Hînkerê Zimanê Kurdî 1

DergiPark (Istanbul University), 2019

Zimanê Kurdî yek ji zimanên Îranî ye, ku ser bi malbata Hînd û Ewropî ye. Lewma hevbeşiyên zehf di navbera Kurdî û zimanên din ên Îranî de hene. Ev wekyekî û nêzîkiya navbera hinek zimanên dinê, bûye hokara destnîşankirina malbatên zimanan. Lê belê, dema yek dibêje Kurdî, dîsa ne xuya ye, ku mebesta wê kîjan zarê Kurdî ye. Çimkî zimanê Kurdî, zimanekî ne-sitandard bûye û ji çar şaxên sereke pêk tê. Ew şax jî bi zar tên binavkirin. Ji vî aliyî valatiyeke mezin heye û bandora vê valatiyê jî li ser tevahiya Kurdan çêbûye. Zimanê Kurdî grêdayî nasnameya gelê Kurd e. Lewma neteweyên dagîrker û hukimdarên axa Kurdistanê, ji bo têkbirina Kurdî hewl didin, heta bikaribin nasnameya Kurdan jî têk bibin. Vê pirosêsa esîmîlasiyonê, li gelek cihên Kurdistanê bandoreke mezin çêkiriye. Minak, li bakurê Kurdistanê jimara Kurdî axêvan kêm bûye û zimanê Tirkî di gelek warên cuda de cihê Kurdî girtiye. Ji ber vê yekê, em wek zimannasek Kurdî dimeyzînin û hewla ronîkirina rastiyên zimanewanî didin. Di vê gotarê de, em behsa malbata zimanê Kurdî, zarên zimanê Kurdî û têgehiştina di navbera van zaran de dikin û şîroveya rewşa heyî dikin. Ew jî bi palpiştiya çavkaniyên heyî û belavkirina formên rapirsî di Zanîngeha Koya de. Li gorî bersivên xwendekaran ku temena wan di navbera 18-30 salî de ye, me li Başurê Kurdistanê ji bo têgehiştina di navbera zarên Kurdî de modêlek ava kiriye.

Mardin Artuklu Üniversitesi, 2018

KURTE Mamik cureyeke edebî ya edebiyata gelêrî ye ku di tarîxa zargotinê de digihêje qonaxên pir kevin û dûr. Lewma jî bi xerceke tîr a ziman ve hatiye honandin û weku yek ji referansê ziman ê yekemîn tê qebûlkirin. Li gor vê esasê, me jî di vê xebatê de, mamikên kurdî ji aliyê taybetmendiyên ziman ve tehlîl kirin. Mamikên ku di vê xebatê de hatine bikaranîn, ji yazdeh çavkaniyên cuda hatine senifandin û nêzî du hezar û pênc sed mamikên resen derketine holê. Tehlîla ziman ji aliyê dengnasî, teşenasî, navnasî û watenasiyê ve hat kirin. Di encamê de xuya bû ku di mamikên kurdî de bikaranîneke berfireh a ziman heye. Bikaranîna navên şexsan, navên war û welatan, navên dînî, navên rengan, taybetmendiya zimanê devkî, peyv û gotinên mustehcen, peyvên dubarekirî, peyvên dijwate û hemwate û herwiha lêker, gihanek, daçek û hêmayên ku hatine bikaranîn bi mînakên xwe hatine nîşandan. Bêjeyên Sereke: Mamik, Taybetmendiyên Zimên, Kurdî, Edebiyata Gelêrî ABSTRACT Kurdish Riddles in terms of Language Features Riddle is a literary genre of folk literature. It goes back to ancient times in the history of folklore. It is because of this that it has turned a strong yeast of language. It is also considered to be one of the basic references among language reference usage. We also analyzed Kurdish riddles in terms of language features on this principle. The riddles used in this study are riddles compiled from eleven different references and consist of about two thousand five hundred different riddles. The language analysis in this study is based on phonology, morphology, onomasiology and semantics. The result is that the Kurdish riddles have a very wide use of language. The proper nouns, place names and country names, religious terms, color names, spoken language features, obscene words, repeated diction, opposite and synonyms, verbs, prepositions, conjunctions and semantic images are used in these riddles are shown with extensive examples. Key Words: Riddle, Language Features, Kurdish, Folk Literature

Bisnis Kuliner sebagai sektor yang perlu di lindungi, perlunya perlindungan pada beberapa kategori Hak Kekayaan Intelektual. Diperlukannya upaya kemenkuham terkait perlindungan dan komersialisasi kekayaan intelektual tentang bisnis kuliner di Indonesia. Permasalahan dalam artikel ini membahas kategori HAKI, pentingnya perlindungan HAKI dan upaya kemenkuham melakuan perlindungan dan komersialisasi kekayaan intelektual pada bisnis kuliner di Indonesia. Metode yang digunakan menggunakan metode normative. Tujuan penelitian untuk mencari tahu jenis HAKI, pentingnya HAKI bagi pelaku usaha kuliner dan upaya Kemenkumham. Kata kunci : Hak Kekayaan Intelektual; Usaha Kuliner; Komersialisasi;Kemenkumham A. PENDAHULUAN Kekayaan Intelektual merupakan hak privat yang memiliki keistimewaan tersendiri karena adanya sifat-sifat tertentu dan mempunyai nilai ekonomi. Oleh sebab itu, pihak manapun tidak diperkenankan untuk meniru, memakai, maupun mempergunakan suatu karya intelektual tanpa sepengetahuan dan ijin pencipta pada kegiatan perdagangan. Hak Kekayaan Intelektual di World Intellectual Property Organization (WIPO) diartikan sebagai "creation of the mind". Sebuah karya manusia yang lahir dengan curahan tenaga, karsa, cipta, waktu serta kerja (Agus Mardiyanto: 2013) 1. Hak Kekayaan Intelektual mampu dikuasai lewat klaim atau tindakan hukum, suatu kepemilikan berlaku ketika telah dicatatkan melalui suatu tindakan hukum. Oleh karena itu, Hak Kekayaan Inteletektual tidak hanya menuntut pengakuan dan penghargaan saja, melainkan juga perlindungan. Bentuk Kekayaan Intelektual beragam. Dalam pengkategoriannya Hak Kekayaan Intelektual terbagi menjadi beberapa macam diantarannya Copyright, Hak Merek dan pertanda Geografis, Hak Paten, Hak Desain Industri, Hak rahasia Dagang, Hak proteksi Varietas tumbuhan hingga menggunakan Hak Desain tata Letak Sirkut Terpadu. Pada usaha di dunia makanan, Indonesia dikenal menjadi galat satu negara dengan kekayaan kuliner yang majemuk. Apabila diamati betapa luasnya negara Indonesia,

Kovara Nûbiharê, Hejmar 129, 2014

Ev xebat li ser berawirdkirina tewangê di kurmancî û zazakî de hatiye kirin. Di destpêka xebatê de derheqê kurmancî û zazakî de agahî hatine dayîn û taybetîyên tewangê ên giştî û peywirên wê hatine vegotin. Piştre sê rewşên ku di wan de tewang pêk tê hatine dayîn. Ev rewş di bin sernavên Tewanga bi Riya Lêkerên Gerguhêz, Tewanga bi Riya Ravekan û Tewanga bi Riya Daçekan de hatine şîrovekirin. Herwiha di xebatê de tewanga cînav û rêngdêran jî hatiye dayîn. Her mijar di bin sê sernavan de hatiye şîrovekirin. Di beşa yekem de di bin sernavê kurmancî de taybetîya mijarê ya di kurmancî de di beşa zazakî de jî ya zazakî hatiye vegotin û di beşa berawirdkirinê de jî rewşa di kurmancî û zazakî de hatiye berawirdkirin.

Bapak Kepala sekolah ingkang kinurmatan. Bapak, Ibu Guru ingkang satuhu luhuring budi. Para kanca, siswa-siswi ingkang kula tresnani.

2023

Mêjer babeteke girîng ya sehaya morfolojîk û morfosentaktîk e ku di piraniya zimanan de wekî yekjimarî û pirjimarî dibe du kategorî. Di kurmancî de jî pirjimarî dikeve bin navê mêjerê û wekî jimarnav cureyeke peyvan ya din jî heye ku eleqeya wê bi mêjerê re heye. Di diyalekta kurmancî ya kurdî de pirjimarî, di morfolojiya nominal de; pirjimarkirina navdêr, cînav û rengdêran, di mijarên îzafe, tewang, baneşanê de û di morfolojiya verbal de; di kişandina lêkeran de bi rêkeftina biker û berkarê digel pêveberê saz dibe. Di vê xebatê de hin ji wan hev-fonksiyon jî bin yan jî varyantê cuda yên heman morfeman jî bin, hin varyantên devokî anku allomorfên wan ne tê de, serhev sêzde morfemên pirjimarkirinê yên kurmancî hatin tesbîtkirin. Ev mijara ku hema bêje di hemî berhemên rêzimana kurmancî de bi hecmên ciyawaz cih girtiye wekî mijareke xusûsî xebateke akademîk li ser çênebûye. Îja ev xebat digel têgerîneke lîteraturê ya li ser rêzimanên kurmancî, berê xwe dide hin rehendên vê mijarê yên ku nehatiye dîtin yan jî girîngî pê nehatiye dan bi vî şiklî balê dikşîne ser wan. Herwiha gelek morfemên pirjimariyê hene ku reftarên klîtîkî dinimînin, nîşandana vî karakterî yê wan, armanceke din ya vê xebatê ye.

Tidak mengherankan, masalah penggunaan lahan biasanya muncul ketika ada perubahan penggunaan lahan yang signifikan. Konversi lahan sering bergandengan tangan dengan masalahmasalah penggusuran, hilangnya lahan pertanian, masalah ketahanan pangan dan isu-isu lainnya. Ada banyak factor pendorong terjadinya perubahan penggunaan lahan. Ada dua macam konversi lahan yang lazim terjadi, yaitu konversi lahan pertanian menjadi permukiman, dan konversi lahan terkait dengan investasi agro-industri.

Roja Nû û Edebiyata Kurdî ya Gelêrî-2, 2021

Helbesta gelêrî beşeke sereke ji edebiyata gelêrî ye. Mirovan bi hezaran salan êş û kulên xwe, kêf û şahiyên xwe, mît û destanên xwe, bi gotineke din çanda ku tê de dijîn bi awayekî helbestkî bo nifşên nû veguhastine. Ritim, serwa, melodî taybetmendiyên girîng ên helbesta gelêrî ne ku veguhastina bo nifşên nû hêsan dikin û mayîndebûnê bi xwe re tînin. Xebatên derbarê helbest/stranên gelêrî di sedsala 17-18mîn de li Ewropayê dest pê dikin û nirxandinên girîng li ser wan tên kirin. Li gorî Herder, ev helbest/stranên gelêrî wê çandê nîşan didin ku di nav de hatine afirandin; herwiha ew, di navbera duh û îro de de pirek in û bi vî awayî dikarin bibin bingeha edebiyata neteweyî jî. Hestên neteweperweriya romantîk jî di nav van nirxandinan de derdikevin pêşberî me. Stran û cureyên din ên edebiyata gelêrî yên di nav rûpelên Roja Nû, Hawar, Ronahî û Stêrê de, heman helwesta Celadet û Kamîran Bedirxan didin nişandan ku xwestine wî ruhê neteweperweriyê xurt bikin. Lewra ew jî di wê baweriyê de bûn ku edebiyateke neteweyî bi edebiyata gelêrî pêkan e. Di wan stran û çîrokan de zimanê dê û bavan, ruhê bav û kalan û kurdiya xwerû hebû. Ji bo wan jî ew mînakên edebiyata gelêrî pirek bûn di navbera wan û yên berî wan de. Ev helbest/stranên gelêrî yên berdest jî di navbera duh û îro de roleke weha digirin ser xwe. Xebat, dewama Roja Nû û Edebiyata Kurdî ya Gelêrî-1ê ye. Di cilda pêşî de çîrok û serpêhatî hebûn, di vê xebatê de mînakên helbesta gelêrî ya kurdî yên wek strana kurdî, şer û stranwarî cih digirin ku di nav rûpelên Roja Nû de hatine weşandin.