Polityka historyczna

2020

Artykuł poświęcono polityce pamięci historycznej, która w ostatnich latach w coraz większym stopniu staje się narzędziem sprawowania władzy, na równi z działaniami gospodarczymi czy militarnymi. Na podstawie książki Zygmunta Baumana "Retrotopia" autor wskazuje, że zjawisko polityki pamięci historycznej, odwołujące się do przeszłości, buduje mityczną wizję świata przeszłego, który w rzeczywistości nigdy nie istniał. Projekt ten służy jednak władzy do budowania społeczeństwa podporządkowanego odgórnie przyjętej idei, zmierzającej do tworzenia świata jeżeli nie doskonałego, to przynajmniej – z założenia – lepszego. Poprzez cel, stosowanie narzędzi (media, techniki memoratywne, edukację) oraz stosunek do wspólnoty (paternalistyczny, nadopiekuńczy) polityka pamięci historycznej łączy się z utopią, co ma służyć polepszeniu życia ludzi we współczesności.

2009

1 Lucjan kieszczyński, Represje wobec kadry kierowniczej KPP, w: Tragedia KPP, red. jarema maciszewski, Warszawa 1989, s. 198. K obejmując władzę w Polsce w konsekwencji sukcesów militarnych armii czerwonej, mieli świadomość bardzo ograniczonej skali wpływów społecznych. W ich budowie pierwszorzędne znaczenie miała masowa indoktrynacja, w której istotną rolę odgrywała argumentacja odwołująca się do wydarzeń historycznych. oparcie polityki PPr, a następnie PzPr na ideologicznym fundamencie determinowało nie tylko kierunek propagandy, ale i – oczywiście w mniejszym stopniu – konkretne decyzje i działania. dlatego analizując wpływ czynników historycznych na procesy decyzyjne w elicie władzy PrL trzeba się skoncentrować na treściach propagandowych, jakie kierowano do masowego odbiorcy. nie należy jednak zarazem zapominać o bagażu historii samego ruchu komunistycznego w Polsce, którego ciężar rzutował w wielu przypadkach na zachowania zwłaszcza tych jego przedstawicieli, którym było dane...

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej, 2019

Zarys treści: Artykuł omawia zagadnienie kształtowania się historii najnowszej jako samodzielnego kierunku badawczego w polskiej historiografi i międzywojennej. Uwagę skoncentrowano na próbie rekonstrukcji modelu badań dziejów najnowszych w latach 1918-1939, ze zwróceniem szczególnej uwagi na społeczną funkcję historii jako nauki i reinterpretację dziejów ojczystych z perspektywy "wskrzeszenia państwa polskiego". Opierając się na określonych wyżej płaszczyznach badawczych, w artykule poddano analizie poglądy wybranych historyków (m.in. M. Handelsmana, W. Lipińskiego, M. Sokolnickiego, S. Zakrzewskiego) na przedmiot i zakres dziejów najnowszych oraz na metodologiczne podstawy tych badań. Th is article deals with the process of establishing the most recent history as a legitimate object of study in Polish interwar historiography. Th e author attempts to reconstruct the model on which the interwar studies of the most recent history were based. Her special concern is also with debates on the social function of historiography and with attempts at the reinterpretation of Polish history from the perspective of the 'resurrection of an independent Poland' . Following the line of research outlined above, the author analyses several historians' views of the object and scope of the research into the most recent history and of the methods employed in it (M. Handelsman, W. Lipiński, M. Sokolnicki, S. Zakrzewski).

Politeja, 2016

This article aims to analyze the factors and significance of particular subjects and instruments of the Latvian ethnic policy. It will be examined in the context of relationships occurring between Latvia's policy on ethnic minorities, the attitude of the Russian-speaking minority and the Russian Federation's foreign policy on its fellow-countrymen abroad. We will also attempt to answer the question of how the Latvian ethnic policy influences horizontal interrelations between the state's individual ethnic groups -whether it alleviates social tensions or intensifies them.

EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, 2016

Teksty Drugie, 2018

Grzegorz Niziołekprof. dr hab., pracuje na Wydziale Polonistyki UJ. Redaktor naczelny czasopisma "Didaskalia". Autor Polskiego teatru Zagłady (2013) oraz monograii o twórczości Tadeusza Różewicza, Krystiana Lupy i Krzysztofa Warlikowskiego. K to tworzy świadectwo? Mówiący czy słuchający? Jaka relacja ich łączy? Czy jest jakoś regulowana? Co lub kto legitymizuje świadectwo? A co je deprecjonuje? Te pytania stawiano wielokrotnie. Badania nad świadectwem, a nawet sama instytucja świadectwa zrodziły się na skrzyżowaniu wielu dyskursów. Towarzyszyła mu też releksja psychoanalityczna, która takie kategorie jak "prawda" i "fałsz" poddawała gruntownej rewizji, odnajdując fałsz w prawdzie i na odwrót. Etyczne podejście do świadectw polega bowiem na uznaniu pracy afektu, który może zniekształcać fakty. Tego rodzaju podejście wymagało stworzenia instancji, która ma władzę nad świadectwem, nawet jeśli stara się ją ukryć. Która wie, jak go słuchać, jak je zapisywać, jak je czytać, jak je archiwizować. Można nawet zaryzykować twierdzenie, że ukrycie władzy nad świadectwem jest podstawowym warunkiem jej zdobycia. Nawet jeśli analizujący twierdzi, że on również podlega władzy analizowanego, że mu służy, należy zachować krytyczną możliwość wątpienia w równowagę tych wzajemnych relacji władzy. W ten

Teksty Drugie, 2020

W artykule są poddane dyskusji zjawiska dokonujące się wewnątrz historiografii, jak i te które widoczne są w jej otoczeniu. Można do nich zaliczyć komercjalizację, „gadżetyzację” i techno-entuzjazm. W tym pierwszym przypadku historia staje się towarem, konkurującym na rynku z innymi dobrami. W drugim, traktuje się historię jak swoistą zabawę, co prowadzi do uprzedmiotowienia i banalizacji historycznego doświadczenia. Wreszcie techno-entuzjazm to wynik cyfrowych preferencji agend finansujących kulturę, wierzących w to, że immersyjna wizja przeszłości przyciągnie więcej zwiedzających do powstających nowych instytucji. Wspomniane zjawiska w wyjątkowo spektakularny sposób kumulują się w dominującym we współczesnej Polsce modelu muzeum narracyjnego, który zostaje w tym tekście poddany krytycznej refleksji.

2012

Polityczne aspekty przemian w nazewnictwie miejskim Polski północno-wschodniej w przekroju historycznym Słowa kluczowe: ideologia, toponimia miejska, przemianowania nazw ulic Analiza procesów proprialnych na różnych etapach rozwoju systemu nazewniczego wewnątrzmiejskich obiektów (np. dzielnic, osiedli, ulic, placów) pozwala ustalić pewne prawidłowości: urbanonimy są ważnym składnikiem przestrzeni, w której żyjemy i stanowią swoistą kronikę dziejów danego terytorium oraz zamieszkujących je ludzi. Są świadectwem przełomowych zmian politycznych, społecznych i kulturowych, jakie zachodzą w czasie [Handke 1992]. Procesy te mają szczególnie dynamiczny charakter na obszarach pogranicznych. Do takich obszarów można zaliczyć część terytorium Polski północno-wschodniej-region Mazury. Przez kilka wieków region ten stanowił terytorium sporne między Polską i Prusami. W czasie II wojny światowej był pod okupacją niemiecką, od 1945 r. znalazł się w granicach Polski Rzeczpospolitej Ludowej (PRL), w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Od 1989 r. datuje się okres niezależności i transformacji ustrojowej w Polsce. Celem tego opracowania jest ujawnienie wpływu czynników historycznych i społeczno-politycznych na zasób i charakter nazewnictwa miejskiego na przykładzie miast Ełk, Gołdap i Olecko. Wpływy niemieckie w historii miast Ełk, Gołdap, Olecko zaczynają się od czasu podbicia tych ziem przez zakon krzyżacki (XIII wiek). Jednakże pierwszymi osadnikami i założycielami wymienionych miast była ludność napływająca z Mazowsza i Podlasia, a więc z polskich dzielnic ówczesnego państwa. Niemniej jednak przynależność Mazur do Prus Wschodnich powodowała, że napływ osadników niemieckich trwał od zarania dziejów.

Zagłada Żydów. Studia i Materiały

W artykule omawiam najważniejsze zjawiska polskiej historiografii i wybrane publikacje dotyczące Zagłady z lat 2003–2013. W ślad za narratywistami interesuje mnie ich kształt, język, sposób prowadzenia opowieści i użyte metafory. Po wskazaniu najważniejszych ośrodków naukowych oraz edycji źródeł przechodzę do powstałych w tym czasie monografii obozowych, syntez i opracowań regionalnych, dochodząc do wniosku, że w większości są one pisane bardzo tradycyjnie. Przełomowy dla historiografii okazał się rok 2000, kiedy ukazali się Sąsiedzi Jana Tomasza Grossa. Przed przejściem do dalekosiężnych konsekwencji tej publikacji omawiam jeszcze pokrótce polemiki wokół innych książek tegoż autora. Ich skutkiem były z jednej strony narodziny historiograficznego „gabinetu cieni” – mobilizacji środowiska skupionego głównie wokół IPN, mającej na celu zdezawuowanie wymowy publikacji Grossa. Z drugiej strony najważniejszą implikacją oferowanego przez Grossa krytycznego myślenia o postawach społeczeństw...

2015