Osmanlılarda Atlı Hedef Okçuluğu: Kabak Oyunu

Journal of International Social Research

Öz Bu monografi, Türkistan coğrafyasında homojen bir kültüre sahip olan Kazak, Kırgız, Özbek ve Uygurlar tarafından yapılmış, günümüzde ise unutulmaya yüz tutmuş, geleneksel atlı spor oyunlarından "At-Omıraulastıru" incelenecektir. At-Omıravlastıru, iki binicinin dizginlerle yönlendirmesi dışında bir müdahaleleri olmadan, atlarının göğsü veya kalçaları ile birbirini 10-15 metrelik daire dışına çıkarmak mücadelesiyle yapılan bir atlı oyundur. Çalışmada, spor dünyasında ve literatüründe bilinmeyen "at-omıravlastıru" yarışı; etimolojisi ve terminolojisi, lehçe ve ağız farklılıklarıyla açıklamak; oyunun dünü ve bugününü irdeleyip, Türk spor geleneğindeki yerini görebilmek; kural ve kaidelerini belirtip, Türk ve dünya spor literatürüne kazandırmaktır. Çalışmada niteliksel yaklaşım içinde yer alan desenlerden betimsel araştırma ve karşılaştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma, Türkistan halklarından başta Kırgızlar olmak üzere Kazak, Özbek ve Uygurları kapsamaktadır. 1950-60 yıllarına kadar Türkistan halklarında popüler olduğu görülen at-omıraulastıru, günümüzde azda olsa Kazaklar ve Kırgızlar'da resmileştirilmiş kurallar çerçevesinde yarışılmakta, diğer Türk halklarında ise nerdeyse hiç yapılmadığı anlaşıldı. Türkistan'ın en popüler atlı oyunu olan 'kök-börü' ile siyimboz bir ilişki içinde olduğu ve onun için rezerv görevi üstlenip altyapısı niteliğini taşıdığı anlaşılmıştır.

Z: Kültür-Sanat-Şehir, Mevsimlik Tematik Dergi, Zeytinburnu Belediyesi Yayını, ISSN 1307-1815, 2018

Journal of International Social Research

ANADOLU'DA UNUTULMUŞ BİR GELENEKSEL OYUN: ATLI TURA  A FORGOTTEN TRADITIONAL GAME IN ANATOLIA: EQUESTRIAN TURA Mehmet TÜRKMEN** Öz At, Türk bozkır göçebe kültürünün oluşasında olduğu gibi spor geleneğinin belirlenmesinde, gelişmesinde ve diğer kültürlere naklinde baş aksiyon olmuştur. At, bozkır yaşam tarzına uygun, milli iade ve niteliklerine göre de çok sayıda binicilik sporlarının meydana çıkmasına da vesile olmuştur. Bullardan hala yapılmakta olan, unutulmaya yüz tutan ve yapılmayarak unutulanlar olmuştur. Bu çalışmada da üçüncü sınıflamada yer alan "atlı tura oyunu" incelenecektir. Çalışmanın amacı; Kahramanmaraş'ın Afşin, Elbistan ve Göksun, Kayseri'nin Sarız, Malatya'nın Akçadağ ve Darende ve Sivas'ın Gürün ilçeleri köy düğünlerinde oynamış atlı tura oyunu kayıt altına almaktır. Metot: Araştırmada yüz yüze görüşme (canlı söyleşi) ve belge tarama yöntemi kullanılmıştır. Konu kapsamında beş erkek ve beş kadınla görüşülmüş ve de alan yazın taraması yapılmıştır. Geçmişte sosyal merasimlerin ayrılmaz bir parçası olan tura oyunu, davetiye, müzik, ödül, kategori gibi ritüelleri başlıklar halinde incelenmiştir. Sonuç: Atlı tura oyununun "çıplak çarpışma" ve "ciğer çarpışma" adıyla iki versiyonuna Kırgızistan'da rastlanılmıştır. Atlı tura oyununun, evlenme ve sünnet törenlerinde, takvime bağlı Hızır nebi, koç katımı, hasat derleme, bahar ve milli bayramlarda oynadığı belirlenmiştir. Kahramanmaraş'ın Elbistan ilçelerinde 1940'lı yıllara kadar, Afşin ve Göksun ilçesi Binboğa Dağı eteklerinde ki köylerde ise 1970'li yılara kadar yoğun bir şekilde oynandığı tespit edilmiştir Anahtar Kelimeler: Geleneksel Spor, Atlı Oyun, Tura.

Eski Çağ’dan Modern Çağ’a At, 2023

Tekoğlu & Çilingir Cesur_2023_Eski Anadolu Dillerinde “At” Üzerine Değerlendirmeler

Acta Turcica Cevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 2009

Burhan Oğuz'a göre hem av hem av etine meraklı Selçuk padişahları, av dönüşünde avladıkları hayvan ve kuşlardan oluşan içkili ziyafetler verirlerdi, 1 hatta iki Selçuk padişahı, Melikşah ve Alâeddin Keykubad, av etini fazla kaçırmaktan öldüler. 2 Osmanlı döneminde av eti merakı bu kadar ileriye götürülmese de saray çevrelerinde av eti yenmeye devam edildi. II Murat, ava çok meraklıydı 3 ve Fatih Sultan Mehmed'in haftalar süren teşkilatlı av gezileri yaptığı biliniyor. Av sırasında yenilen av etlerinin kaydı olmamasına rağmen Fatih'in oğulları için yaptırdığı sünnet düğününde kaz ve ördek çevirmeleri pişirildiği biliniyor. 4 Padişah ve saray avcılarının yakaladıkları kuş ve hayvanlara para ödenmediğinden muhasebe defterlerinde yer almaz, ancak 1489-90 yılında avlanan ahuları taşımak için arabacılara ödenen para kayıtlıdır. III. Selim'in tarihçisi Ahmed Cavid, ahu için "Kebabı ve sâ'ir ta'âmı olur" demesinden bu hayvanın etinden koyun etiyle yapılan yemeklerin benzerlerinin yapıldığı anlaşılıyor. 16. yüzyıla gelince saray mutfak defterlerinde parayla satın alınan yüzlerce su kuşu (Devellioğlu'una göre mürg-ü abî tabiri özellikle ördek için kullanılıyordu), bir yabani kaz türü olan anıt (angıt, Tadorna ferruginea), bir tür orman horozu veya dağ tavuğu olan bedenos (Tetrao) ve keklik kayıtlıdır. 5 Beyazıt ve Cihangir'in 1539 yılındaki sünnet düğünü ziyafetlerinde keklik, tavus ve ördek kebapları, 900 kaz ve 200 güvercin pişirilmişti. Kaz ve güvercinlerin sarayda yetiştirildiği biliniyor, 6 Michel Baudier'in verdiği saray mutfağına * Priscilla Mary Işın, Araştırmacı-Yazar, İstanbul.

Bitig, 2021

Archery terms hold a prominent place in the vocabulary of the Book of Dede Korkut. Explanation of these terms is very important in terms of understanding the context of the text. These terms refer to different types of arrows, and their specific parts and forms. Consequently, they also contain information about Turkish archery in the pre-Islamic and early Islamic periods, for which the “Book of Dede Korkut” is an important source. The Dresden and Vatican manuscripts of the Book of Dede Korkut contain various errors and spelling mistakes by scribes or copyists, which caused researchers to misread and, consequently, misinterpret numerous words. Some of these critical terms and phrases relate to archery. Their translation into present day Turkish is also problematic and has not been fully resolved. Therefore, many disagreements are evident in its translation into present day Turkish. This article will re-evaluate certain archery terms that have been read differently, and present suggestions for their interpretion, namely: 1) Vat.79a.11: beri; 2) Drs. 56b.4: boğma kirişüm/ Vat.70b.3: burma kirişüm; 3) Drs. 67a.5-6: Ol kāfirüŋ üçin atup birin yarmaz okçısı olur. The words under 1) and 2) are part of the same episode in Bamsı Beyrek, the third story of the Book of Dede Korkut. The phrase under 3) appears in the fourth story, Kazan Bég oġlı Uruz Bégüŋ ṭutsaḳ olduġı boy.

ÖZET Eski Türk toplumsal yapısı içersinde at, siyasi ve ekonomik hayatta olduğu kadar, sosyo-kültürel hayatta da en önemli yerlerden birine sahiptir. Eski Türk destanlarında destan kahramanlarının özel adlar taşıyan atlara sahip oldukları dikkati çekmektedir. Kafkasya halklarının ortak mitolojik destanları sayılan Nart destanlarında ve özellikle bu destanların Karaçay-Malkar varyantlarında, eski Türk geleneğine uygun olarak Nart kahramanlarının özel adlar taşıyan atlara sahip oldukları görülmektedir. Nart destanlarının motif yapısı içersinde önemli bir yere sahip olan " at motifi " , bu destanların eski Türk gelenekleri ve destanları ile nasıl bir paralellik içinde bulunduğunu göstermesi açısından da önem taşımaktadır. ABSTRACT Horse possessed an important place not only in political and economic life of old Turks but also in social-cultural life of them. It is interesting that in old Turkish epic poems all the heroes ride horses which have private names. In Nart Epos of the Caucasus and especially in Karachai-Balkar variant of them, Nart heroes have horses with private names just as in old Turkish epic poems. The " horse motif " is important to expose the parallelism between Nart Epos and old Turkish epic poems. KEY WORDS Turkish Culture, Turkish Epic Poems, Nart Epos, Caucasian Culture Günümüzden 3.000 yıl öncesine dayanan bir tarihte, Avrasya bozkırlarında büyük bir medeniyetin temellerini atan Proto‐Türk ve Hint‐Avrupa kavimlerinin en büyük yardımcıları, ehlileştirmeyi başararak onu bir savaş aracına dönüştürdükleri atlarıydı.

European Journal of Science and Technology, 2021

Öz Tanecikli Hesaplama yöntemlerinden biri olan Kaba Kümeler Teorisi 1980'li yılların başlarında Zdzislaw Pawlak tarafından, belirsiz ve muğlak bilgi ile uğraşmak için ortaya atılmıştır. Belirsizliğin en temel nedenlerinden biri, belirsizliğin ilgili olduğu alanın tüm değişkenlerini gözlemlemenin güçlüğünden kaynaklanmasıdır. Ayrıca, gözlemlenebilen değişkenlerin ait oldukları dünya deterministik olmasına rağmen, rastgele davranış gösterir. Kaba kümeler teorisi evrende her bir nesneden bilgi elde edebileceğimiz varsayımı üzerine kuruludur. Teorinin ortaya atılmasından günümüze kadar geçen süre içerisinde kaba kümeler teorisi üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Bunlardan biri de, 2000'li yılların başlarında kuramı ortaya atan Pawlak tarafından sunulan akış çizgeleridir. Akış çizgeleri; verilerden akıl yürütmek ve akıllı veri analizi için veri tablolarından bilgi akışı dağılımını temsil etmek amacıyla grafiksel bir çerçeve sunmaktadır. Pawlak, akış çizgelerini Łukasiewicz tarafından önerilen olasılığı mantıksal terimlerle ifade etmeyi öneren kavramdan yola çıkarak açıklamıştır. Akış çizgeleri teorik bakış açısından, Łukasiewicz'in fikirlerinin bir genellemesi olarak görülebilir. Kaba küme teorisine dayalı akış çizgeleri, belirsiz ve eksik bilgi ile ilgilenen diğer yöntemler ile de örtüşmektedir. Bunlardan birisi de karmaşık alanlarda belirsizliği yönetmek için anlamsal bir modelleme aracı olarak kullanılan Bayes ağlarıdır. Kaba küme teorisi tarafından sunulan Bayes teoremine bakış, herhangi bir veri kümesinin toplam olasılık kuralı ve Bayes teoremini karşıladığını ortaya koymaktadır. Bayes teoremi, yeni bir kanıtın varlığında o ana kadar olan inançlarımızı nasıl değiştirmemiz gerektiğini açıklayan matematiksel bir kuraldır. Diğer bir deyişle, yeni bilgiler ile hali hazırda bulunan verilerin ve bilgilerin birleştirilmesini sağlar. Bu nedenle, akış çizgelerini Bayes ağlarının özel bir durumu olarak görebilmek mümkündür. Ayrıca, akış çizgeleri, karar tablolarından elde edilen kuralları Yönlendirilmiş Çevrimsiz Çizge (YDÇ) olarak düzenleyerek geleneksel kaba küme araştırmasını genişletir. Pawlak'ın akış çizgeleri, bilgi akışını görselleştirme yetenekleri nedeniyle hem pratik hem de teorik birçok araştırmacının ilgisini çekmiş ve birçok alanda başarı ile uygulanmıştır. Bu çalışmada, akış çizgelerinin temel kavramları ve özellikleri incelenmiş; akış çizgelerinin Bayes teoremi ve Bayes ağları ile ilişkisi gösterilmiştir. Ayrıca, akış çizgeleri ile ilgili geniş bir literatür araştırması yapılmış ve ilgili alanda yer alan uygulamar ile teorik çalışmalara değinilmiştir. Çalışmanın son bölümünde, bir uygulama üzerinde, karar algoritması, sonlu bir "Eğer….O halde…." şeklinde karar kuralları kümesi olarak ifade edilmiştir. Ayrıca, bu karar kurallarının taşıdığı anlamlar Bayes teoremini sağlayan güç, kesinlik ve kapsama katsayıları ile ifade edilmiş ve değerlendirilmiştir. Burada her karar kurallarınıni olasılıksal özellikleri ortaya çıkardığı ve Bayes teoremi ile toplam olasılık kuralını karşıladığı görülmektedir.