Göksu Nehri Havzasının Yağış-Akış İlişkileri

Bu çalışmada, Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) ve ArcGIS’in hidrolojik bir araç seti olan ArcHydro kullanılarak Kızılırmak Nehri Havza sınırları belirlenmiştir. Mevcut akım gözlem istasyonları (AGİ) havza çıkış noktaları kabul edilerek alt havza sınırları oluşturulmuştur. Havza ve yakınında yer alan yağış istasyonlarının her biri bir Thiessen çokgenin içinde kalacak Şekilde etki alanları tespit edilmiştir. Her bir alt havzanın hesaplanan yağış-akış katsayısına bağlı olarak Kızılırmak Havzası’nın akış katsayısı literatür de ki ile örtüşecek Şekilde bulunmuştur. Havzada baraj mansabında bulunan ve herhangi bir baraj etkisinde bulunmayan akım istasyonları için yağış-akış ilişkisi grafik ile ifade edilmiştir. Bu grafikler sonucunda baraj mansabında bulunan istasyonlarda sağlıklı sonuçlar elde edilemediği gözlemlenmiştir.

Tarım Bilimleri Dergisi, 2003

A reliable model for the prediction of rainfall-runoff process is important for water resource planning and management. The accurate estimation of monthly rainfall and runoff also can be considered a key element for predicting drought in the near future. Rainfall is the most important factor for flow. Therefore, knowing the amount of rainfall in a basin can help to improve the accuracy of forecasting models for river flow Precipitation and flow have a complex and nonlinear relationship. Additionally, the effect of precipitation on the flow depends on basin characteristics such as topography, shape, slope, type of soil, soil moisture, temperature and evaporation. These parameters are generally considered in conceptual models. However, since the basin characteristics are difficult to determine, in recent years the relationship between precipitation and flow can be made with limited data by artificial intelligence methods. In this study, monthly mean flow values of E21A057 Stream Gauging Station (SGS) are estimated by Genexpression Programming (GEP) and Multiple Linear Regression (MLR) methods by using monthly total precipitation values of 17204 meteorological observation station. Models which are prepared using different input parameters, the GEP method is found to be more successful in almost all cases compared to the MLR method. The most successful model among all models is determined as DM04 using four input parameters in GEP method. These parameters are Precipitation (P), 1 month lagged flow rate (Q-1), 1 month lagged precipitation (P-1) and 2 month lagged precipitation (P-2).

ÖZET Doğu Akdeniz Havzası sahip olduğu coğrafi konuma bağlı olarak iklim değişikliğine karşı duyarlı bir alanda bulunmaktadır. Türkiye'nin iç ve güney bölgelerinin global iklim değişikliğinden daha çok etkilenebilecek bölgeler olduğu bilinmektedir. Göksun da, Türkiye'nin güneyinde, Akdeniz bölgesinde ancak Đç ve Doğu Anadolu bölgelerinin geçiş kavşağında bulunmakta olup, karasal iklim koşullarının hakim olduğu bir alanda yer almaktadır. Bu çalışmada, 1975-2005 yılları arasında Göksun'un yıllık, mevsimlik ve aylık, yağış ve sıcaklık verileri incelenerek değişimin boyutu ortaya konmaya çalışılmıştır. Buna bağlı olarak Mann-Kendall trend analizi kullanılarak yağış ve sıcaklıkların trendleri belirlenmiştir. Sonuçlar çalışma alanında bu dönem aralığı boyunca yağışlarda genel olarak zayıf bir azalma trendinin hakim olduğu göstermekle beraber, yalnızca Eylül ayında istatistiksel açıdan (% 90 güven aralığında) anlamlı artışların olduğunu ortaya koymaktadır. Sıcaklıklarda ise kuvvetli olmayan pozitif trendlerin yanı sıra bazı aylarda yine kuvvetli olmayan negatif trendlerin varlığı da belirlenmiştir. Bunun yanı sıra yaz mevsiminde sıcaklıklarda gözlenen artışlar daha belirgin durumdadır. Ancak bu trend analizi sonuçları kritik değerlerin altında kaldığı için istatistiksel açıdan anlam taşımamaktadır.

Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2020

Öğr. Üyesi Ayşe ATALAY DUTUCU'nun danışmanlığında hazırlanan yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

2009

Van Golu’nde su seviyesi, 1987-1996 yillari arasinda ortalama 2 m yukselmistir. Bu yukselme, gol civarinda sosyo-ekonomik faaliyetlerin aksamasina, Van Golu civarinin dogal afet bolgesi ilan edilmesine ve 1655 m kotu altinin yerlesime kapatilmasina neden olmustur. Bu calismada, su seviyesindeki ani yukselisin sebebi su denge metodu ile arastirilmistir. Yapilan calisma sonucunda, gole giren toplam su miktari ile golden olan buharlasma arasindaki etkilesimin, gol seviyesinde degisime neden oldugu tespit edilmistir. Ayrica, gol seviye yukselmesi icin ileri surulen diger nedenler uzerinde de durulmus, ve simdiye kadar yapilan su butcesi hesaplarinin goldeki su fazlaligini neden aciklayamadigi da tartisilmistir.

GÖKSU NEHR VADSNN FLÜVYAL JEOMORFOLOJS (MUT-SLFKE ARASI) FLUVIAL GEOMORPHOLOGY OF THE GÖKSU RIVER VALLEY (BETWEEN MUT AND SLFKE) Nurcan AVN • Öz Göksu Nehri'nin Mut-Silifke arasında kalan kesimini kapsayan bu çalımanın amacı, nehrin Kuvaterner iklimsel deiimlerine ve tektonizmaya tepkisini ortaya koymaktır. Bu amaçla, Göksu Nehri vadisindeki jeomorfolojik birimler (aınım yüzeyleri, sekiler, alüvyal yelpazeler, akarsu yataı, takınovası, nehir adaları) haritalanmı, akarsu sekilerinin morfometrik, stratigrafik ve kronolojik özellikleri belirlenmi ve vadinin flüvyal aktivitesi ortaya konmutur. Yapılan incelemeler sonucunda, aratırma alanında toplam 16 seki basamaı tespit edilmitir. Bu sekilerden S16-S7 arasındaki seviyelerde karakteristik seki depoları gözlenirken dier seviyelerin flüvyal bir depoya sahip olmadıı belirlenmitir. Sahada, kum ve çakıl ocaklarının yer aldıı S16 ve S14 seviyelerinde sedimantolojik ve stratigrafik analizler gerçekletirilmitir. Bunun yanında, yine S16 seviyesindeki uygun numune veren kesitler, OSL (Iık uyarımlı lüminesans) tarihleme yöntemi için kullanılarak S16 sekisinin yaı belirlenmitir. 160.000-225.000 yıl olarak tespit edilen bu ya, söz konusu seviyenin MIS 7 buzularası dönemde meydana geldiini, dolayısıyla Göksu Nehri sekilerinin olasılıkla geçi aamalarında ve sıcak dönemlerde depolandıını ortaya koyması bakımından önemlidir. Bu sonuç, aynı zamanda bölgesel yükselim oranını da yansıtarak Göksu Nehri'nin vadi kazılma oranının son 200.000 yılda 0.16 mm/yıl olduunu göstermitir. Sonuç olarak Göksu Nehri Vadisi, 16 basamaklı seki serisi, düük menderesli-düük örgülü yatak paterni, çok sayıdaki burun seddi ve dier jeomorfolojik birimleri ile Kuvaterner çevresel deiimlerinden oldukça etkilenmitir. Bölgesel yükselim, vadinin açılmasında, nehrin dar bir takınovası oluturmasında ve basamaklı sekilerini meydana getirmesinde büyük paya sahipken, yerel faylar akarsu yataı üzerinde kısmen etkili olmu, yer yer yatak ötelenmeleri ile kendini göstermitir. klimsel deiimler ise nehrin vadisini ekillendirmesinde, seki basamaklarının oluumunda ve seki depolarının birikiminde oldukça önemli bir paya sahiptir. Anahtar Kelimeler: Mut Havzası, Göksu Nehri Vadisi, Akarsu Sekisi, OSL Tarihlendirme Yöntemi. Abstract The aim of the study that contains Göksu River Valley between Mut and Silifke is to determine response of the river to Quaternary environmental and structural changes. For this purpose the geomorphological forms in the valley (river terraces, alluvial fans, river channel, floodplain) are mapped, the sedimentological-stratigrafical and chronological characteristics are investigated, and finally geomorphology map is created. In the valley 16 alluvial terrace levels are detected. While the terrace levels between S16-S8 have fluvial deposits, the terraces between S7-S1 are flats without fluvial deposits. In the field, sedimentological-stratigrafical characteristics of the S14 and S16 terraces are analyses. OSL dating ananlysis of the S16 terrace is carried out. According to this, the age of the S16 terrace level is 160.000-225.000 ka BP. In accordance with oxygen isotope chronology this result shows that the river accumulated sediments in interglacial period of MIS 7. The valley erosion rate of Göksu River in last 160.000 ka is 0.16 mm/year. As a result the Göksu River valley (with its terrace sequence, low braided channel pattern, point bars and the other morphological forms) is effected considerably by the Quaternary environmental changes. Uplift induce to form of the valley and local faults effects river channel especially. Climatic changes effects to form of terrace levels and terrace deposits.

Tarım Bilimleri Dergisi, 2015

Su kaynaklarının planlanmasında önemli bir etmen olan akarsu akımlarının tahmini için dalgacık dönüşüm tekniği (D) ve yapay sinir ağları (YSA) yöntemi kullanılarak modeller geliştirilmiştir. Kızılırmak Nehri'nde bulunan Söğütlühan akım istasyonuna ait akım tahmin modelleri geliştirmek için Sivas meteoroloji istasyonuna ait yağış verileri kullanılmıştır. İlk olarak ölçülmüş orijinal yağış serileri kullanılarak YSA modelleri geliştirilmiştir. Daha sonra, ölçülmüş yağış değerleri dalgacık dönüşümü ile alt serilere ayrılmıştır. Yağış alt serileri ile dalgacık-yapay sinir ağı (D-YSA) modelleri geliştirilmiştir. Geliştirilen modeller ölçülmüş değerlerle kıyaslandığında, dalgacık dönüşümü uygulandıktan sonra elde edilen D-YSA modellerinin, orijinal serilerle elde edilen YSA modellerinden daha iyi performans sergilediği görülmüştür.

Türk coğrafya dergisi, 2015

Bu çalışmada, Porsuk Çayı Havzası'nda yer alan akım gözlem istasyonlarının uzun dönem aylık minimum, maksimum ve ortalama akım verileri kullanılarak havzadaki akımların yıllar arası değişimi ortaya kondu. Hidroklimatolojik verilerin analizi için (1) eksik verilerin tamamlanması, (2) veri kontrolü (3) trend ve (4) korelasyon analizleri olmak üzere 4 grupta ele alınan istatistik metodlar uygulandı. Bu çoklu yöntem kullanımıyla hem yöntemlerin karşılaştırılarak sonuçların güvenilirliğinin artırılması hem de zaman serilerindeki çeşitli değişkenlik bileşenlerinin (inhomojenlik, ısrar, periyodiklik, trend) ortaya konulması amaçlandı. 1970-2011 dönemini kapsayan 42 yıllık aylık verilere uygulanan analizler sonucunda, Porsuk Çayı Havzası'nda gerek ortalama gerekse maksimum ve minimum akımlarda ciddi azalma eğilimleri tespit edildi. 5 istasyona ait toplam 60 aya uygulanan analizler sonucunda ortalama akımlarının %56.7'si, minimum akımların %48.3'ü ve maksimum akımların %65'inde, 0.05 anlamlılık düzeyinde azalma eğilimleri belirlendi. Mann Kendall sıra korelasyon test grafik sonuçlarına göre; zaman serilerinde belirlenen negatif trendin başlangıç yılı, 1980'li yıllarda yoğunlaşmaktadır.

Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Genel olarak volkanik kayaçların yüzeylendiği Değirmendere Havzası'nda litolojik olarak bazalt, altere bazalt, andezit, altere andezit, tüf, dasit, volkanik katkılı marn türü kayaçlar tespit edilmiştir. Havzada tektonik hatlarla ilişkili olarak karbondioksit ve çözünmüş madde miktarı yüksek çok sayıda su kaynağı bulunmaktadır. Bunlar arasında incelenen 4 kaynakta debilerin 46-158 ml/sn, pH'ın 5.32-6.99, özgül elektriksel iletkenlik değerlerinin (ÖEİ) 603-1899 µS/cm, çözünmüş oksijenin (ÇO) 3.20-9.35 mg/l ve toplam çözünmüş madde miktarının (TÇK) 380-1230 mg/l arasında değiştiği belirlenmiştir. Ca-HCO 3 su tipinde olan kaynakların kimyasal gelişiminde silikat ayrışması, karbonat ayrışması ve iyon değişimi türü su-kayaç etkileşim süreçlerinin etkili olduğu belirlenmiştir. İyon değişimini açıklamak için hesaplanan negatif Chloro Alkaline Indices (CAI) değerleri ters değiş tokuş olduğunu göstermiştir. δ 18 O-δ 2 H ilişkisine göre meteorik kökenli olan kaynak suları Doğu Karadeniz Meteorik Su Doğrusu üzerinde yer almaktadır. İzotop değerlerine göre genç ve sığ dolaşımlı yeraltı suyunu boşaltan kaynakların kimyasal bileşimleri yoğun ayrışmanın gözlendiği volkanik kayaçların üst kısımlarındaki hareket sırasında gelişmiştir. Ba, Sr ve Zn elementleri kayaçlarda olduğu gibi kaynak sularında da yüksek değerlerdedir. Kaynak sularındaki Br (0.036-0.070 mg/l) ve Cr (0.0625 mg/l) değerleri Doğal Mineralli Sular Hakkındaki Yönetmelik (2004)'te önerilen sınır değerleri aşmaktadır.