Academia.eduAcademia.edu

OSMANLI DEVLETİ İLE RUS ÇARLIGI ARASINDA İMAM MANSUR

Abstract

Özet 1783 yılında Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesinden sonra Osmanlı Devleti için Kafkasya'nın önemi son derece artmıştır. Osmanlı Devleti, Kuban Nehri'nin güneyinde Rusya'yı durdurmak için Anapa Kalesi merkezli bir direnç bölgesi oluşturmaya çalışıyordu. Osmanlılar bu amaca ulaşmak için Kafkasyalılarla işbirliği yapmaya özen gösteriyordu. Tam bu sırada Kuzey Kafkasya'da Rus yayılmacılığına karşı düzensiz bir direniş başlamıştı. 1785 yılında, dinî bir takım söylemlerle ve oldukça sert bir sufî öğretisiyle bu direnişi daha organize hale getiren İmam Mansur tarih sahnesine çıkmıştır. İki büyük imparatorluğun politikalarının göz ardı ettiği bu figür bir çok şeyi değiştirecektir. Bu figür, söz konusu büyük imparatorlukların yazdıkları senaryoları tekrar gözden geçirmelerine sebep olmuştur. Kafkasyalıları, Rus yayılması karşısında tek bayrak altında toplamayı başaran ilk lider İmam Mansur'dur. Bu Rusya için Kafkasya'yı ele geçirme planlarının daha uzun bir zamana yayılacağı anlamına geliyordu. Rusları durdurma noktasında Osmanlı Devleti ile Kafkasyalıların amacı örtüşüyordu. Ancak Osmanlı Devleti, Rusya ile yaptığı anlaşmalarda Kafkasya ve Kafkasyalıların menfaatlerini değil "devlet-i aliyye"nin menfaatlerini ön planda tutuyordu. Bu durum ilerde Osmanlı devletinin politikaları ile Kafkasya özgürlük mücadelesinin öncelikleri arasında bir takım uyumsuzlukları ortaya çıkartacaktır. Ben bu makalede Rusya ve --------- * Doç. Dr., Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araşıtırmaları Enstitüsü.