobnym dla dyplomów. Uwzględnione w prezentowanym tomie rękopisy (maszynopisy, druki ulotne, fotografie) obejmują wieki XVII-XX, pochodzą z zakupów i darowizn, niektóre znajdowały się w książnicy przed 1945 r., ale nie zostały wówczas skatalogowane. Dotyczą m.in. rodzin wielkopolskich (w tym Raczyńscy, Mielżyńscy, Szyłdrzyńscy, Fenrychowie, Dobiejewscy, Łubieńscy), Powstania Wielkopolskiego, okresu międzywojennego (tu wartościowe teksty z literatury i teatru) i drugiej wojny światowej, historycznych poznańskich gimnazjów (Marii Magdaleny oraz Dąbrówki), dziennikarstwa, ruchu muzycznego (m.in. archiwum ruchu "Pro Sinfonika" za lata 1968-1993) i studenckiego (zwłaszcza księga pamiątkowa Klubu "Nurt" z lat 1967-1972). Z prominentnych nazwisk spotykamy autografy Aleksandra Dumasa (ojca), Marii Konopnickiej, Stanisława Witkiewicza i Stanisława Wyspiańskiego, korespondencję Teofila Lenartowicza, Magdaleny Samozwaniec, Emilii Sczanieckiej. Indeksy oraz wstęp pozwolą z łatwością zorientować się w zawartości kompetentnie sporządzonego katalogu.

2010

Nowe spojrzenie na przekład: podobieństwo, granice ekwiwalencji i rekonceptualizacja Używanie języka zarówno w kontekście monolingwalnym, jak i w przekładzie może być naukowo wyjaśnione poprzez analizę i identyfi kację relacji między aspektami poznawczymi, znaczeniem językowym oraz kontekstem interakcyjnym. Bardziej konsekwentne próby takiego podejścia do przekładu i wypracowania ogólniejszego modelu nie są liczne w literaturze językoznawczej w Polsce (por. B.

Studia ŹródŁoznawcze, 2020

Studia ŹródŁoznawcze, 2002

Arykuły recenzyjne i recenzje spotkać się z reakcją strony przeciwnej. Dzieło świętego Anzelma nie jest przecież katalogiem, lecz próbuje definiować i propagować doktrynę obozu papieskiego. Jest więc prawnym uzasadnieniem postulowanych reform. Dobrym przykładem jest tu stosunek Anzelma do słynnego Dictatus papae, otóż w Collectio canonum jedynie 3 punkty (z 27) papieskiego programu nie mają swojego uzasadnienia 30 . Wspominaliśmy już, że Anzelm dużo miejsca poświęcił prymatowi papieża w całym Kościele i na świecie. Według biskupa Lukki papież nie tylko miał prawo działać, lecz był to także jego moralny obowiązek. Z Collectio wyłania się Kościół scentralizowany i zdominowany przez Rzym i następcę św. Piotra (np. wezwania biskupów ad limina apostolorum, regularne synody w Rzymie). Według Anzelma jedynie silna władza centralna może wprowadzić dyscyplinę w Kościele, porządek i niezbędne reformy. Za czasów pontyfikatu Grzegorza VII Stolica Apostolska przeszła więc do ofensywy, nie mogła pogodzić się z zastanym status quo, zbiory kanonów miały tę ofensywę legitymizować. Na pytanie, czy w ramach tej walki Kościół może stosować przemoc fizyczną, odpowiadają dwie ostatnie księgi Collectio canonum (XII De excommunicatione, XIII De iusta vindicta). Te nie wydane wcześniej księgi brytyjska uczona omawia w rozdziale Anselm and Coercion: A Legal Form of Persuasion, s. 122-141. Zdaniem biskupa Lukki wszelkie zło i herezję trzeba nie tylko niszczyć i wypleniać, lecz także należy je poprawiać i "leczyć". Jest to przede wszystkim zadanie papieża, który jest przecież prawdziwym pastor ecclesiae. Anzelm nie wykluczył jednak zastosowania przemocy w tej działalności: Quod militantes etiam possunt esse iusti (XII, 4). Kanonista usprawiedliwiał także wojny, oczywiście rozróżniając sprawiedliwe i niesprawiedliwe zastosowanie siły; do króla angielskiego Wilhelma I pisał: Non sine causa gladium portas, Dei enim minister es ad vindictam malorum, ad laudem vero bonorum 31 . W tym miejscu warto przytoczyć kilkadziesiąt lat późniejszy znamienny fragment Kroniki Kosmasa: Nam ad hoc vobis ducibus mucro pendet in femore, ut manus vestras sepius lavetis peccatoris in sanguine . Przemoc usprawiedliwiona, według Anzelma, to rzecz jasna walka w obronie Kościoła i jego interesów. Wojna była dla biskupa Lukki jednym ze sposobów nawrócenia błądzących i ich powrotu do domu Boga (domus Dei), którym był oczywiście Kościół Rzymski. Z obu ostatnich ksiąg Collectio canonum wyłania się następujący obraz: Kościół wszelkimi sposobami musi bronić się przed schizmą, powinien też przywrócić jedność chrześcijan, nawet przy pomocy siły fizycznej. Integralną częścią książki są liczne appendyksy i tabele, które stanowią jedną trzecią całej pracy. Przede wszystkim Autorka wydała obszerne fragmenty niepublikowanych dotąd dwóch ostatnich ksiąg Collectio canonum (Biblioteca Apostolica Vaticana, ms. Vat. Lat. 1363). Cushing zestawiła także źródła kanoniczne, z których czerpał Anzelm, m.in. wskazała na kanony bezpośrednio zapożyczone od Pseudo-Izydora czy kanony Pseudo-Izydora zaczerpnięte z 74T. Interesujące jest także zestawienie wszystkich źródeł poszczególnych ksiąg kolekcji, z podziałem na falsyfikaty, źródła autentyczne, postanowienia soborów, teksty świeckie, patrystyczne i inne. Badaczka dokonała także zestawienia źródeł kanonicznych innego dzieła Anzelma, Liber contra Wibertum. Zależność Collectio canonum od myśli Grzegorza VII najlepiej obrazuje wykaz dekretów uzasadniających 24 punkty Dictatus papae (Reg. II, 55a). Praca Kathleen Cushing nie jest jedynie monografią poświęconą Anzelmowi z Lukki i jego kolekcji kanonów, jest to sprawnie i przekonywająco przeprowadzona analiza roli kanonistyki w służbie reformy, czy też rewolucji gregoriańskiej. Kanonistyka tego okresu miała zdolność usprawiedliwiania i uzasadniania "gregoriańskich ambicji" poprzez odwoływanie się do przeszłości, lecz także dzięki podporządkowywaniu tej przeszłości i manipulowaniu nią. Kanonistyka potrafiła znaleźć odpowiedź na pojawiające się problemy i okoliczności. Anzelm i jego koledzy -zwolennicy Grzegorza VII, kształtowali prawo według tego, czego wymagał interes reformy. Zbiory kanonów były nie tylko głosem w dyskusji pomiędzy dwoma stronami sporu, lecz -przede wszystkim -były swoistymi podręcznikami postępowania dla zwolenników gregoriańskiej wizji świata chrześcijańskiego.

Przestrzenie Teorii, 2021

The author puts forward the thesis that the challenges of the current times resulting from environmental change, the destruction of habitats and ecological disasters direct our sensibilities and aesthetics ever more tangibly towards the fantastic or ecofiction: (eco)horror, (eco)science fiction, or (eco)fantasy. However, while ecohorror mainly exposes the negative aftermath of the Anthropocene, culminating in inevitable disaster, science fiction offers leeway for a more speculative approach, enabling one to construct such visions of reality in which multispecies justice will be observed and cultivated. The author follows K.S. Robinson's line of thinking that "science fiction is a new realism", A. Ghosh's analysis of the relationship between literature and ecology, and D. Haraway's research on new ways of understanding the relationships between people and non-humans using the speculative potential of sci-fi. It is therefore suggested that there is a great need for a science fiction vision, aesthetic and narration that would be capable of guiding us out of the anthropocentric entanglement and the Anthropocene/Capitalocene into the Chthulucene (as conceived by Haraway).

Przegląd Filozoficzno-Literacki, 2002