Kumuk Türkçesinin İlk Grameriyle İlgili Tespitler

International SOCIAL SCIENCES STUDIES Journal , 2022

Kuzey-batı Kıpçak lehçeleri grubuna ait Kumuk Türkçesi’nin zengin dil malzemesi ve söz varlığına sahip olması Kumuk Türkçesi’ne olan ilgiyi artırmıştır. Bu alanda Türkiye ve Türkiye dışında birçok önemli çalışma yapılmıştır. Kumuk Türkçesinin dil özellikleri, ağız yapıları, söz varlığı ve Kumuk edebiyatının seçkin şahısları ile eserleri farklı yönlerden çalışılmıştır. Bu çalışmalar farklı yerlerde ve farklı dillerde yayımlandığı için araştırmacılar yeni çalışmaları için derli toplu bir bilgi kaynağına ihtiyaç duymuşlardır. Bibliyografyalar bu noktada araştırmacılar için kolaylık sağlamış ve önemli bir başvuru kaynağı haline gelmiştir. Ancak literatürde Kumuk Türkçesi hakkında doğrudan bir bibliyografya çalışması tespit edilememiştir. Bu sebeple hazırlanan bu çalışma ile daha sonra yapılacak olan Kumuk Türkçesi çalışmalarına kaynaklık etmek ve yardımcı olmak amaçlanmıştır. Bibliyografyadaki kaynaklar “Türkiye Dışındaki Kumuk Türkçesi Çalışmaları” ve “Türkiye’deki Kumuk Türkçesi Çalışmaları” şeklinde iki ayrı ana başlık altında gösterilmiştir. Bu çalışmalar türlerine göre “Kitaplar, Makaleler, Bildiriler, Ansiklopedi Maddeleri ve Tezler” olarak ayrı başlıklarda gösterilmiştir. Ayrıca dolaylı olarak Kumuk Türkçesinden bahseden kaynaklar da ayrı bir başlıkta listelenmiştir. Having a rich linguistic material and vocabulary in Kumyk Turkish, which belongs to the group of north-western Kipchak dialects, has increased the interest on it. Many important studies have been carried out in this field in Turkey and outside of Turkey. The language features of Kumyk Turkish, dialect structures, vocabulary and distinguished people of Kumyk literature and their works have been studied from different aspects. Since publishing of these studies in different places and different languages, researchers needed a compact source of information for their new studies. At this point, bibliographies have provided convenience for researchers and have become an important reference source. However, a direct bibliography study about Kumyk Turkish could not be found in the literature. For this reason, with this study, it is aimed to be a source and help for the Kumyk Turkish studies that will be done later. The sources in the bibliography are discussed under two main titles as “Kumyk Turkish Studies Outside of Turkey” and “Kumyk Turkish Studies in Turkey”. These studies are shown under separate titles as “Books, Articles, Papers, Encyclopedia Articles and Theses” according to their types. In addition, sources that indirectly mention Kumyk Turkish are also listed under a separate title.

Journal of Turkish Studies, 2013

Kırım Tatar ve Karay Türkçeleriyle birlikte tarihî Kıpçak Türkçesinin bugünkü çağdaş temsilcilerinden biridir. Kumuk Türkçesi; büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde, geriye kalan kısmı Çeçen ve Osetya Cumhuriyetlerinde yaşayan Kumuk Türklerinin konuştuğu dildir. Kumuk Türkleri, Türk boylarının kuzey, yani Kıpçak koluna; Kumuk Türkçesi de Kıpçak lehçe grubuna dahil edilmektedir. * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.

Kumuk Türkçesinde Hayvan ve Hayvancılıkla İlgili Söz Varlığı, 2017

Bu çalışmada Kumuk Türkçesinde hayvan ve hayvancılıkla ilgili söz varlığı Kumuk Türkçesinin edebî sözlüğü esas alınarak tespit edilmiştir. Çalışmada yalnızca hayvan adları değil hayvancılıkla ilgili terimler ve yansımalı sözcüklerde incelenmiştir. Söz konusu adlar biyolojik sınıflandırmadan farklı olarak, insan hayatındaki yerleri dikkate alınarak; evcil hayvanlar, yük ve binek hayvanları, balıklar, kuşlar, sürüngenler,haşerat, yaban hayvanları vb. şekilde tasnif edilmiştir. Ayrıca hayvan adlarının etimolojileri bulunmaya çalışılmış ve Türkiye Türkçesi ile karşılaştırmalı olarak incelenmiş benzerlik ve farlılıklar ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Çalışma sonucunda ikiyüz altmış maddeden oluşan Kumuk Türkçesi hayvan ve hayvancılıkla ilgili söz varlığının listesi yapılmıştır. Hayvan ve hayvancılıkla ilgili bazı adların etimolojileri tespit edilemediğinden verilmemiştir. Yapılan çalışma sırasında birçok eksik ve yanlışımızın olabileceğinin farkındayız. Özellikle sözcüklerin kökeniyle ilgili az da olsa bazı kişisel kanaatlerimizin yer aldığı bölümler bulunmaktadır. Bununla birlikte sözcüklerin kökeniyle ilgili olarak kaynaklara dayanan tutarlı ve kabul edilebilir açıklamalar yapılmaya çalışılmıştır. Kumuk Türkçesinde hayvan ve hayvancılıkla ilgili söz varlığının tespit edilmesi ve incelenmesi sonucunda ortaya çıkan çalışmadan araştırmacıların ve konuya ilgi duyanların yararlanacağı düşünülmektedir.

Kumuk Türkçesinde isim hal ekleri, 1999

kasaba ve bölgeleriyle Mahaçkale, İzberbaş, Buynak ve Derbent şehirlerinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Özerk Çcçen-înguş ve Özerk Kuzey Ossetin bölgelerinde de küçük topluluklar halinde Kumuklar yaşamaktadır. Kunnıklann konuştuğu Kumuk Türkçesi ise Türk lehçelerinin sınıflandınlmasmda "Kıpçak" grubu içerisinde yer almaktadır. Bugün Kunnıklann Dağıstan'daki nüfuslarının 400.000'e yaklaştığı tahmin edilmektedir. Kumuk Türkçesi nin üç ağzı vardırıl.Hasavyurt ağzı (kuzey) 2.Buynak ağzı (orta) 3.Haydak (Kaytak) ağzı (güney). Kumuk Türkleri önce Arap alfabesinU928-1938 yıllan arasmda da Latin alfabesini kullanmışlardır. 1938"den bu yana ise Kiril alfabesini kullanmaktadırlar. Sovyet İhtilali'nden sonra Kumuk Türkçesi yazı dili İnlini almış, Buynak ve Hasavyurt ağızlan bu yazı dilini oluşturmuştur. Biz bu yazımızda Kumuk Türkçesindeki isim hal ekleri üzerinde duracağız. Kumuk Türkçesinde kullanılan isim hal eklerinin daha iyi anlaşılması için, hal kavramı ile Türk dilinde kullanılan isim hal eklerinin sayısı, kullanılışları ve ilgili terimler hususunda kısa bir değerlendirme yapmak gerekir.

2016

2021

Turkmen Turkcesi, Turk dili ailesinin Guney-Bati kolunda yer alir. Guney-Bati Turkcesinin bati kollarini Gagavuz ve Turkiye Turkceleri teskil ederken Azerbaycan ve Turkmen Turkceleri ise dogu kollarini teskil eder. 1884’ten 1991’e kadar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmen Turkleri 1991’de Sovyetler Birligi’nin dagilmasiyla bagimsizligina kavusmustur. Bir sure Sovyetler Birligi’nin bagimsizligi altinda kalan Turkmenistan’da Turkmen Turkcesi uzerine yapilan dil incelemelerinde Rus Turkoloji calismalarinin etkisi soz konusudur. Bu nedenle Turkmen Turkcesinde bazi gramer konularinin Turkiye Turkcesindeki incelenme yonteminden farkli ele alindigi gorulur. Turkmen Turkcesinde gramer terimlerinin olusumunda Turkce sozcuklerin yogunlugu goze carpar. Gramer calismalari uzunca bir sure Rus Turkoloji calismalarina gore ele alindigi icin Turkmen Turkcesinde kullanilan terimlerin bir kismi Ruscadan alinmis ve uzun zaman boyle kullanilmistir. Bu calismada...

Divan Gümrük Araştırmaları ve Eğitim Dergisi, 2009

“Tekstüre” bir tekstil terimi olup; Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde “Sentetik ve Suni Filamentler, Şeritler ve Benzeri Sentetik ve Suni Dokumaya Elverişli Maddeler” başlığını taşıyan 54. Faslın bazı açılımlarda “Tekstürize iplik”, “tekstürize edilmemiş”, “tekstürize”, “tekstüre edilmemiş” gibi ifadelerle karşılaşılmaktadır. Bu yazımızın konusunu, tekstürenin gümrük uygulamalarındaki yeri ve önemi; tekstürenin anlamı, amacı ve son olarak da özellikle taşrada görevli gümrük muayene memurlarımızı ve gümrük kimyagerlerimizi yakından ilgilendiren, bir sentetik veya suni filamentin tekstüre olup olmadığının nasıl tespit edilebileceği hususları teşkil etmektedir.

Kumuk Türklerinin çeşitli kaynaklardan derlenen atasözleri. -Giriş (inceleme) -Atasözlerinin özgün biçimleri, -Türkiye Türkçesine çevirileri, -Dizinler, -Biçimbirimlik Dizin -Kelime Sıklığı Dizini (Alfabetik) -Kelime Sıklığı Dizini (En sıktan en aza) -Türkiye Türkçesi-Kumuk Türkçesi Karşılıklar Dizini (Alfabetik)